نزهة الناظر و تنبيه الخاطر (ويرايش جديد): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،') |
جز (جایگزینی متن - ' <ref>' به '<ref>') |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
'''نزهة الناظر و تنبيه الخاطر'''، اثر ابوعبدالله [[حلوانی، حسین بن محمد|حسين بن محمد بن حسن بن نصر حلوانى]]، كتابى است روايى كه به قلم شيوا و رساى [[مسعودی، عبدالهادی|عبدالهادى مسعودى]]، ترجمه و تحقيق شده است. | '''نزهة الناظر و تنبيه الخاطر'''، اثر ابوعبدالله [[حلوانی، حسین بن محمد|حسين بن محمد بن حسن بن نصر حلوانى]]، كتابى است روايى كه به قلم شيوا و رساى [[مسعودی، عبدالهادی|عبدالهادى مسعودى]]، ترجمه و تحقيق شده است. | ||
مترجم در تصحيح و تحقيق كتاب، از سه نسخه خطى متعلق به كتابخانه آستان قدس رضوى، كتابخانه مسجد اعظم قم و نسخه شخصى سيد محمد موحد محمدى اصفهانى استفاده كرده است. دو نسخه چاپى نيز وجود دارد كه يكى به سال 1404ق، در مشهد مقدس به طبع رسيده و افست از چاپ نجف اشرف مى‌باشد و ديگرى نسخه چاپ‌شده به سال 1408ق، در قم <ref>مقدمه مترجم، ص 14 - 15</ref> | مترجم در تصحيح و تحقيق كتاب، از سه نسخه خطى متعلق به كتابخانه آستان قدس رضوى، كتابخانه مسجد اعظم قم و نسخه شخصى سيد محمد موحد محمدى اصفهانى استفاده كرده است. دو نسخه چاپى نيز وجود دارد كه يكى به سال 1404ق، در مشهد مقدس به طبع رسيده و افست از چاپ نجف اشرف مى‌باشد و ديگرى نسخه چاپ‌شده به سال 1408ق، در قم<ref>مقدمه مترجم، ص 14 - 15</ref> | ||
نسخه خطى اول از ديگر نسخه‌ها كهن‌تر و متعلق به قرن يازدهم است. متن احاديث اين نسخه تا حدى از بقيه نسخه‌ها صحيح‌تر مى‌نمايد و اعراب اندكى هم دارد كه در برخى موارد راهگشاست. اين نسخه در دسترس مصححان قبلى «نزهة الناظر» نبوده و در سال‌هاى اخير به كتابخانه بزرگ آستان قدس رضوى در مشهد هديه شده است. مترجم، اين نسخه را با علامت «أ» مشخص كرده است. از اين نسخه چند صفحه ساقط شده است كه احاديث 37 تا 93 از ميان احاديث پيامبر(ص) و بخش‌هاى كوچكى از برخى احاديث [[امام على(ع)]] را ندارد و نيز حديث 5 تا 16 از احاديث امام كاظم(ع) به ميان احاديث [[امام سجاد(ع)]] آمده و با آن خلط شده است، اما خوشبختانه مستنسخ، در حاشيه متن به اين موارد، تذكر داده است. اين نسخه چند صفحه هم اضافه دارد كه نمونه آن صفحه هشت نسخه خطى است كه شرح احاديث پيامبر(ص) (حديث 104) است. در مقدمه نيز دو صفحه اضافى به چشم مى‌خورد <ref>همان، ص 15</ref> | نسخه خطى اول از ديگر نسخه‌ها كهن‌تر و متعلق به قرن يازدهم است. متن احاديث اين نسخه تا حدى از بقيه نسخه‌ها صحيح‌تر مى‌نمايد و اعراب اندكى هم دارد كه در برخى موارد راهگشاست. اين نسخه در دسترس مصححان قبلى «نزهة الناظر» نبوده و در سال‌هاى اخير به كتابخانه بزرگ آستان قدس رضوى در مشهد هديه شده است. مترجم، اين نسخه را با علامت «أ» مشخص كرده است. از اين نسخه چند صفحه ساقط شده است كه احاديث 37 تا 93 از ميان احاديث پيامبر(ص) و بخش‌هاى كوچكى از برخى احاديث [[امام على(ع)]] را ندارد و نيز حديث 5 تا 16 از احاديث امام كاظم(ع) به ميان احاديث [[امام سجاد(ع)]] آمده و با آن خلط شده است، اما خوشبختانه مستنسخ، در حاشيه متن به اين موارد، تذكر داده است. اين نسخه چند صفحه هم اضافه دارد كه نمونه آن صفحه هشت نسخه خطى است كه شرح احاديث پيامبر(ص) (حديث 104) است. در مقدمه نيز دو صفحه اضافى به چشم مى‌خورد<ref>همان، ص 15</ref> | ||
بر اساس برخى عبارت‌ها در حاشيه اين نسخه، مانند «ليس في الأصل» در صفحه بيست و يكم نسخه، احتمال مقابله آن مى‌رود كه قوت ديگرى براى اين نسخه بشمار مى‌آيد <ref>همان، ص 15 - 16</ref> | بر اساس برخى عبارت‌ها در حاشيه اين نسخه، مانند «ليس في الأصل» در صفحه بيست و يكم نسخه، احتمال مقابله آن مى‌رود كه قوت ديگرى براى اين نسخه بشمار مى‌آيد<ref>همان، ص 15 - 16</ref> | ||
مترجم در استفاده از نسخه‌ها، نسخه چاپى در دسترس را كه به‌وسيله آيت‌الله ابطحى اصفهانى به طبع رسيده است، متن قرار داده است؛ زيرا ايشان هر دو نسخه خطى در دسترس خود و نيز نسخه چاپى اسبق را در مجموع متن و پانوشت تصحيح خود آورده و آن‌ها را از هم جدا و متمايز كرده است <ref>همان، ص 16</ref> | مترجم در استفاده از نسخه‌ها، نسخه چاپى در دسترس را كه به‌وسيله آيت‌الله ابطحى اصفهانى به طبع رسيده است، متن قرار داده است؛ زيرا ايشان هر دو نسخه خطى در دسترس خود و نيز نسخه چاپى اسبق را در مجموع متن و پانوشت تصحيح خود آورده و آن‌ها را از هم جدا و متمايز كرده است<ref>همان، ص 16</ref> | ||
افزون بر اين، مترجم در موارد بسيارى از تصحيح خود، از متن كتاب «الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة» و گاه «[[بحار الأنوار]]» نيز استفاده كرده است؛ زيرا بخش بزرگى از «الدرة الباهرة» را مى‌توان برگرفته از «نزهة الناظر» دانست و ازاين‌رو مى‌تواند به‌عنوان يك نسخه ناقص از آن بشمار آيد و همين مسئله در كتب جوامع و واسطه مانند «[[بحار الأنوار]]» كه از «نزهة الناظر» حديث نقل كرده‌اند، جارى است <ref>همان</ref> | افزون بر اين، مترجم در موارد بسيارى از تصحيح خود، از متن كتاب «الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة» و گاه «[[بحار الأنوار]]» نيز استفاده كرده است؛ زيرا بخش بزرگى از «الدرة الباهرة» را مى‌توان برگرفته از «نزهة الناظر» دانست و ازاين‌رو مى‌تواند به‌عنوان يك نسخه ناقص از آن بشمار آيد و همين مسئله در كتب جوامع و واسطه مانند «[[بحار الأنوار]]» كه از «نزهة الناظر» حديث نقل كرده‌اند، جارى است<ref>همان</ref> | ||
مترجم همچنين در تصحيح متن، به شيوه انتقادى نيز نظر داشته و در معدود مواردى كه هيچ‌يك از نسخه‌ها صحيح به نظر نمى‌آمده است، پيشنهاد خود را ارائه داده و نسخه‌هاى ديگر را گزارش كرده و در ترجمه هم مطابق نظر نهايى خود، عمل كرده است. در مواردى نيز تفاوت‌هاى ريز و جزيى را كه اثرى در فهم و تفسير متن ندارد، گزارش نكرده و يا تنها در درون كمان و در متن آورده تا از فزونى پانوشت‌ها، جلوگيرى نموده و به‌جاى آن، تلاش كرده است تا نشانى احاديث را از كتب تأليف‌شده به‌وسيله محدثان پيش از حلوانى، استخراج نموده و از اين طريق بر اعتبار مضامين كتاب بيفزايد و تنها در مواردى به كتب متأخر از «نزهة الناظر» ارجاع داده كه توفيق دسترسى كهن‌تر را نداشته است <ref>همان</ref> | مترجم همچنين در تصحيح متن، به شيوه انتقادى نيز نظر داشته و در معدود مواردى كه هيچ‌يك از نسخه‌ها صحيح به نظر نمى‌آمده است، پيشنهاد خود را ارائه داده و نسخه‌هاى ديگر را گزارش كرده و در ترجمه هم مطابق نظر نهايى خود، عمل كرده است. در مواردى نيز تفاوت‌هاى ريز و جزيى را كه اثرى در فهم و تفسير متن ندارد، گزارش نكرده و يا تنها در درون كمان و در متن آورده تا از فزونى پانوشت‌ها، جلوگيرى نموده و به‌جاى آن، تلاش كرده است تا نشانى احاديث را از كتب تأليف‌شده به‌وسيله محدثان پيش از حلوانى، استخراج نموده و از اين طريق بر اعتبار مضامين كتاب بيفزايد و تنها در مواردى به كتب متأخر از «نزهة الناظر» ارجاع داده كه توفيق دسترسى كهن‌تر را نداشته است<ref>همان</ref> | ||
در اين ميان، نشانى‌هاى برگرفته از نسخه خطى كتاب «مقصد الراغب في فضائل علي بن أبي‌طالب(ع)» و نيز «تذكره ابن حمدون» را از نسخه چاپى مؤسسه امام مهدى(عج) گزارش كرده و اجر و پاداش و مسئوليت اين كار براى مصححان قبلى «نزهة الناظر» است <ref>همان، ص16 - 17</ref> | در اين ميان، نشانى‌هاى برگرفته از نسخه خطى كتاب «مقصد الراغب في فضائل علي بن أبي‌طالب(ع)» و نيز «تذكره ابن حمدون» را از نسخه چاپى مؤسسه امام مهدى(عج) گزارش كرده و اجر و پاداش و مسئوليت اين كار براى مصححان قبلى «نزهة الناظر» است<ref>همان، ص16 - 17</ref> | ||
مترجم همچنين براى تسهيل در درست‌خوانى و فهم احاديث، اقدام به اعراب‌گذارى و ترجمه لغات دشوار نموده و جهت جلوگيرى از ازدحام علامت‌هاى اعراب، از نهادن علامت سكون و حركات حروف اشباع‌شده و نيز برخى ديگر از علامت‌هاى غير ضرور، خوددارى نموده است <ref>همان، ص 17</ref> | مترجم همچنين براى تسهيل در درست‌خوانى و فهم احاديث، اقدام به اعراب‌گذارى و ترجمه لغات دشوار نموده و جهت جلوگيرى از ازدحام علامت‌هاى اعراب، از نهادن علامت سكون و حركات حروف اشباع‌شده و نيز برخى ديگر از علامت‌هاى غير ضرور، خوددارى نموده است<ref>همان، ص 17</ref> | ||
همچنين براى استفاده بيشتر خوانندگان فارسى، همه كتاب را ترجمه كرده و چند جمله كوتاه نيز در باره معصومين(ع) گوينده احاديث، افزوده است <ref>همان</ref> | همچنين براى استفاده بيشتر خوانندگان فارسى، همه كتاب را ترجمه كرده و چند جمله كوتاه نيز در باره معصومين(ع) گوينده احاديث، افزوده است<ref>همان</ref> | ||
آقايان شيخ نعمان نصرى، داود افقى، عبدالكريم حلفى و محمد سلطانى، مترجم را در امر تصحيح، اعراب‌گذارى، ترجمه لغات دشوار متن، مصدريابى احاديث، مقابله و نمونه‌خوانى و تايپ و صفحه‌آرايى، يارى نموده‌اند <ref>همان</ref> | آقايان شيخ نعمان نصرى، داود افقى، عبدالكريم حلفى و محمد سلطانى، مترجم را در امر تصحيح، اعراب‌گذارى، ترجمه لغات دشوار متن، مصدريابى احاديث، مقابله و نمونه‌خوانى و تايپ و صفحه‌آرايى، يارى نموده‌اند<ref>همان</ref> | ||
در ابتداى كتاب، مقدمه‌اى از مترجم افزوده شده كه در آن، به اقدامات صورت‌گرفته پيرامون ترجمه، تحقيق و تحصيح كتاب، اشاره شده است <ref>پيشگفتار، ص 7 - 17</ref> | در ابتداى كتاب، مقدمه‌اى از مترجم افزوده شده كه در آن، به اقدامات صورت‌گرفته پيرامون ترجمه، تحقيق و تحصيح كتاب، اشاره شده است<ref>پيشگفتار، ص 7 - 17</ref> | ||
فهرست مطالب و منابع و مآخذ، در انتهاى كتاب آمده است. | فهرست مطالب و منابع و مآخذ، در انتهاى كتاب آمده است. | ||
نسخهٔ ۶ ژوئن ۲۰۱۷، ساعت ۱۴:۰۰
| نام کتاب | نزهة الناظر و تنبيه الخاطر (ويرايش جديد) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | حلوانی، حسین بن محمد (نويسنده)
مسعودی، عبدالهادی (مترجم و محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 133 /ح8 ن4041* |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 5ق. |
| ناشر | موسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1385 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE22851AUTOMATIONCODE |
نزهة الناظر و تنبيه الخاطر، اثر ابوعبدالله حسين بن محمد بن حسن بن نصر حلوانى، كتابى است روايى كه به قلم شيوا و رساى عبدالهادى مسعودى، ترجمه و تحقيق شده است.
مترجم در تصحيح و تحقيق كتاب، از سه نسخه خطى متعلق به كتابخانه آستان قدس رضوى، كتابخانه مسجد اعظم قم و نسخه شخصى سيد محمد موحد محمدى اصفهانى استفاده كرده است. دو نسخه چاپى نيز وجود دارد كه يكى به سال 1404ق، در مشهد مقدس به طبع رسيده و افست از چاپ نجف اشرف مى‌باشد و ديگرى نسخه چاپ‌شده به سال 1408ق، در قم[۱]
نسخه خطى اول از ديگر نسخه‌ها كهن‌تر و متعلق به قرن يازدهم است. متن احاديث اين نسخه تا حدى از بقيه نسخه‌ها صحيح‌تر مى‌نمايد و اعراب اندكى هم دارد كه در برخى موارد راهگشاست. اين نسخه در دسترس مصححان قبلى «نزهة الناظر» نبوده و در سال‌هاى اخير به كتابخانه بزرگ آستان قدس رضوى در مشهد هديه شده است. مترجم، اين نسخه را با علامت «أ» مشخص كرده است. از اين نسخه چند صفحه ساقط شده است كه احاديث 37 تا 93 از ميان احاديث پيامبر(ص) و بخش‌هاى كوچكى از برخى احاديث امام على(ع) را ندارد و نيز حديث 5 تا 16 از احاديث امام كاظم(ع) به ميان احاديث امام سجاد(ع) آمده و با آن خلط شده است، اما خوشبختانه مستنسخ، در حاشيه متن به اين موارد، تذكر داده است. اين نسخه چند صفحه هم اضافه دارد كه نمونه آن صفحه هشت نسخه خطى است كه شرح احاديث پيامبر(ص) (حديث 104) است. در مقدمه نيز دو صفحه اضافى به چشم مى‌خورد[۲]
بر اساس برخى عبارت‌ها در حاشيه اين نسخه، مانند «ليس في الأصل» در صفحه بيست و يكم نسخه، احتمال مقابله آن مى‌رود كه قوت ديگرى براى اين نسخه بشمار مى‌آيد[۳]
مترجم در استفاده از نسخه‌ها، نسخه چاپى در دسترس را كه به‌وسيله آيت‌الله ابطحى اصفهانى به طبع رسيده است، متن قرار داده است؛ زيرا ايشان هر دو نسخه خطى در دسترس خود و نيز نسخه چاپى اسبق را در مجموع متن و پانوشت تصحيح خود آورده و آن‌ها را از هم جدا و متمايز كرده است[۴]
افزون بر اين، مترجم در موارد بسيارى از تصحيح خود، از متن كتاب «الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة» و گاه «بحار الأنوار» نيز استفاده كرده است؛ زيرا بخش بزرگى از «الدرة الباهرة» را مى‌توان برگرفته از «نزهة الناظر» دانست و ازاين‌رو مى‌تواند به‌عنوان يك نسخه ناقص از آن بشمار آيد و همين مسئله در كتب جوامع و واسطه مانند «بحار الأنوار» كه از «نزهة الناظر» حديث نقل كرده‌اند، جارى است[۵]
مترجم همچنين در تصحيح متن، به شيوه انتقادى نيز نظر داشته و در معدود مواردى كه هيچ‌يك از نسخه‌ها صحيح به نظر نمى‌آمده است، پيشنهاد خود را ارائه داده و نسخه‌هاى ديگر را گزارش كرده و در ترجمه هم مطابق نظر نهايى خود، عمل كرده است. در مواردى نيز تفاوت‌هاى ريز و جزيى را كه اثرى در فهم و تفسير متن ندارد، گزارش نكرده و يا تنها در درون كمان و در متن آورده تا از فزونى پانوشت‌ها، جلوگيرى نموده و به‌جاى آن، تلاش كرده است تا نشانى احاديث را از كتب تأليف‌شده به‌وسيله محدثان پيش از حلوانى، استخراج نموده و از اين طريق بر اعتبار مضامين كتاب بيفزايد و تنها در مواردى به كتب متأخر از «نزهة الناظر» ارجاع داده كه توفيق دسترسى كهن‌تر را نداشته است[۶]
در اين ميان، نشانى‌هاى برگرفته از نسخه خطى كتاب «مقصد الراغب في فضائل علي بن أبي‌طالب(ع)» و نيز «تذكره ابن حمدون» را از نسخه چاپى مؤسسه امام مهدى(عج) گزارش كرده و اجر و پاداش و مسئوليت اين كار براى مصححان قبلى «نزهة الناظر» است[۷]
مترجم همچنين براى تسهيل در درست‌خوانى و فهم احاديث، اقدام به اعراب‌گذارى و ترجمه لغات دشوار نموده و جهت جلوگيرى از ازدحام علامت‌هاى اعراب، از نهادن علامت سكون و حركات حروف اشباع‌شده و نيز برخى ديگر از علامت‌هاى غير ضرور، خوددارى نموده است[۸]
همچنين براى استفاده بيشتر خوانندگان فارسى، همه كتاب را ترجمه كرده و چند جمله كوتاه نيز در باره معصومين(ع) گوينده احاديث، افزوده است[۹]
آقايان شيخ نعمان نصرى، داود افقى، عبدالكريم حلفى و محمد سلطانى، مترجم را در امر تصحيح، اعراب‌گذارى، ترجمه لغات دشوار متن، مصدريابى احاديث، مقابله و نمونه‌خوانى و تايپ و صفحه‌آرايى، يارى نموده‌اند[۱۰]
در ابتداى كتاب، مقدمه‌اى از مترجم افزوده شده كه در آن، به اقدامات صورت‌گرفته پيرامون ترجمه، تحقيق و تحصيح كتاب، اشاره شده است[۱۱]
فهرست مطالب و منابع و مآخذ، در انتهاى كتاب آمده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.