نيل المرام من تفسير آیات الأحكام

نیل المرام من تفسیر آیات الأحکام

نام کتاب	نیل المرام من تفسیر آیات الأحکام
نام های دیگر کتاب	تفسیر آیات الاحکام
پدیدآورندگان	صدیق‌حسن‌خان، محمدصدیق (نويسنده) مزیدی، احمد فرید (محقق) ش‍اف‍ع‍ی‌، م‍ح‍م‍دح‍س‍ن‌ اس‍م‍اع‍ی‍ل‌ (محقق)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏99‎‏ ‎‏/‎‏ص‎‏4‎‏ن‎‏9
موضوع	تفسیر آیات قرآن - احکام و قوانین
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1307 هـ.ق یا 1889 م
کد اتوماسیون	2009

«نيل المرام من تفسير آيات الأحكام» تأليف ابوالطيب صديق بن حسن بن على حسينى قنوجى بخارى(1248-1307ق) به زبان عربى است كه توسط محمد حسن محمد حسن اسماعيل و احمد فريد مزيدى تحقيق شده است.

كتاب پيرامون تفسير برخى از آيات قرآنى نوشته شده است. مؤلف در اين كتاب به بررسى آياتى پرداخته كه در بر دارندۀ حكمى از احكام اسلامى مى‌باشد وى از ابتداى قرآن تا پايان آن را بررسى و از مجموع 114 سورۀ قرآن، 34 سوره استخراج كرده و مى‌گويد كه داراى حكمى از احكام الهى مى‌باشد.

روش وى در اين كتاب اين است كه ابتدا آيه را مطرح كرده آنگاه واژه‌هايى كه نيازمند به توضيح مى‌باشد را توضيح داده، و اگر اختلاف قرائت در آن وجود داشته باشد، آن را ذكر كرده، و اگر چنانچه روايتى دربارۀ آن وارد شده باشد آن را بيان، سپس نظرات مفسران را آورده و در پايان حكم مورد استفاده از آيه را ذكر مى‌كند از مجموعۀ اين 34 سوره حدود 255 حكم استفاده نموده كه بيشتر آن مربوط به سورۀ بقره (58 مورد) و سورۀ نساء (38 مورد) مى‌باشد.

ويژگى‌ها

1-در ابتداى هر بحث، آيه را ذكر نموده قسمتى را كه از آن حكم فقهى استفاده شده است را ذكر مى‌كند مثلا آيه 118 سورۀ انعام را چنين ذكر كرده: «فكلوا مما ذكر اسم الله عليه ان كنتم باياته مؤمنين» آنگاه از قسمت اول آيه استفاده مى‌كند كه آنچه كه هنگام ذبح آن نام خدا بر آن برده شود حلال مى‌باشد.

2-استدلال‌هاى علماء در استفاده از آيات جهت حكم فقهى ذكر شده است. مانند آنچه كه در ذيل آيه 45 سورۀ مائده در مورد استدلال ابو حنيفه به اين آيه جهت حكم قصاص ذكر كرده است.

3-در كنار آيات، برخى از روايات را نيز ذكر كرده است.

4-در موردى كه آيه مطرح مى‌شود، چنانچه برخى از الفاظ آن نيازمند به توضيح مى‌باشد، آنها را با استفاده از كتاب‌هاى لغت معنا مى‌كند مانند آنچه كه در توضيح كلمات آيه 67 سورۀ فرقان آورده است.

ويژگيهاى نسخۀ تحقيق شده

1-ذكر آدرس رواياتى كه در متن آمده،در پاورقى

2-ارجاع به منابع ديگر جهت استفاده بيشتر مخصوصا تفاسير معروف، مانند تفسير طبرى و تفسير قرطبى

3-اظهار نظر دربارۀ روايات مذكور در متن كه آيا حديث صحيح است يا ضعيف، مانند آنچه در صفحۀ 148 ذيل روايت منقول از پيامبر(ص) آورده است كه اين روايت ضعيف است.

4-توضيح برخى از كلمات مشكل موجود در متن

5-ذكر ديدگاه‌هاى برخى از فقها دربارۀ آيۀ مورد بحث مانند آنچه كه در ذيل آيۀ 4 سورۀ نور آورده است.

پیوندها

مطالعه کتاب نیل المرام من تفسیر آیات الأحکام در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور