امامت و غیبت از دیدگاه علم کلام

امامت و غیبت از دیدگاه علم کلام

نام کتاب	امامت و غیبت از دیدگاه علم کلام
نام های دیگر کتاب	ترجمه المقنع فی الغیبة المقنع فی الغیبه. فارسی
پدیدآورندگان	واحد تحقیقات مسجد مقدس جمکران (محقق) علم‌الهدی، علی بن الحسین (نويسنده)
زبان	فارسی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏224‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏ ‎‏م‎‏7041
موضوع	محمد بن حسن (عج)، امام دوازدهم، 255ق. - غیبت مهدویت - انتظار
ناشر	مسجد مقدس جمکران
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1383 هـ.ش
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE13493AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

امامت و غيبت از ديدگاه علم كلام، ترجمه‌اى است از كتاب «المقنع فى الغيبه» اثر سيد مرتضى علم الهدى (355- 436ق) كه به اهتمام واحد تحقيقات مسجد جمكران صورت گرفته است.

موضوع اثر در اثبات امامت و مساله غيبت امام مهدى (عج) از راه براهين كلامى شيعه مى‌باشد.

اثر به درخواست يكى از وزيران زمان سيد مرتضى(ره) مبنى بر تبيين مفهوم غيبت تدوين شده است و از آن جا كه در اوّل كتاب و نيز در بخش‌هاى ديگر آن به اثار شافى و تنزيه الانبياء ارجاع داده شده، مى‌توان دريافت اين اثر بعد از آن دو به رشته تحرير در آمده است.

ارزش و اهميّت اين اثر را زمانى بيشتر درك مى‌كنيم كه متوجّه شويم شيخ طوسى(ره) كه خود يكى از نامدارترين و تواناترين علماى شيعى در مباحث كلامى است، مقاطعى مهم از اين كتاب را گاهى به صورت نقل صريح و گاهى با اندكى تصرف و اختصار در كتاب غيبت و نيز در فصل فى الكلام فى الغبيه آورده و پس از آن همين نقل‌ها، مورد نظر علامه مجلسى(ره) قرار گرفته و آن‌ها را در كتاب بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع) جلد 51 باب 12 ذكر نموده است. پس المقنع يكى از مصادر با واسطه بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع) به شمار مى‌رود. همين طور [[طبرسی، فضل بن حسن|شيخ طبرسى(ره) قسمت‌هايى از همين كتاب را در اثرخود اعلام الورى باعلام الهدى طى مسائل اول تا پنجم باب پنجم ذكر نموده است.

ساختار كتاب

انسان در تنهاييش حكومتى نمى‌خواهد، بلكه زمانى كه انسان را در هستى و كل نظام جهانى مطرح نموديم، ناچار اين انسان با اين پيوند و ارتباط به حكومتى نياز دارد هماهنگ با نظام هستى، و به حاكمى نياز دارد، آگاه به اين نظام و به قانونى نياز دارد، برگرفته شده از اين نظام و شيعه اين طرح حكومتى خود را به عنوان امامت معرفى كرده است و به همين جهت است كه شيعه با اعتقاد به امامت گره خورده است. براى همين مؤلف سازماندهى اثر خود را بر بحث امامت و خلافت كه اساس اختلافات شيعه با ديگر مذاهب مى‌باشد، گذاشته و نخست درباره امامت و وجوب آن بحث مى‌كند و پس از اثبات آن، عصمت را جزء آن شمرده است. سپس از لحاظ تاريخى امام‌هاى معصومين (ع) را به امام عصر (عج) رسانيده است. و اين راه از نظر مؤلف روشن‌ترين راه است كه در اثبات امامت صاحب الزمان (ع) مورد اعتماد قرار گرفته و نيز بى‌شبهه و بى‌اشكال‌ترين طريقه براى اثبات است و ايشان مسأله غيبت را طى دو بخش طى مباحث متنوعى ارائه مى‌دهند.

روش كلى كتاب عقلانى است و مصنّف از منابع شهود ونقل استفاده نكرده است و به صورت استدلالى و به شيوه متكلمان شيعه بحث‌هاى خود را مطرح نموده است و ديگر اينكه سيد مرتضى(ره) براى اوّلين بار، اين روش كتابت و اسلوب خاص در طرح مسايل و شبهات را به طريقه سوال و جواب (فان قيل- قلنا) بكار برد و در آن با برهان قوى و منطقى اشكالات مخالفين را جواب داده است.

گزارش محتوا

مترجم در مقدّمه، به صورت گزارش، زندگى‌نامه و نسب سيد مرتضى(ره)ت و اثر المقنع را مورد بررسى قرار داده است. كتاب سيد مرتضى(ره) نخست در بخش اوّل درباره امامت و عصمت بحث مى‌كند. سپس ديدگاه فرقه‌هايى از قبيل كيسانيّه، ناووسيّه، و واقفيّه درباره مهدى منتطر را بيان مى‌كند، در ادامه سبب غيبت امام مهدى (عج) مى‌آيد و مؤلف معتقد است كه بر ما لازم نيست كه سبب غيبت آن حضرت را به شكل معين و مشخص بيان كنيم، بلكه براى دانستن نيكو بودن غيبت او، همين مقدار كافى است كه بدانيم او معصوم است و كسى است كه هيچ كار ناشايسته‌اى انجام نمى‌دهد. همچنين ايشان سبب مخفى بودن امام زمان (عج) از دشمنان و دوستانش را ذكر و بين اين دو فرق قائل است. و در ادامه به اقامه حدود الهى در زمان غيبت اشاره مى‌شود و بخش دوم كه تكمله‌اى است كه بعد از اتمام المقنع بر آن افزوده شده، در آن از كيفيّت ارتباط امام غايب(ع) با دوستان خود در دوران غيبت و نيز از چگونگى رفتار شيعيان با او، چگونگى آگاهى امام به زمان ظهور و عدم امكان جاى گزينى براى امام بحث نموده است.

گزارش وضعيّت

در پاورقى‌ها برخى از نكات لازم كه اطلاعات خواننده را كامل‌تر مى‌نمايد، آمده است و اثر فقط داراى فهرست مطالب در صفحات پايانى مى‌باشد.

نگاهى به ترجمه

ترجمه نخست، ترجمه‌اى امانت‌دار، امّا خيلى زياد تحت اللفظى است و به همين خاطر معمولاً فعل‌ها در آغاز جمله قرار مى‌گيرد و از روانى و خوشخوانى لازم كه بيشتر ترجمه‌هاى معاصر از آن برخوردارند، به اندازه كافى برخوردار نيست؛همانند: «گويا مى‌بينم كه شنيدن اين سخن براى بعضى از مخالفين ما چه بسا موجب تعجب است و مى‌پرسد، چه غضبى براى انسانى كه غايب و مخفى شده و ترسان و وحشت زده است؟» و ديگر اين كه مترجم از آنجا كه كوشيده ترجمه‌اى مطابق با متن فراهم آورد، به گونه‌اى كه به توان معادل هر جمله و عبارت و حتى واژه را در جمله يافت. به همين جهت واژه‌هاى كه به گفتمان خواننده كه در اين زمان بسر مى‌برد، به ظاهر مى‌رسد، نتوانسته در مواردى بسيار موافق باشد.

منبع

پايگاه اطلاع رسانى سراسرى اسلامى (پارسا)، 1388، امام مهدى (عج) در آينه قلم، قم، موسسه اطلاع رسانى مرجع

پیوندها

مطالعه کتاب امامت و غیبت از دیدگاه علم کلام در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور