۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'بررسي' به 'بررسی'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'بررسي' به 'بررسی') |
||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
5- فتح اندلس و تطور اول. | 5- فتح اندلس و تطور اول. | ||
در پايان كتاب نيز در يك بخش الحاقي، كتاب هاي مرجع در اين موضوع را تا عصر حاضر مورد | در پايان كتاب نيز در يك بخش الحاقي، كتاب هاي مرجع در اين موضوع را تا عصر حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
فصل اول: | فصل اول: | ||
به مراحل مختلف شكلگيري اسلام در قاره آفريقا و مراحل استكشاف، استقرار و فتح كامل اين سرزمين كه از سال 27 تا 86 قمرى به طول انجاميد، مورد | به مراحل مختلف شكلگيري اسلام در قاره آفريقا و مراحل استكشاف، استقرار و فتح كامل اين سرزمين كه از سال 27 تا 86 قمرى به طول انجاميد، مورد بررسی قرار گرفته است. | ||
عقبة بن نافع در سال 50 قمرى قيروان را فتح كرد و اين شهر به عنوان شهري استراتژيك پايهريزي گرديد. شهر قيروان بخش مهمي از تمدن اسلام و آغازگر اشاعه تمدن و فرهنگ اسلامي در آفريقا است و در تاريخ اسلام به عنوان شهري ديني و علمي شهرت دارد. اين شهر در 160 كيلومتري تونس قرار دارد. اقوام بربر در غرب تأسيس قيروان را براي خود تهديدي تصور مىكرد و لذا سالها طول كشيد كه مقاومتها و فتنهها در اين سرزمين فروكش كند. | عقبة بن نافع در سال 50 قمرى قيروان را فتح كرد و اين شهر به عنوان شهري استراتژيك پايهريزي گرديد. شهر قيروان بخش مهمي از تمدن اسلام و آغازگر اشاعه تمدن و فرهنگ اسلامي در آفريقا است و در تاريخ اسلام به عنوان شهري ديني و علمي شهرت دارد. اين شهر در 160 كيلومتري تونس قرار دارد. اقوام بربر در غرب تأسيس قيروان را براي خود تهديدي تصور مىكرد و لذا سالها طول كشيد كه مقاومتها و فتنهها در اين سرزمين فروكش كند. | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
فصل دوم: | فصل دوم: | ||
حدود جغرافيايي غرب اسلامي از خلال منابع مورد | حدود جغرافيايي غرب اسلامي از خلال منابع مورد بررسی و تحليل قرار گرفته و تقسيم مغرب به أدني، أوسط و أقصي از تقسيمات متاخر شمرده شده است. از ديگر مباحث اين فصل، تنظيمات سه گانه "لشكري و اداري و قانوني" است كه در ابتدا والي يا امير به عنوان عامل وحدت بين شاخههاي تنظيم سه گانه فوق مورد تأكيد قرار گرفته است. | ||
صلاحيتهاي والي در اين منطقه با والي مدينه و كوفه تفاوتي نداشته است. در آفريقا نيز مانند ساير ولايات اسلامي تشكيل مؤسسات اداري بلافاصله پس از پيروزي بر مقاومت اقوام بربر و حتي پيش از استكمال فتح انجام شد. ابنعبدالحكم در كتاب "فتح مصر و المغرب " حسان بن نعمان را اولين كسي دانسته كه مؤسسات و وضع خراج بر عجم آفريقايي و... را تدوين نمود. مركز دستگاههاى ادارى در عصر اموى و بخصوص در عهد عباسي "قيروان" بود. مهمترين اين دستگاههاي تحت اشراف والي عبارت بود از: ديوان جند، ديوان رسائل، ديوان خراج. در ادامه به دقت مناطق پنج گانه اداري با ذكر مناطق تحت حمايت از مصادر استخراج و در يك جدول ارائه شده است. | صلاحيتهاي والي در اين منطقه با والي مدينه و كوفه تفاوتي نداشته است. در آفريقا نيز مانند ساير ولايات اسلامي تشكيل مؤسسات اداري بلافاصله پس از پيروزي بر مقاومت اقوام بربر و حتي پيش از استكمال فتح انجام شد. ابنعبدالحكم در كتاب "فتح مصر و المغرب " حسان بن نعمان را اولين كسي دانسته كه مؤسسات و وضع خراج بر عجم آفريقايي و... را تدوين نمود. مركز دستگاههاى ادارى در عصر اموى و بخصوص در عهد عباسي "قيروان" بود. مهمترين اين دستگاههاي تحت اشراف والي عبارت بود از: ديوان جند، ديوان رسائل، ديوان خراج. در ادامه به دقت مناطق پنج گانه اداري با ذكر مناطق تحت حمايت از مصادر استخراج و در يك جدول ارائه شده است. | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
فصل چهارم: | فصل چهارم: | ||
تطورات و مبارزات سياسي مورد | تطورات و مبارزات سياسي مورد بررسی قرار گرفته است. بين فتح مغرب به دست موسي بن نصير حوالي سال 86ق و ايجاد دولت أغالبه در سال 184ق كه مغرب به طور كامل در مسير تاريخ اسلامي قرار گرفت، حدود يك قرن زمان صرف شد. نويسنده اين دوره تاريخي را به دو مقطع پيشروي و اضطرابات تقسيم كرده است. مقطع اول چهل سال ادامه يافت و تمامي بلاد مغرب را در برمىگرفت. پس از آن انقلابها و مبارزات أباضيه و خوارج بر ضد حكومت سالها به طول انجاميد. در اين فصل از كتاب؛ همانند ساير فصول كه آدرس منابع در پانوشت مىآمد، عمل نشده است. | ||
در بخش آخر به طور جداگانه به فتح اندلس پرداخته شده است. از فتح اندلس در سال 93ق تا زمان استقلال آن در سال 138ق؛ يعني در حدود نصف قرن اين شهر تابع مغرب؛ يعني والي قيروان بود. اين منطقه نيز با مقاومتهاي اقوام بربر مواجه بود و واليان فراوان كه معمولا از عرب آفريقايي نبودند بر اين منطقه حكومت كردند. "البيان المغرب " ابن عذاري از منابع خوبي است كه مكرر در اين فصل مورد استناد قرار گرفته است. | در بخش آخر به طور جداگانه به فتح اندلس پرداخته شده است. از فتح اندلس در سال 93ق تا زمان استقلال آن در سال 138ق؛ يعني در حدود نصف قرن اين شهر تابع مغرب؛ يعني والي قيروان بود. اين منطقه نيز با مقاومتهاي اقوام بربر مواجه بود و واليان فراوان كه معمولا از عرب آفريقايي نبودند بر اين منطقه حكومت كردند. "البيان المغرب " ابن عذاري از منابع خوبي است كه مكرر در اين فصل مورد استناد قرار گرفته است. | ||
در پايان كتاب در يك بخش الحاقي مصادر مكتوب و آرشيوي تا عصر حاضر | در پايان كتاب در يك بخش الحاقي مصادر مكتوب و آرشيوي تا عصر حاضر بررسی شده است. نويسنده در ابتدا به اين نكته اشاره مىكند كه تا كنون مطالعه كاملي در رابطه با مصادر قاره آفريقا انجام نشده است. وي در ضمن مقالهاي كه مشتمل بر جداولي است تا حد امكان به اين كار اقدام ميكند. وي در ضمن يك دستهبندي مصادر اخباري، جغرافيايي و ديني را معرفي كرده است و از مروجالذهب مسعودي و مسالك [[ابن حوقل، محمد بن حوقل|ابنحوقل]] در زمره منابع مهم جغرافيايي درباره تاريخ اسلام در آفريقا نام برده است. | ||
== وضعيت كتاب== | == وضعيت كتاب== | ||