۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
'''وهابيت، مبانى فكرى و كارنامه عملى'''، تأليف [[سبحانی تبریزی، جعفر|آيت‌الله جعفر سبحانى]]، كتابى است كه به تحليل مكتب وهابيت و اصول فكرى پيروان اين مرام پرداخته است. | '''وهابيت، مبانى فكرى و كارنامه عملى'''، تأليف [[سبحانی تبریزی، جعفر|آيت‌الله جعفر سبحانى]]، كتابى است كه به تحليل مكتب وهابيت و اصول فكرى پيروان اين مرام پرداخته است. | ||
تمام تلاش اين كتاب اين است كه به شبهات پيرامونى اين مبحث كه پيروان اين آيين با تمسك به آنها بر ديگر مسلمانان و به‌ويژه شيعيان سخت گرفته و اتهام شرك و كفر بر آنها مى‌زنند، پاسخ داده شود <ref>رحمانى‌زاده، حسين</ref> | تمام تلاش اين كتاب اين است كه به شبهات پيرامونى اين مبحث كه پيروان اين آيين با تمسك به آنها بر ديگر مسلمانان و به‌ويژه شيعيان سخت گرفته و اتهام شرك و كفر بر آنها مى‌زنند، پاسخ داده شود <ref>رحمانى‌زاده، حسين</ref> | ||
كتاب، به زبان فارسى و مقدمه آن در سال 1379ش، نوشته شده است. | كتاب، به زبان فارسى و مقدمه آن در سال 1379ش، نوشته شده است. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
در فصول ابتدايى كتاب، ابتدا برخى از مفاهيم مرتبط با اديان توحيدى و به‌ويژه اسلام، تبيين گرديده و همچنين گذرى نيز به تاريخچه پيدايش وهابيت شده است. | در فصول ابتدايى كتاب، ابتدا برخى از مفاهيم مرتبط با اديان توحيدى و به‌ويژه اسلام، تبيين گرديده و همچنين گذرى نيز به تاريخچه پيدايش وهابيت شده است. | ||
نويسنده كتاب، به‌حسب كلامى بودنشان از همه منابع و روش‌ها بهره برده است؛ از آيات و روايات و استدلالات عقلى و نقلى <ref>همان</ref> | نويسنده كتاب، به‌حسب كلامى بودنشان از همه منابع و روش‌ها بهره برده است؛ از آيات و روايات و استدلالات عقلى و نقلى <ref>همان</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه، به ارزيابى اجمالى وهابيت پرداخته شده و ويژگى‌هاى اين مكتب، در سه مسئله دعوت به تجسيم، كاستن از مقامات انبيا و اولياى الهى و تكفير مسلمين خلاصه گرديده است <ref>مقدمه، ص5-8</ref> | در مقدمه، به ارزيابى اجمالى وهابيت پرداخته شده و ويژگى‌هاى اين مكتب، در سه مسئله دعوت به تجسيم، كاستن از مقامات انبيا و اولياى الهى و تكفير مسلمين خلاصه گرديده است <ref>مقدمه، ص5-8</ref> | ||
در فصل اول، اتحاد، رمز پيروزى ملت‌ها بر مشكلات دانسته شده است. نويسنده بر اين نكته تأكيد دارد كه قرآن مجيد، همه جا «وحدت كلمه» را ستوده و امت اسلام را از «تفرقه و پراكندگى» برحذر داشته و در سيره و سنت پيامبر(ص) نيز، اتحاد و همبستگى مسلمين پيوسته مورد ستايش و سفارش بوده است؛ زيرا نخستين اقدام پيامبر(ص) در مدينه، اجراى عقد اخوت و برادرى ميان دو طايفه بزرگ اوس و خزرج بود. آنان در پى سال‌ها جنگ و خون‌ريزى با يكديگر، به‌صورت دو دشمن خونى درآمده بودند و حضرت به حكم '''«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ»''' <ref>حجرات: 10</ref>، ايشان را با هم برادر ساخته و واداشت تا كينه‌هاى كهن را فراموش كنند <ref>ر.ك: متن كتاب، ص11-14</ref> | در فصل اول، اتحاد، رمز پيروزى ملت‌ها بر مشكلات دانسته شده است. نويسنده بر اين نكته تأكيد دارد كه قرآن مجيد، همه جا «وحدت كلمه» را ستوده و امت اسلام را از «تفرقه و پراكندگى» برحذر داشته و در سيره و سنت پيامبر(ص) نيز، اتحاد و همبستگى مسلمين پيوسته مورد ستايش و سفارش بوده است؛ زيرا نخستين اقدام پيامبر(ص) در مدينه، اجراى عقد اخوت و برادرى ميان دو طايفه بزرگ اوس و خزرج بود. آنان در پى سال‌ها جنگ و خون‌ريزى با يكديگر، به‌صورت دو دشمن خونى درآمده بودند و حضرت به حكم '''«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ»''' <ref>حجرات: 10</ref>، ايشان را با هم برادر ساخته و واداشت تا كينه‌هاى كهن را فراموش كنند <ref>ر.ك: متن كتاب، ص11-14</ref> | ||
در فصل دوم، به معرفى [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] و زمان، زندگى و انديشه او پرداخته شده است. نويسنده، معتقد است بررسى تاريخ زندگى ابن تيميّه و اوضاع اسف‌بار مسلمين در عصر وى، نكته‌هاى بسيارى را براى عبرت از تاريخ در بر دارد <ref>همان، ص20</ref> | در فصل دوم، به معرفى [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] و زمان، زندگى و انديشه او پرداخته شده است. نويسنده، معتقد است بررسى تاريخ زندگى ابن تيميّه و اوضاع اسف‌بار مسلمين در عصر وى، نكته‌هاى بسيارى را براى عبرت از تاريخ در بر دارد <ref>همان، ص20</ref> | ||
[[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|احمد بن تيميه]] در سال 661ق، 5 سال پس از سقوط خلافت بغداد، در «حران» از توابع شام ديده به جهان گشود و تحصيلات اوليّه را تا 17 سالگى در آن سرزمين به پايان برد. حمله مغولان به اطراف شام، ترس عجيبى در دل‌ها افكنده بود و اين امر سبب شد كه عبدالحليم، پدر احمد، همراه خانواده و جمعى از بستگان، حران را به‌سوى دمشق ترك گويد و در آنجا اقامت كند. | [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|احمد بن تيميه]] در سال 661ق، 5 سال پس از سقوط خلافت بغداد، در «حران» از توابع شام ديده به جهان گشود و تحصيلات اوليّه را تا 17 سالگى در آن سرزمين به پايان برد. حمله مغولان به اطراف شام، ترس عجيبى در دل‌ها افكنده بود و اين امر سبب شد كه عبدالحليم، پدر احمد، همراه خانواده و جمعى از بستگان، حران را به‌سوى دمشق ترك گويد و در آنجا اقامت كند. | ||
تا سال 698ق، چيزى از احمد شنيده نشد، ولى از آغاز قرن هشتم به‌تدريج افكار شاذّ وى ظهور و بروز يافت؛ خصوصا موقعى كه ساكنين «حماة» از وى خواستند آيه '''«اَلرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى»''' را تفسير كند، در تفسير اين آيه دچار لغزش شد و براى خداوند جايگاهى در فراز آسمان‌ها كه بر عرش و سريرى متكى است، تعيين كرد <ref>همان، ص24</ref> | تا سال 698ق، چيزى از احمد شنيده نشد، ولى از آغاز قرن هشتم به‌تدريج افكار شاذّ وى ظهور و بروز يافت؛ خصوصا موقعى كه ساكنين «حماة» از وى خواستند آيه '''«اَلرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى»''' را تفسير كند، در تفسير اين آيه دچار لغزش شد و براى خداوند جايگاهى در فراز آسمان‌ها كه بر عرش و سريرى متكى است، تعيين كرد <ref>همان، ص24</ref> | ||
ابن تيميّه پيوسته افكار عمومى را - با نظر دادن برخلاف آراى مشهور و رايج مسلمين - متشنج مى‌كرد؛ تااينكه در سال 705ق، در دادگاه محكوم و به مصر تبعيد شد. وى در سال 707ق، از زندان آزاد شد، ولى تا سال 712ق، به شام برگشت و در آنجا به نشر افكار و نظريات خود پرداخت؛ تااينكه مجددا در سال 721ق، محكوم به زندان شد و در 728ق، در زندان درگذشت <ref>همان، ص25</ref> | ابن تيميّه پيوسته افكار عمومى را - با نظر دادن برخلاف آراى مشهور و رايج مسلمين - متشنج مى‌كرد؛ تااينكه در سال 705ق، در دادگاه محكوم و به مصر تبعيد شد. وى در سال 707ق، از زندان آزاد شد، ولى تا سال 712ق، به شام برگشت و در آنجا به نشر افكار و نظريات خود پرداخت؛ تااينكه مجددا در سال 721ق، محكوم به زندان شد و در 728ق، در زندان درگذشت <ref>همان، ص25</ref> | ||
در فصل سوم، به پيشينه فكرى و كارنامه عملى وهابيت پرداخته شده است. نويسنده، معتقد است طرح مجدد افكار [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] از سوى محمد بن عبدالوهاب - همچون طرح آنها توسط خود ابن تيميّه - در شرايط و اوضاع تاريخى بسيار نامناسبى صورت گرفت كه از جهاتى شايد بتوان گفت سخت‌تر و ناگوارتر از اوضاع [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] بود. رواج آراء [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] از سوى محمد بن عبدالوهاب (كه عنوان مكتب وهابيت را به خود گرفت) و سپس حمله وهابيان با پشتيبانى سياسى - نظامى شيوخ برخى از قبايل «نجد» به مناطق مسلمان‌نشين حجاز و عراق و شام و يمن، در دهه‌هاى نخست قرن 13 هجرى و قرن 19 ميلادى، صورت پذيرفت و اين، در حالى بود كه امت اسلام از چهار سو مورد هجمه شديد استعمارگران صليبى قرار داشت <ref>ر.ك: همان، ص34</ref> | در فصل سوم، به پيشينه فكرى و كارنامه عملى وهابيت پرداخته شده است. نويسنده، معتقد است طرح مجدد افكار [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] از سوى محمد بن عبدالوهاب - همچون طرح آنها توسط خود ابن تيميّه - در شرايط و اوضاع تاريخى بسيار نامناسبى صورت گرفت كه از جهاتى شايد بتوان گفت سخت‌تر و ناگوارتر از اوضاع [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] بود. رواج آراء [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تيميه]] از سوى محمد بن عبدالوهاب (كه عنوان مكتب وهابيت را به خود گرفت) و سپس حمله وهابيان با پشتيبانى سياسى - نظامى شيوخ برخى از قبايل «نجد» به مناطق مسلمان‌نشين حجاز و عراق و شام و يمن، در دهه‌هاى نخست قرن 13 هجرى و قرن 19 ميلادى، صورت پذيرفت و اين، در حالى بود كه امت اسلام از چهار سو مورد هجمه شديد استعمارگران صليبى قرار داشت <ref>ر.ك: همان، ص34</ref> | ||
در ساير فصول كتاب، به بررسى افكار و عقايد وهابيت پرداخته شده است. موضوعات و مباحث مطرح‌شده در اين فصول عبارتند از: مرزهاى توحيد و شرك در عبادت؛ بدعت در دين؛ زيارت قبور پاكان؛ سفر براى زيارت مرقد پيامبر(ص)؛ بزرگداشت قبور پاكان؛ زندگى پس از مرگ يا حيات برزخى؛ توسل به پيامبر(ص) و اولياء الهى؛ شفاعت يا تطهير و پالايش گنهكاران؛ درخواست شفاعت از شافعان راستين؛ مقامات و قدرت‌نمايى‌هاى اولياى الهى؛ تبرك به پيامبر و آثار بازمانده از وى؛ بزرگداشت مواليد اولياء الهى؛ نام‌گذارى فرزندان با پيشوند «عبد» و «غلام»؛ عمل نيك و اهداء پاداش آن؛ سوگند دادن خدا به حق بندگان برگزيده او؛ سوگند به غير خدا و گريه بر فراق عزيزان. | در ساير فصول كتاب، به بررسى افكار و عقايد وهابيت پرداخته شده است. موضوعات و مباحث مطرح‌شده در اين فصول عبارتند از: مرزهاى توحيد و شرك در عبادت؛ بدعت در دين؛ زيارت قبور پاكان؛ سفر براى زيارت مرقد پيامبر(ص)؛ بزرگداشت قبور پاكان؛ زندگى پس از مرگ يا حيات برزخى؛ توسل به پيامبر(ص) و اولياء الهى؛ شفاعت يا تطهير و پالايش گنهكاران؛ درخواست شفاعت از شافعان راستين؛ مقامات و قدرت‌نمايى‌هاى اولياى الهى؛ تبرك به پيامبر و آثار بازمانده از وى؛ بزرگداشت مواليد اولياء الهى؛ نام‌گذارى فرزندان با پيشوند «عبد» و «غلام»؛ عمل نيك و اهداء پاداش آن؛ سوگند دادن خدا به حق بندگان برگزيده او؛ سوگند به غير خدا و گريه بر فراق عزيزان. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
فهرست مطالب و منابع و مصادر در انتهاى كتاب آمده است. | فهرست مطالب و منابع و مصادر در انتهاى كتاب آمده است. | ||
در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع <ref>ر.ك: پاورقى، ص20</ref>، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است <ref>ر.ك: همان، ص22</ref> | در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع <ref>ر.ك: پاورقى، ص20</ref>، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است <ref>ر.ك: همان، ص22</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||