أسماء البقاء و الجبال فى القرآن الكريم

أسماء البقاع و الجبال في القرآن الکريم

نام کتاب	أسماء البقاع و الجبال في القرآن الکريم
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	عبدالرحیم، محمد (محقق) سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏103‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏9‎‏الف‎‏5
موضوع	قرآن - جغرافیا قرآن - نامهای جغرافیایی کوهها در قرآن
ناشر	دار الأنوار
مکان نشر	دمشق - سوریه
سال نشر	1996 م
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE11825AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

اسماء البقاء و الجبال في القرآن الكريم، تأليف جلال‌الدين عبدالرحمن سيوطى (متوفى 911ق) به زبان عربى است. سيوطى اين کتاب را در شرح سه بيت از يكى از قصايدش نوشته و در آن اوصاف شهرها و كوه‌هايى را كه در قرآن كريم ذكر شده، از منابع مختلف استخراج كرده است.

ساختار

در ابتداى اثر، مقدمه و پس از آن شرح حال سيوطى به قلم «محمد عبدالرحيم» محقق کتاب آمده است. متن اثر در سه بخش تدوين شده كه در هر بخش تعدادى از عناوين قرآنى شرح است. نگارش بدين ترتيب است كه نويسنده در شرح هر بيت ابتدا به نقش الفاظ، سپس به معناى لغوى و در ادامه با ذكر آيه مربوطه، به عبارات مختلفى كه در منابع درباره آمده اشاره مى‌كند.

گزارش محتوا

در بخش اول؛ مناطق بدر، حنين، مصر و احقاف مورد بررسى قرار گرفته است. در بخش دوم؛ بكه، يثرب، جودى، طوى، بابل، عرم و سدالالى و در سومين فصل؛ طور سيناء، كهف، رقيم، حجر، ايكه، جمع، مشعر و قاف مطالعه شده است.

از مهم‌ترين بخش‌هاى کتاب شرح دو شهر مكه و مدينه است كه در شرح «بكه» آمده است كه همان مكه است كه ميم به باء بدل شده است. اقوال فراوانى در توضيح اين لفظ ذكر شده كه از آن جمله است: 1- داخل مكه، 2- مكه و ماوراى آن، 3- بيت مكه و قريه بكه است. پس از اين مقدمه به ذكر «مكه» در قرآن كريم پرداخته شده است. در رابطه با يثرب مطالب خواندنى ذكر شده كه ذكر 29 نام براى آن، اول كسى كه در مدينه زراعت كرد، سبب نزول يهود به مدينه و شرح بناى مسجد مدينه از جمله آنها است.

چينش مطالب کتاب بدين ترتيب است كه شرح سيوطى در بالاى صفحه و پاورقى‌هاى محقق در ذيل آن آمده است. سيوطى اگر چه در برخى از موارد به نام منبع مطلب اشاره كرده است؛ اما در بسيارى نيز تنها به «يقال» اكتفا كرده كه محقق در پانوشت آدرس منبع را متذكر شده است. محقق از منابعى؛ مانند الاعلام، الاصابه، اسدالغابه، اللسان، القاموس استفاده كرده است.

نويسنده در اين اثر علاوه بر ذكر ويژگى‌هاى هر شهر و مسافت‌هاى بين شهرها مطالب فراوان ديگرى از مزارات هر شهر را نيز متذكر شده است، به عنوان مثال درباره شهر مصر به مزارات و مشاهد مشرفه‌اى؛ مانند: مشهد رأس‌الحسين(ع)، مزار سيده نفيسه، قبر آمنه دختر امام موسى كاظم(ع) اشاره كرده است.

وضعيت

محقق کتاب، در پاورقى معانى الفاظ، اصطلاحات، شرح حال بسيارى از اعلام و قبايل را ذكر كرده كه بسيار ارزشمند است. همچنين فهارس آيات، احاديث نبوى، اشعار، مصادر و مراجع، و مطالب کتاب در انتهاى اثر آمده است.

منابع

مقدمه و متن کتاب.

پیوندها

مطالعه کتاب أسماء البقاع و الجبال في القرآن الکريم در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور