شیوه‌نامه عمومی: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    خط ۲: خط ۲:
    با توجه به اینکه این مقالات به زبان فارسی تدوین می‌شود، لذا مناسب است برای پاسداشت زبان فارسی و یکسان‌سازی نگارش مقالات، همه پژوهشگران از آخرین ضوابط نوشتاری و ویرایشی مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، تبعیت کنند. موارد ذکر شده تنها به عنوان نمونه ارائه شده است.  
    با توجه به اینکه این مقالات به زبان فارسی تدوین می‌شود، لذا مناسب است برای پاسداشت زبان فارسی و یکسان‌سازی نگارش مقالات، همه پژوهشگران از آخرین ضوابط نوشتاری و ویرایشی مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، تبعیت کنند. موارد ذکر شده تنها به عنوان نمونه ارائه شده است.  


    ===ضوابط ويرايشی===
    ===ضوابط ویرایشی===
    #جداسازی اجزای مختلف متن با استفاده از پاراگراف‌بندی نيز کمک زيادی به روانی، سادگی و فهم مطلب می‌کند. پاراگراف‌های طولانی نيز مانند جملات طولانی می‌تواند خسته‌کننده بوده و خواننده را سردرگم کند.  
    #جداسازی اجزای مختلف متن با استفاده از پاراگراف‌بندی نیز کمک زیادی به روانی، سادگی و فهم مطلب می‌کند. پاراگراف‌های طولانی نیز مانند جملات طولانی می‌تواند خسته‌کننده بوده و خواننده را سردرگم کند.  
    #در حد امکان، از الفاظ بیگانه پرهیز و نیز برای کلمات غيرفارسی از معادل‌های فارسی متداول استفاده شود.
    #در حد امکان، از الفاظ بیگانه پرهیز و نیز برای کلمات غیرفارسی از معادل‌های فارسی متداول استفاده شود.
    #تا حد ممکن از به‌کارگيری کلمات «می‌باشد»، «گرديد»، «بوده باشد» و مانند آنها که تکلف‌آور، غلط مصطلح و يا غيرشيوا هستند، اجتناب شود. کلمات روان و ساده مانند «است» و «شد» می‌توانند اغلب مفاهيم را به راحتی منتقل کنند.
    #تا حد ممکن از به‌کارگیری کلمات «می‌باشد»، «گردید»، «بوده باشد» و مانند آنها که تکلف‌آور، غلط مصطلح و یا غیرشیوا هستند، اجتناب شود. کلمات روان و ساده مانند «است» و «شد» می‌توانند اغلب مفاهیم را به راحتی منتقل کنند.


    ===علائم ویرایشی===
    ===علائم ویرایشی===
    #در کاربرد پرانتز بايد توجه شود که عبارت داخل آن براي توضيحي است که از اجزای جمله محسوب نشده و در صورت حذف، خللي به آن وارد نمي‌شود. در مقابل، گيومه برای برجسته کردن جزئی از جمله به‌کار می‌رود.
    #در کاربرد پرانتز باید توجه شود که عبارت داخل آن برای توضیحی است که از اجزای جمله محسوب نشده و در صورت حذف، خللی به آن وارد نمی‌شود. در مقابل، گیومه برای برجسته کردن جزئی از جمله به‌کار می‌رود.
    #پرانتزها، قلاب‌ها [ ]، ابرو‌ها { } و گيومه‌ها « » بايد به کلمات داخل خود متصل بوده و از کلمات قبل و بعد از آن به اندازه يک حرف فاصله داشته باشند، مگر در جملات معترضه دعائی مانند: (ص)، (ع) که این کلمات به کلمه قبل از خود متصل و از کلمه بعد از خود، فاصله دارند.
    #پرانتزها، قلاب‌ها [ ]، ابرو‌ها { } و گیومه‌ها « » باید به کلمات داخل خود متصل بوده و از کلمات قبل و بعد از آن به اندازه یک حرف فاصله داشته باشند، مگر در جملات معترضه دعائی مانند: (ص)، (ع) که این کلمات به کلمه قبل از خود متصل و از کلمه بعد از خود، فاصله دارند.
    #دقت شود که تمام نقاط آخر جملات، دونقطه، ويرگول (کاما) و نقطه‌ويرگول بايد به کلمه قبل از خود بچسبند و از کلمه بعدی يک کاراکتر فاصله بگيرند.  
    #دقت شود که تمام نقاط آخر جملات، دونقطه، ویرگول (کاما) و نقطه‌ویرگول باید به کلمه قبل از خود بچسبند و از کلمه بعدی یک کاراکتر فاصله بگیرند.  
       
       
    ويرگول می‌تواند اجزای يک جمله را در جايی که نياز به مکث هست، از هم جدا کند؛ حال آنکه نقطه‌ويرگول برای جداسازی دو جمله که با هم ارتباط معنايی دارند، به‌کار می‌رود.
    ویرگول می‌تواند اجزای یک جمله را در جایی که نیاز به مکث هست، از هم جدا کند؛ حال آنکه نقطه‌ویرگول برای جداسازی دو جمله که با هم ارتباط معنایی دارند، به‌کار می‌رود.


    == ضوابط نگارشی==
    == ضوابط نگارشی==
    #براى آنكه مقالات فرهنگ‌نامه براى غيرمتخصصان نيز قابل استفاده باشد، بايد به زبان ساده و دور از تكلفات و پيچيدگى‏هاى فنى باشد و از به‌كار بردن الفاظ متروك و نامأنوس پرهيز گردد. بهتر است تلاش شود از جملات رسا، گويا و در حد امکان کوتاه استفاده شود و در حین ایجازگویی و اختصار، مطالب پرمحتوا ارائه شود.  
    #براى آنكه مقالات فرهنگ‌نامه براى غیرمتخصصان نیز قابل استفاده باشد، باید به زبان ساده و دور از تكلفات و پیچیدگى‏هاى فنى باشد و از به‌كار بردن الفاظ متروك و نامأنوس پرهیز گردد. بهتر است تلاش شود از جملات رسا، گویا و در حد امکان کوتاه استفاده شود و در حین ایجازگویی و اختصار، مطالب پرمحتوا ارائه شود.  
    #درستی نوشتار براساس قواعد املای فارسی ضروری است. در اينجا به ‌عنوان مواردی که اشتباه در آن زياد اتفاق می‌افتد، به چند مورد اشاره می‌شود. لازم است با مراجعه به کتاب‌های موجود در اين زمينه، به اين موضوع دقت کافی مبذول شود.
    #درستی نوشتار براساس قواعد املای فارسی ضروری است. در اینجا به ‌عنوان مواردی که اشتباه در آن زیاد اتفاق می‌افتد، به چند مورد اشاره می‌شود. لازم است با مراجعه به کتاب‌های موجود در این زمینه، به این موضوع دقت کافی مبذول شود.
    ##در افعال مضارع و ماضی استمراری که با «می» شروع می‌شوند، دقت شود که در عين جدا نوشتن، از جزء ديگر فعل جدا نيفتد. برای اين منظور بايد از «نیم‌فاصله» استفاده شود. همين‌طور، در نوشتن «ها»ی جمع، آن را به کلمه جمع بسته‌شده با نیم‌فاصله متصل می‌کنیم؛ همچنین وقتی دو کلمه، یک کلمه محسوب می‌شوند (مانند: برون‌رفت)، باید با نیم‌فاصله به ‌هم بپیوندند.
    ##در افعال مضارع و ماضی استمراری که با «می» شروع می‌شوند، دقت شود که در عین جدا نوشتن، از جزء دیگر فعل جدا نیفتد. برای این منظور باید از «نیم‌فاصله» استفاده شود. همین‌طور، در نوشتن «ها»ی جمع، آن را به کلمه جمع بسته‌شده با نیم‌فاصله متصل می‌کنیم؛ همچنین وقتی دو کلمه، یک کلمه محسوب می‌شوند (مانند: برون‌رفت)، باید با نیم‌فاصله به ‌هم بپیوندند.
    ##بهتر است همواره حرف اضافه «به» از کلمه بعدی خود جدا نوشته شود، مگر آنکه اين حرف جزء يک فعل يا صفت يا قيد باشد؛ مانند: «به‌کاربستن»، «به‌جا» و «به‌ندرت». که باید به‌جای «بـ» از «به» و با نیم‌فاصله به کلمه بعدی بچسبد.
    ##بهتر است همواره حرف اضافه «به» از کلمه بعدی خود جدا نوشته شود، مگر آنکه این حرف جزء یک فعل یا صفت یا قید باشد؛ مانند: «به‌کاربستن»، «به‌جا» و «به‌ندرت». که باید به‌جای «بـ» از «به» و با نیم‌فاصله به کلمه بعدی بچسبد.
    ##کلمات فارسی يا لاتين نبايد با قواعد عربی جمع بسته شوند؛ پس «پيشنهادها» صحيح و «پيشنهادات» اشتباه است.
    ##کلمات فارسی یا لاتین نباید با قواعد عربی جمع بسته شوند؛ پس «پیشنهادها» صحیح و «پیشنهادات» اشتباه است.
    ##در مورد کلمات حاوی همزه، قواعدی وجود دارد که در اين نوشتار نمی‌گنجد؛ اما برای نمونه به املای کلمات «مسأله»، «مسئول» و «منشأ» دقت شود. همچنين، همزه در انتهای کلماتی که به الف ختم می‌شوند، نوشته نمی‌شود و درصورت اضافه شدن به کلمه بعدی از «ی» استفاده می‌شود: «القا: القای شبهه»، و «اجرا: اجرای برنامه».  
    ##در مورد کلمات حاوی همزه، قواعدی وجود دارد که در این نوشتار نمی‌گنجد؛ اما برای نمونه به املای کلمات «مسأله»، «مسئول» و «منشأ» دقت شود. همچنین، همزه در انتهای کلماتی که به الف ختم می‌شوند، نوشته نمی‌شود و درصورت اضافه شدن به کلمه بعدی از «ی» استفاده می‌شود: «القا: القای شبهه»، و «اجرا: اجرای برنامه».  
    #متن مقاله با دقت مطالعه شود و اگر اشتباه چاپی دارد و یا اینکه علائم (سجاوندی، ویرگول و )... گذاشته نشده است اصلاح شود.  
    #متن مقاله با دقت مطالعه شود و اگر اشتباه چاپی دارد و یا اینکه علائم (سجاوندی، ویرگول و )... گذاشته نشده است اصلاح شود.  
    #در متن مقالات دقت شود که حتماً فاصله بین کلمات رعایت شود؛ بین هر کلمه یک فاصله داده شود هر چند کلمه از نوع کلماتی باشد که با ندادن فاصله به کلمه بعدی نمی¬چسبد.
    #در متن مقالات دقت شود که حتماً فاصله بین کلمات رعایت شود؛ بین هر کلمه یک فاصله داده شود هر چند کلمه از نوع کلماتی باشد که با ندادن فاصله به کلمه بعدی نمی¬چسبد.
    خط ۲۶: خط ۲۶:


    ===ارجاع‌نویسی===
    ===ارجاع‌نویسی===
    هرگاه در متن مقاله مطلبي از يك كتاب يا مجله يا.. به صورت مستقيم يا غيرمستقيم، نقل شود، بايد آن را مستند ساخت. اين مستندسازي شيوه‏هاي مختلفي دارد كه در اينجا به بخش‏هايي از آن اشاره مي‏شود. شایسته است نویسنده، دقت لازم را در شناسایی منابع، جمع‌آوری مطالب و چینش خوب و منطقی آنها به‌عمل آورد.
    هرگاه در متن مقاله مطلبی از یك كتاب یا مجله یا.. به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، نقل شود، باید آن را مستند ساخت. این مستندسازی شیوه‏های مختلفی دارد كه در اینجا به بخش‏هایی از آن اشاره می‌‏شود. شایسته است نویسنده، دقت لازم را در شناسایی منابع، جمع‌آوری مطالب و چینش خوب و منطقی آنها به‌عمل آورد.


    برای ذکر آدرس در پانوشت، نام مؤلف، تاريخ انتشار (در صورتی که آثار مولف متعدد باشد)، شماره صفحه به ترتيب مي‏آيد و پس از آن، نقطه آورده مي‏شود؛ مانند: (منطقي، 1382، ص 27).  
    برای ذکر آدرس در پانوشت، نام مؤلف، تاریخ انتشار (در صورتی که آثار مولف متعدد باشد)، شماره صفحه به ترتیب می‌‏آید و پس از آن، نقطه آورده می‌‏شود؛ مانند: (منطقی، 1382، ص 27).  


    اگر تأليف داراي دو يا سه مؤلف باشد، نام آنها به ترتيب ذكر شده در اثر به همراه شماره صفحه مي‏آيد؛ ولي در آثار با بيش از سه مؤلف، نام اولين مؤلف ذكر مي‏شود و به دنبال آن عبارتِ «و همكاران» مي‏آيد؛ مانند: (سرمد، بازرگان و حجازي، ص 50) يا (نوربخش و همكاران، ص 75).  
    اگر تألیف دارای دو یا سه مؤلف باشد، نام آنها به ترتیب ذكر شده در اثر به همراه شماره صفحه می‌‏آید؛ ولی در آثار با بیش از سه مؤلف، نام اولین مؤلف ذكر می‌‏شود و به دنبال آن عبارتِ «و همكاران» می‌‏آید؛ مانند: (سرمد، بازرگان و حجازی، ص 50) یا (نوربخش و همكاران، ص 75).  


    هرگاه به دو يا چند اثر مهم اشاره شود، همه آنها در داخل پرانتز، و به ترتيب تاريخ نشر پشت سرهم مي‏آيند؛ مانند: (والاس، 1980، ص 15؛ 1988، ص 27؛ 1990، ص 5). و اگر چند اثر يك مؤلف در يك سال منتشر شده باشد، آثار مختلف او با حروف الفبا از هم متمايز مي‏گردند؛ مانند: (احمدي، 1365الف، ص22؛ 1365ب، ص 16).  
    هرگاه به دو یا چند اثر مهم اشاره شود، همه آنها در داخل پرانتز، و به ترتیب تاریخ نشر پشت سرهم می‏‌آیند؛ مانند: (والاس، 1980، ص 15؛ 1988، ص 27؛ 1990، ص 5). و اگر چند اثر یك مؤلف در یك سال منتشر شده باشد، آثار مختلف او با حروف الفبا از هم متمایز می‌‏گردند؛ مانند: (احمدی، 1365الف، ص22؛ 1365ب، ص 16).  


    كلمه‏هاي بيگانه در داخل متن حتماً بايد به فارسي نوشته شود و اگر نیاز به ذکر صورت خارجي آنها باشد، بايد آنها را مقابل صورت فارسي در داخل پرانتز نوشت.  
    كلمه‏های بیگانه در داخل متن حتماً باید به فارسی نوشته شود و اگر نیاز به ذکر صورت خارجی آنها باشد، باید آنها را مقابل صورت فارسی در داخل پرانتز نوشت.  


    برای انتقال آدرس منبع به پانویس، به ابتدای آدرس علامت <nowiki> <ref> و به انتهای آن <ref/> </nowiki> اضافه می‌کنیم.
    برای انتقال آدرس منبع به پانویس، به ابتدای آدرس علامت <nowiki> <ref> و به انتهای آن <ref> </nowiki/> اضافه می‌کنیم.


    ===فهرست منابع===
    ===فهرست منابع===


    محقق بايد در پايان مقاله فهرستي از منابع و مراجعي كه در متن به آنها استناد كرده است، به ترتيب حروف الفباي نام خانوادگي در منابع فارسي و عربي (يا انگليسي در صورت استفاده) بياورد. مقصود از فهرست منابع، به دست دادنِ صورت دقيق و كامل همه مراجعي است كه در مقاله به آنها استناد شده‏است.  
    محقق باید در پایان مقاله فهرستی از منابع و مراجعی كه در متن به آنها استناد كرده است، به ترتیب حروف الفبای نام خانوادگی در منابع فارسی و عربی (یا انگلیسی در صورت استفاده) بیاورد. مقصود از فهرست منابع، به دست دادنِ صورت دقیق و كامل همه مراجعی است كه در مقاله به آنها استناد شده‏است.  


    در ذكر هر منبع، حداقل پنج دسته اطلاعات، ضروري به نظر مي‏رسند كه در همه ارجاعات مشترك‏اند:  
    در ذكر هر منبع، حداقل پنج دسته اطلاعات، ضروری به نظر می‏‌رسند كه در همه ارجاعات مشترك‏اند:  


    1. نام مؤلف يا مؤلفان؛ 2. عنوان اثر؛ 3. نام شهر(ايالت)؛ 4. نام ناشر؛ 5. تاريخ انتشار اثر
    1. نام مؤلف یا مؤلفان؛ 2. عنوان اثر؛ 3. نام شهر(ایالت)؛ 4. نام ناشر؛ 5. تاریخ انتشار اثر


    جداسازی اين اطلاعات از هم با ویرگول صورت مي‏گيرد.
    جداسازی این اطلاعات از هم با ویرگول صورت می‏‌گیرد.
    در ارجاع منابع داراي دو مؤلف يا بيشتر، اسامي مؤلفان به ترتيبِ نامِ ذكرشده در كتاب، ذكر مي‏شود و بين نام‏خانوادگي و نام آنها ويرگول و بين اسامي مؤلفان نقطه ويرگول (؛) مي‏آيد؛ مانند:  
    در ارجاع منابع دارای دو مؤلف یا بیشتر، اسامی مؤلفان به ترتیبِ نامِ ذكرشده در كتاب، ذكر می‏‌شود و بین نام‏خانوادگی و نام آنها ویرگول و بین اسامی مؤلفان نقطه ویرگول (؛) می‌‏آید؛ مانند:  


    سرمد،زهره؛ بازرگان،عباس و حجازي، زهره، روش‏هاي تحقيق در علوم رفتاري (چاپ سوم)، تهران، نشر آگاه، 1379ش.
    سرمد،زهره؛ بازرگان،عباس و حجازی، زهره، روش‏های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ سوم)، تهران، نشر آگاه، 1379ش.


    در معرفي كتاب‏هاي ترجمه شده، پس از ذكر نام مؤلف و تاريخ اثر، نام مترجم و تاريخ انتشار ترجمه ذكر مي‏شود. در آثاري كه تاريخ نشرشان مشخص نيست، به جاي تاريخ نشر، علامت بی‌تا مي‏آيد؛ مانند:  
    در معرفی كتاب‏های ترجمه شده، پس از ذكر نام مؤلف و تاریخ اثر، نام مترجم و تاریخ انتشار ترجمه ذكر می‌‏شود. در آثاری كه تاریخ نشرشان مشخص نیست، به جای تاریخ نشر، علامت بی‌تا می‎‏آید؛ مانند:  


    صدرالدين شيرازي، محمد، شواهد الربوبيه، ترجمه جواد مصلح، چاپ دوم، تهران، انتشارات سروش، بی‌تا.  
    صدرالدین شیرازی، محمد، شواهد الربوبیه، ترجمه جواد مصلح، چاپ دوم، تهران، انتشارات سروش، بی‌تا.  


    در معرفي كتاب‏هايي كه با عنوان سازمان‏ها يا نهادها منتشر شده‏اند، به جاي نام اشخاص، نام مراكز ذكر مي‏شوند: مركز اسناد و مدارك علمي، وزارت آموزش و پرورش، واژه‏نامه آموزش و پرورش: فارسي - انگليسي، انگليسي فارسي، تهران، نشر مؤلف، 1362ش.
    در معرفی كتاب‏هایی كه با عنوان سازمان‏ها یا نهادها منتشر شده‏اند، به جای نام اشخاص، نام مراكز ذكر می‏‌شوند: مركز اسناد و مدارك علمی، وزارت آموزش و پرورش، واژه‏نامه آموزش و پرورش: فارسی - انگلیسی، انگلیسی فارسی، تهران، نشر مؤلف، 1362ش.


    كتاب‏هايي كه به جاي مؤلف، ويراستاري يا به صورت مجموعه مقالاتي بوده كه به وسيله افراد مختلف نوشته شده‏است؛ اما يك يا چند نفر آنها را گردآوري كرده‏اند، بدين‌صورت مي‏آيند:  
    كتاب‏هایی كه به جای مؤلف، ویراستاری یا به صورت مجموعه مقالاتی بوده كه به وسیله افراد مختلف نوشته شده‏است؛ اما یك یا چند نفر آنها را گردآوری كرده‏اند، بدین‌صورت می‌‏آیند:  


    شفيع‏آبادي، عبداللّه‏ (گردآورنده)، مجموعه مقالات اولين سمينار راهنمايي و مشاوره، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبايي، 1374ش.  
    شفیع‏آبادی، عبداللّه‏ (گردآورنده)، مجموعه مقالات اولین سمینار راهنمایی و مشاوره، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1374ش.  


    براي ارجاع به مقاله‏هايي كه در مجله‏هاي علمي-تخصصي به چاپ مي‏رسند، ابتدا نام مؤلف يا مؤلفان، پس از آن، عنوان مقاله، و به دنبال آن، نام مجله و شماره آن ذكر مي‏شود، سپس شماره صفحات آن مقاله در آن مجله با حروف مخفف صص در فارسي و pp در انگليسي آورده مي‏شود.  
    برای ارجاع به مقاله‏هایی كه در مجله‏های علمی-تخصصی به چاپ می‌‏رسند، ابتدا نام مؤلف یا مؤلفان، پس از آن، عنوان مقاله، و به دنبال آن، نام مجله و شماره آن ذكر می‌‏شود، سپس شماره صفحات آن مقاله در آن مجله با حروف مخفف صص در فارسی و pp در انگلیسی آورده می‌‏شود.  


    در ارجاع رساله‏ها و پايان‏نامه‏ها، پس از عنوان، بايد ذكرشود كه آن منبع پايان‏نامه كارشناسي ارشد يا رساله دكترا و به صورت چاپ نشده، است؛ سپس بايد نام دانشگاهي را كه مؤلف در آن فارغ‏التحصيل شده‏است، آورد:  
    در ارجاع رساله‏ها و پایان‏نامه‏ها، پس از عنوان، باید ذكرشود كه آن منبع پایان‏نامه كارشناسی ارشد یا رساله دكترا و به صورت چاپ نشده، است؛ سپس باید نام دانشگاهی را كه مؤلف در آن فارغ‏التحصیل شده‏است، آورد:  


    ايزدپناه، عباس، مباني معرفتي مشّاء و اهل عرفان، پايان‏نامه كارشناسي ارشد، چاپ نشده، دانشگاه قم، 1380ش.
    ایزدپناه، عباس، مبانی معرفتی مشّاء و اهل عرفان، پایان‏نامه كارشناسی ارشد، چاپ نشده، دانشگاه قم، 1380ش.


    در ارجاع دائره‏المعارف‏ها نام سرپرست آورده شده و سپس بقيه اطلاعات ضروري، همانند كتاب به ترتيب مي‏آيد؛ مانند:  
    در ارجاع دائره‏المعارف‏ها نام سرپرست آورده شده و سپس بقیه اطلاعات ضروری، همانند كتاب به ترتیب می‌آید؛ مانند:  


    پاکتچی، احمد، دائره‏المعارف بزرگ اسلامي زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، (چاپ دوم)، تهران: مركز دائره‏المعارف بزرگ اسلامي، 1387.
    پاکتچی، احمد، دائره‏المعارف بزرگ اسلامی زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، (چاپ دوم)، تهران: مركز دائره‏المعارف بزرگ اسلامی، 1387.


    امروزه نقل از منابع اينترنتي يكي از منابع ارجاع است كه در ذكر آن، اطلاعات ضروري به ترتيب زير بيان مي‏گردد:
    امروزه نقل از منابع اینترنتی یكی از منابع ارجاع است كه در ذكر آن، اطلاعات ضروری به ترتیب زیر بیان می‌‏گردد:


    نام‌ خانوادگي‌ نويسنده‌: نام‌ نويسنده‌، [اگر نويسندگان‌ چند نفر باشند: نويسنده اول‌؛ نويسنده دوم‌؛ و... ] سال‌ [داخل‌ پرانتز ]. عنوان‌ مقاله‌. عنوان‌ نشريه‌. شماره‌ و دوره‌، شماره صفحه‌ ياصفحه‌ها،تاريخ‌ دسترسي‌، نشاني‌ دسترسي‌.  
    نام‌ خانوادگی‌ نویسنده‌: نام‌ نویسنده‌، [اگر نویسندگان‌ چند نفر باشند: نویسنده اول‌؛ نویسنده دوم‌؛ و... ] سال‌ [داخل‌ پرانتز ]. عنوان‌ مقاله‌. عنوان‌ نشریه‌. شماره‌ و دوره‌، شماره صفحه‌ یاصفحه‌ها،تاریخ‌ دسترسی‌، نشانی‌ دسترسی‌.  


    لازم است مولفین تا حد امکان به منابع مکتوب ارجاع دهند و در صورت لزوم از سایت های علمی- پژوهشی و معتبر استفاده کنند.
    لازم است مولفین تا حد امکان به منابع مکتوب ارجاع دهند و در صورت لزوم از سایت های علمی- پژوهشی و معتبر استفاده کنند.

    نسخهٔ ‏۱۸ ژوئن ۲۰۱۶، ساعت ۱۵:۱۵

    شیوه‌نامه ویرایشی

    با توجه به اینکه این مقالات به زبان فارسی تدوین می‌شود، لذا مناسب است برای پاسداشت زبان فارسی و یکسان‌سازی نگارش مقالات، همه پژوهشگران از آخرین ضوابط نوشتاری و ویرایشی مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، تبعیت کنند. موارد ذکر شده تنها به عنوان نمونه ارائه شده است.

    ضوابط ویرایشی

    1. جداسازی اجزای مختلف متن با استفاده از پاراگراف‌بندی نیز کمک زیادی به روانی، سادگی و فهم مطلب می‌کند. پاراگراف‌های طولانی نیز مانند جملات طولانی می‌تواند خسته‌کننده بوده و خواننده را سردرگم کند.
    2. در حد امکان، از الفاظ بیگانه پرهیز و نیز برای کلمات غیرفارسی از معادل‌های فارسی متداول استفاده شود.
    3. تا حد ممکن از به‌کارگیری کلمات «می‌باشد»، «گردید»، «بوده باشد» و مانند آنها که تکلف‌آور، غلط مصطلح و یا غیرشیوا هستند، اجتناب شود. کلمات روان و ساده مانند «است» و «شد» می‌توانند اغلب مفاهیم را به راحتی منتقل کنند.

    علائم ویرایشی

    1. در کاربرد پرانتز باید توجه شود که عبارت داخل آن برای توضیحی است که از اجزای جمله محسوب نشده و در صورت حذف، خللی به آن وارد نمی‌شود. در مقابل، گیومه برای برجسته کردن جزئی از جمله به‌کار می‌رود.
    2. پرانتزها، قلاب‌ها [ ]، ابرو‌ها { } و گیومه‌ها « » باید به کلمات داخل خود متصل بوده و از کلمات قبل و بعد از آن به اندازه یک حرف فاصله داشته باشند، مگر در جملات معترضه دعائی مانند: (ص)، (ع) که این کلمات به کلمه قبل از خود متصل و از کلمه بعد از خود، فاصله دارند.
    3. دقت شود که تمام نقاط آخر جملات، دونقطه، ویرگول (کاما) و نقطه‌ویرگول باید به کلمه قبل از خود بچسبند و از کلمه بعدی یک کاراکتر فاصله بگیرند.

    ویرگول می‌تواند اجزای یک جمله را در جایی که نیاز به مکث هست، از هم جدا کند؛ حال آنکه نقطه‌ویرگول برای جداسازی دو جمله که با هم ارتباط معنایی دارند، به‌کار می‌رود.

    ضوابط نگارشی

    1. براى آنكه مقالات فرهنگ‌نامه براى غیرمتخصصان نیز قابل استفاده باشد، باید به زبان ساده و دور از تكلفات و پیچیدگى‏هاى فنى باشد و از به‌كار بردن الفاظ متروك و نامأنوس پرهیز گردد. بهتر است تلاش شود از جملات رسا، گویا و در حد امکان کوتاه استفاده شود و در حین ایجازگویی و اختصار، مطالب پرمحتوا ارائه شود.
    2. درستی نوشتار براساس قواعد املای فارسی ضروری است. در اینجا به ‌عنوان مواردی که اشتباه در آن زیاد اتفاق می‌افتد، به چند مورد اشاره می‌شود. لازم است با مراجعه به کتاب‌های موجود در این زمینه، به این موضوع دقت کافی مبذول شود.
      1. در افعال مضارع و ماضی استمراری که با «می» شروع می‌شوند، دقت شود که در عین جدا نوشتن، از جزء دیگر فعل جدا نیفتد. برای این منظور باید از «نیم‌فاصله» استفاده شود. همین‌طور، در نوشتن «ها»ی جمع، آن را به کلمه جمع بسته‌شده با نیم‌فاصله متصل می‌کنیم؛ همچنین وقتی دو کلمه، یک کلمه محسوب می‌شوند (مانند: برون‌رفت)، باید با نیم‌فاصله به ‌هم بپیوندند.
      2. بهتر است همواره حرف اضافه «به» از کلمه بعدی خود جدا نوشته شود، مگر آنکه این حرف جزء یک فعل یا صفت یا قید باشد؛ مانند: «به‌کاربستن»، «به‌جا» و «به‌ندرت». که باید به‌جای «بـ» از «به» و با نیم‌فاصله به کلمه بعدی بچسبد.
      3. کلمات فارسی یا لاتین نباید با قواعد عربی جمع بسته شوند؛ پس «پیشنهادها» صحیح و «پیشنهادات» اشتباه است.
      4. در مورد کلمات حاوی همزه، قواعدی وجود دارد که در این نوشتار نمی‌گنجد؛ اما برای نمونه به املای کلمات «مسأله»، «مسئول» و «منشأ» دقت شود. همچنین، همزه در انتهای کلماتی که به الف ختم می‌شوند، نوشته نمی‌شود و درصورت اضافه شدن به کلمه بعدی از «ی» استفاده می‌شود: «القا: القای شبهه»، و «اجرا: اجرای برنامه».
    3. متن مقاله با دقت مطالعه شود و اگر اشتباه چاپی دارد و یا اینکه علائم (سجاوندی، ویرگول و )... گذاشته نشده است اصلاح شود.
    4. در متن مقالات دقت شود که حتماً فاصله بین کلمات رعایت شود؛ بین هر کلمه یک فاصله داده شود هر چند کلمه از نوع کلماتی باشد که با ندادن فاصله به کلمه بعدی نمی¬چسبد.


    ارجاع‌نویسی

    هرگاه در متن مقاله مطلبی از یك كتاب یا مجله یا.. به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، نقل شود، باید آن را مستند ساخت. این مستندسازی شیوه‏های مختلفی دارد كه در اینجا به بخش‏هایی از آن اشاره می‌‏شود. شایسته است نویسنده، دقت لازم را در شناسایی منابع، جمع‌آوری مطالب و چینش خوب و منطقی آنها به‌عمل آورد.

    برای ذکر آدرس در پانوشت، نام مؤلف، تاریخ انتشار (در صورتی که آثار مولف متعدد باشد)، شماره صفحه به ترتیب می‌‏آید و پس از آن، نقطه آورده می‌‏شود؛ مانند: (منطقی، 1382، ص 27).

    اگر تألیف دارای دو یا سه مؤلف باشد، نام آنها به ترتیب ذكر شده در اثر به همراه شماره صفحه می‌‏آید؛ ولی در آثار با بیش از سه مؤلف، نام اولین مؤلف ذكر می‌‏شود و به دنبال آن عبارتِ «و همكاران» می‌‏آید؛ مانند: (سرمد، بازرگان و حجازی، ص 50) یا (نوربخش و همكاران، ص 75).

    هرگاه به دو یا چند اثر مهم اشاره شود، همه آنها در داخل پرانتز، و به ترتیب تاریخ نشر پشت سرهم می‏‌آیند؛ مانند: (والاس، 1980، ص 15؛ 1988، ص 27؛ 1990، ص 5). و اگر چند اثر یك مؤلف در یك سال منتشر شده باشد، آثار مختلف او با حروف الفبا از هم متمایز می‌‏گردند؛ مانند: (احمدی، 1365الف، ص22؛ 1365ب، ص 16).

    كلمه‏های بیگانه در داخل متن حتماً باید به فارسی نوشته شود و اگر نیاز به ذکر صورت خارجی آنها باشد، باید آنها را مقابل صورت فارسی در داخل پرانتز نوشت.

    برای انتقال آدرس منبع به پانویس، به ابتدای آدرس علامت <nowiki> <ref> و به انتهای آن <ref> </nowiki/> اضافه می‌کنیم.

    فهرست منابع

    محقق باید در پایان مقاله فهرستی از منابع و مراجعی كه در متن به آنها استناد كرده است، به ترتیب حروف الفبای نام خانوادگی در منابع فارسی و عربی (یا انگلیسی در صورت استفاده) بیاورد. مقصود از فهرست منابع، به دست دادنِ صورت دقیق و كامل همه مراجعی است كه در مقاله به آنها استناد شده‏است.

    در ذكر هر منبع، حداقل پنج دسته اطلاعات، ضروری به نظر می‏‌رسند كه در همه ارجاعات مشترك‏اند:

    1. نام مؤلف یا مؤلفان؛ 2. عنوان اثر؛ 3. نام شهر(ایالت)؛ 4. نام ناشر؛ 5. تاریخ انتشار اثر

    جداسازی این اطلاعات از هم با ویرگول صورت می‏‌گیرد. در ارجاع منابع دارای دو مؤلف یا بیشتر، اسامی مؤلفان به ترتیبِ نامِ ذكرشده در كتاب، ذكر می‏‌شود و بین نام‏خانوادگی و نام آنها ویرگول و بین اسامی مؤلفان نقطه ویرگول (؛) می‌‏آید؛ مانند:

    سرمد،زهره؛ بازرگان،عباس و حجازی، زهره، روش‏های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ سوم)، تهران، نشر آگاه، 1379ش.

    در معرفی كتاب‏های ترجمه شده، پس از ذكر نام مؤلف و تاریخ اثر، نام مترجم و تاریخ انتشار ترجمه ذكر می‌‏شود. در آثاری كه تاریخ نشرشان مشخص نیست، به جای تاریخ نشر، علامت بی‌تا می‎‏آید؛ مانند:

    صدرالدین شیرازی، محمد، شواهد الربوبیه، ترجمه جواد مصلح، چاپ دوم، تهران، انتشارات سروش، بی‌تا.

    در معرفی كتاب‏هایی كه با عنوان سازمان‏ها یا نهادها منتشر شده‏اند، به جای نام اشخاص، نام مراكز ذكر می‏‌شوند: مركز اسناد و مدارك علمی، وزارت آموزش و پرورش، واژه‏نامه آموزش و پرورش: فارسی - انگلیسی، انگلیسی – فارسی، تهران، نشر مؤلف، 1362ش.

    كتاب‏هایی كه به جای مؤلف، ویراستاری یا به صورت مجموعه مقالاتی بوده كه به وسیله افراد مختلف نوشته شده‏است؛ اما یك یا چند نفر آنها را گردآوری كرده‏اند، بدین‌صورت می‌‏آیند:

    شفیع‏آبادی، عبداللّه‏ (گردآورنده)، مجموعه مقالات اولین سمینار راهنمایی و مشاوره، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1374ش.

    برای ارجاع به مقاله‏هایی كه در مجله‏های علمی-تخصصی به چاپ می‌‏رسند، ابتدا نام مؤلف یا مؤلفان، پس از آن، عنوان مقاله، و به دنبال آن، نام مجله و شماره آن ذكر می‌‏شود، سپس شماره صفحات آن مقاله در آن مجله با حروف مخفف صص در فارسی و pp در انگلیسی آورده می‌‏شود.

    در ارجاع رساله‏ها و پایان‏نامه‏ها، پس از عنوان، باید ذكرشود كه آن منبع پایان‏نامه كارشناسی ارشد یا رساله دكترا و به صورت چاپ نشده، است؛ سپس باید نام دانشگاهی را كه مؤلف در آن فارغ‏التحصیل شده‏است، آورد:

    ایزدپناه، عباس، مبانی معرفتی مشّاء و اهل عرفان، پایان‏نامه كارشناسی ارشد، چاپ نشده، دانشگاه قم، 1380ش.

    در ارجاع دائره‏المعارف‏ها نام سرپرست آورده شده و سپس بقیه اطلاعات ضروری، همانند كتاب به ترتیب می‌آید؛ مانند:

    پاکتچی، احمد، دائره‏المعارف بزرگ اسلامی زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، (چاپ دوم)، تهران: مركز دائره‏المعارف بزرگ اسلامی، 1387.

    امروزه نقل از منابع اینترنتی یكی از منابع ارجاع است كه در ذكر آن، اطلاعات ضروری به ترتیب زیر بیان می‌‏گردد:

    نام‌ خانوادگی‌ نویسنده‌: نام‌ نویسنده‌، [اگر نویسندگان‌ چند نفر باشند: نویسنده اول‌؛ نویسنده دوم‌؛ و... ] سال‌ [داخل‌ پرانتز ]. عنوان‌ مقاله‌. عنوان‌ نشریه‌. شماره‌ و دوره‌، شماره صفحه‌ یاصفحه‌ها،تاریخ‌ دسترسی‌، نشانی‌ دسترسی‌.

    لازم است مولفین تا حد امکان به منابع مکتوب ارجاع دهند و در صورت لزوم از سایت های علمی- پژوهشی و معتبر استفاده کنند.