الرسالة الشرفية في النسب التأليفية: تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>') |
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
'''الرسالة الشرفیة فی النسب التألیفیة'''، تألیف صفی الدین عبدالمؤمن بن ابوالمفاخر ارموی بغدادی (متوفی 693ق)، با تحقیق و شرح غطاس عبدالملک خشبه، کتابی است پیرامون موسیقی. | '''الرسالة الشرفیة فی النسب التألیفیة'''، تألیف صفی الدین عبدالمؤمن بن ابوالمفاخر ارموی بغدادی (متوفی 693ق)، با تحقیق و شرح غطاس عبدالملک خشبه، کتابی است پیرامون موسیقی. | ||
ارموی این کتاب را در عهد مغول برای شاگردش «شرف الدین هارون جوینی» و به زبان عربی به رشته تحریر درآورده است...<ref>ر.ک: صالح المهدی، ا.د، 1383، ص42</ref> | ارموی این کتاب را در عهد مغول برای شاگردش «شرف الدین هارون جوینی» و به زبان عربی به رشته تحریر درآورده است....<ref>ر.ک: صالح المهدی، ا.د، 1383، ص42</ref> | ||
نویسنده خود در بیان علت تألیف این اثر چنین مینویسد: «این رساله مشتمل بر نسبتهای تألیفی است به طریقی که دانشمندان قدیم یونان استنباط نمودهاند؛ به علاوه چیزهایی که در نوشتههای ایشان و کتابهای گوناگون تازه یافت نمیشود بر آن افزوده ام و اکنون آن را تقدیم کتابخانه هارون پسر شمس الدین محمد جوینی میکنم. این کار به دستور و فرمان خود او انجام گرفته است»...<ref>ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51</ref> | نویسنده خود در بیان علت تألیف این اثر چنین مینویسد: «این رساله مشتمل بر نسبتهای تألیفی است به طریقی که دانشمندان قدیم یونان استنباط نمودهاند؛ به علاوه چیزهایی که در نوشتههای ایشان و کتابهای گوناگون تازه یافت نمیشود بر آن افزوده ام و اکنون آن را تقدیم کتابخانه هارون پسر شمس الدین محمد جوینی میکنم. این کار به دستور و فرمان خود او انجام گرفته است»....<ref>ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه، علاوه بر اشاره به موضوع کتاب و مقالات آن، به توضیح نسخ خطی آن، پرداخته شده است...<ref>مقدمه، ص9-14</ref> | در مقدمه، علاوه بر اشاره به موضوع کتاب و مقالات آن، به توضیح نسخ خطی آن، پرداخته شده است....<ref>مقدمه، ص9-14</ref> | ||
این رساله مشتمل بر پنج مقاله است که هر مقاله نیز دربردارنده فصول متعددی است که عبارتاند از: | این رساله مشتمل بر پنج مقاله است که هر مقاله نیز دربردارنده فصول متعددی است که عبارتاند از: | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
#ایقاع و نسبت ادوار و کیفیت استخراج الحان. | #ایقاع و نسبت ادوار و کیفیت استخراج الحان. | ||
اندیشورانی چون علامه قطب الدین شیرازی و عبدالقادر مراغی از این کتاب بیش از دیگران بهره جستهاند؛ چنان که عبدالقادر مراغی در «مقاصد الحان» کتاب گران سنگ «درة التاج» قطب الدین را شرحی بر شرفیه میداند...<ref>ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51</ref> | اندیشورانی چون علامه قطب الدین شیرازی و عبدالقادر مراغی از این کتاب بیش از دیگران بهره جستهاند؛ چنان که عبدالقادر مراغی در «مقاصد الحان» کتاب گران سنگ «درة التاج» قطب الدین را شرحی بر شرفیه میداند....<ref>ر.ک: خورابه، کاوه، 1383، ص51</ref> | ||
ارموی را مؤسس مکتب منتظمیه میدانند. کسی که در اثر حاضر و نیز کتاب «ادوار»، به شکلی سیستماتیک و نظام مند به تشریح گام بالقوه و گامهای بالفعل زمان خود میپردازد. او بنا بر اصل دو پرده ای بعد ذی الأربع (فیثاغورث) و همچنین بر اساس روش فارابی، پیشنهاد تقسیم فاصله هنگام (اکتاو) به هفده فاصله را میدهد...<ref>ر.ک: همان، ص51-52</ref> | ارموی را مؤسس مکتب منتظمیه میدانند. کسی که در اثر حاضر و نیز کتاب «ادوار»، به شکلی سیستماتیک و نظام مند به تشریح گام بالقوه و گامهای بالفعل زمان خود میپردازد. او بنا بر اصل دو پرده ای بعد ذی الأربع (فیثاغورث) و همچنین بر اساس روش فارابی، پیشنهاد تقسیم فاصله هنگام (اکتاو) به هفده فاصله را میدهد....<ref>ر.ک: همان، ص51-52</ref> | ||
گام پیشنهادی او متشکل از دو دانگ پیوسته و یک پرده بزرگ در انتها میباشد. هر پرده بزرگ (طنینی) خود قابل تقسیم به دو نیم پرده کوچک (بقیه) و یک فضل میباشد که بر این اساس، تقسیم دوره کامل صفی الدین شامل هفده فاصله و هجده درجه میگردد. پذیرش دستان پیشنهادی صفی الدین از جانب اکثریت نوازندگان و موسیقی دانان هم عصر او حکایت از همراهی دو عامل نظر و عمل نزد صفی الدین ارموی دارد...<ref>ر.ک: همان، ص52</ref> | گام پیشنهادی او متشکل از دو دانگ پیوسته و یک پرده بزرگ در انتها میباشد. هر پرده بزرگ (طنینی) خود قابل تقسیم به دو نیم پرده کوچک (بقیه) و یک فضل میباشد که بر این اساس، تقسیم دوره کامل صفی الدین شامل هفده فاصله و هجده درجه میگردد. پذیرش دستان پیشنهادی صفی الدین از جانب اکثریت نوازندگان و موسیقی دانان هم عصر او حکایت از همراهی دو عامل نظر و عمل نزد صفی الدین ارموی دارد....<ref>ر.ک: همان، ص52</ref> | ||
نویسنده برای نخستین بار به نغمه نگاری نغمات آهنگ یا تصنیف پرداخته است؛ چنان که در ابتدا دور ایقاعی و نام مقام ذکر و سپس نغمات با حروف ابجد و زمان هر نغمه به وسیله اعداد زیر همان نغمه نگاشته میشود...<ref>ر.ک: همان</ref> | نویسنده برای نخستین بار به نغمه نگاری نغمات آهنگ یا تصنیف پرداخته است؛ چنان که در ابتدا دور ایقاعی و نام مقام ذکر و سپس نغمات با حروف ابجد و زمان هر نغمه به وسیله اعداد زیر همان نغمه نگاشته میشود....<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
== وضعیت کتاب == | == وضعیت کتاب == | ||
از دو رساله «ادوار» و «شرفیه» نسخ خطی متعددی در کتابخانههای مختلف جهان موجود است...<ref>ر.ک: همان، ص51</ref> | از دو رساله «ادوار» و «شرفیه» نسخ خطی متعددی در کتابخانههای مختلف جهان موجود است....<ref>ر.ک: همان، ص51</ref> | ||
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است. | فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است. | ||
در پاورقیها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ...<ref>ر.ک: پاورقی، ص116</ref>، به توضیح و تشریح مطالب متن پرداخته شده است...<ref>ر.ک: همان، ص124</ref> | در پاورقیها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ....<ref>ر.ک: پاورقی، ص116</ref>، به توضیح و تشریح مطالب متن پرداخته شده است....<ref>ر.ک: همان، ص124</ref> | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
نسخهٔ ۱۰ ژوئن ۲۰۱۷، ساعت ۲۰:۵۲
| نام کتاب | الرسالة الشرفية في النسب التاليفية |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | صفيالدين ارموي، عبدالمومن بن يوسف (نويسنده)
خشبه، عطاس عبدالملک (محقق) فتحالله، ايزيس (مراجعه) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | |
| موضوع | |
| ناشر | دار الکتب و الوثائق القومية، الإدارة المرکزية للمراکز العلمية، مرکز تحقيق التراث |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1429ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE24452AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
الرسالة الشرفیة فی النسب التألیفیة، تألیف صفی الدین عبدالمؤمن بن ابوالمفاخر ارموی بغدادی (متوفی 693ق)، با تحقیق و شرح غطاس عبدالملک خشبه، کتابی است پیرامون موسیقی.
ارموی این کتاب را در عهد مغول برای شاگردش «شرف الدین هارون جوینی» و به زبان عربی به رشته تحریر درآورده است....[۱]
نویسنده خود در بیان علت تألیف این اثر چنین مینویسد: «این رساله مشتمل بر نسبتهای تألیفی است به طریقی که دانشمندان قدیم یونان استنباط نمودهاند؛ به علاوه چیزهایی که در نوشتههای ایشان و کتابهای گوناگون تازه یافت نمیشود بر آن افزوده ام و اکنون آن را تقدیم کتابخانه هارون پسر شمس الدین محمد جوینی میکنم. این کار به دستور و فرمان خود او انجام گرفته است»....[۲]
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب دربردارنده مجموعا پنج مقاله میباشد.
گزارش محتوا
در مقدمه، علاوه بر اشاره به موضوع کتاب و مقالات آن، به توضیح نسخ خطی آن، پرداخته شده است....[۳]
این رساله مشتمل بر پنج مقاله است که هر مقاله نیز دربردارنده فصول متعددی است که عبارتاند از:
- صوت و لواحق آن و شکهای وارد به آن؛
- حصر نسبت اعداد؛
- اختلاف ابعاد؛
- ترتیب اجناس از طبقات ابعاد؛
- ایقاع و نسبت ادوار و کیفیت استخراج الحان.
اندیشورانی چون علامه قطب الدین شیرازی و عبدالقادر مراغی از این کتاب بیش از دیگران بهره جستهاند؛ چنان که عبدالقادر مراغی در «مقاصد الحان» کتاب گران سنگ «درة التاج» قطب الدین را شرحی بر شرفیه میداند....[۴]
ارموی را مؤسس مکتب منتظمیه میدانند. کسی که در اثر حاضر و نیز کتاب «ادوار»، به شکلی سیستماتیک و نظام مند به تشریح گام بالقوه و گامهای بالفعل زمان خود میپردازد. او بنا بر اصل دو پرده ای بعد ذی الأربع (فیثاغورث) و همچنین بر اساس روش فارابی، پیشنهاد تقسیم فاصله هنگام (اکتاو) به هفده فاصله را میدهد....[۵]
گام پیشنهادی او متشکل از دو دانگ پیوسته و یک پرده بزرگ در انتها میباشد. هر پرده بزرگ (طنینی) خود قابل تقسیم به دو نیم پرده کوچک (بقیه) و یک فضل میباشد که بر این اساس، تقسیم دوره کامل صفی الدین شامل هفده فاصله و هجده درجه میگردد. پذیرش دستان پیشنهادی صفی الدین از جانب اکثریت نوازندگان و موسیقی دانان هم عصر او حکایت از همراهی دو عامل نظر و عمل نزد صفی الدین ارموی دارد....[۶]
نویسنده برای نخستین بار به نغمه نگاری نغمات آهنگ یا تصنیف پرداخته است؛ چنان که در ابتدا دور ایقاعی و نام مقام ذکر و سپس نغمات با حروف ابجد و زمان هر نغمه به وسیله اعداد زیر همان نغمه نگاشته میشود....[۷]
وضعیت کتاب
از دو رساله «ادوار» و «شرفیه» نسخ خطی متعددی در کتابخانههای مختلف جهان موجود است....[۸]
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است. در پاورقیها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ....[۹]، به توضیح و تشریح مطالب متن پرداخته شده است....[۱۰]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- صالح المهدی، ا.د، «صفی الدین عبدالمؤمن الأرموی، ابداع و ابتکار»، ترجمه سجاد خطابی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه هنر، شماره 77 و 78، بهمن و اسفند 1383 (5 صفحه، از 40 تا 44).
- خورابه، کاوه، «صفی الدین ارموی،اندیشور و موسیقی دان قرن هفتم هجری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه هنر، شماره 77 و 78، بهمن و اسفند 1383 (5 صفحه، از 50 تا 54).