أدوار علم الفقه و أطواره: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ن(' به 'ن (') |
جز (جایگزینی متن - 'ر(' به 'ر (') |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
وى دوره اول فقه و شريعت را عصر رسول الله(ص) معرفى نموده و به مناسبت، از آغاز وحى به پيامبر(ص)، در غار حرا، بحث را شروع كرده است. در آغاز به احكامى اشاره مى‌كند كه در عصر رسالت تشريع شد. وى با تفكيك دوران مكه و مدينه هر كدام را جداگانه بررسى كرده، ويژگى تشريع در هر يك از اين دو دوره را بازگو مى‌كند. مصدر تشريع در اين دوره وحى الهى است، بر خلاف كسانى كه آن را مستند به اجتهاد پيامبر مى‌دانند. در اين عصر، كلمه فقه بر فهم همه معارف اسلامى اطلاق مى‌شد؛ يعنى همه آنچه كه در قرآن آمده است، و البته فقه را نيز شامل مى‌شود و لذا به قراء قرآن فقها مى‌گفتند. در اين دوره برخى از اصحاب پيامبر در وقايع مختلف از طريق اجتهاد به استنباط احكام شرعى مى‌پرداختند و از آن جا كه پيامبر اكرم(ص) حضور داشتند، مجالى براى اختلاف در احكام وجود نداشت. | وى دوره اول فقه و شريعت را عصر رسول الله(ص) معرفى نموده و به مناسبت، از آغاز وحى به پيامبر (ص)، در غار حرا، بحث را شروع كرده است. در آغاز به احكامى اشاره مى‌كند كه در عصر رسالت تشريع شد. وى با تفكيك دوران مكه و مدينه هر كدام را جداگانه بررسى كرده، ويژگى تشريع در هر يك از اين دو دوره را بازگو مى‌كند. مصدر تشريع در اين دوره وحى الهى است، بر خلاف كسانى كه آن را مستند به اجتهاد پيامبر مى‌دانند. در اين عصر، كلمه فقه بر فهم همه معارف اسلامى اطلاق مى‌شد؛ يعنى همه آنچه كه در قرآن آمده است، و البته فقه را نيز شامل مى‌شود و لذا به قراء قرآن فقها مى‌گفتند. در اين دوره برخى از اصحاب پيامبر در وقايع مختلف از طريق اجتهاد به استنباط احكام شرعى مى‌پرداختند و از آن جا كه پيامبر اكرم(ص) حضور داشتند، مجالى براى اختلاف در احكام وجود نداشت. | ||
دوره دوم فقه از وفات پيامبر اكرم(ص) شروع مى‌شود و تا زمان خروج معاويه از اطاعت خليفه مسلمين ([[امام على(ع)]]) ادامه مى‌يابد. در اين دوره جامعه اسلامى به كتابت قرآن اهتمام داشتند. نويسنده، مطالب مختلفى درباره جمع و كتابت قرآن براساس منابع علوم قرآنى ارايه مى‌كند. | دوره دوم فقه از وفات پيامبر اكرم(ص) شروع مى‌شود و تا زمان خروج معاويه از اطاعت خليفه مسلمين ([[امام على(ع)]]) ادامه مى‌يابد. در اين دوره جامعه اسلامى به كتابت قرآن اهتمام داشتند. نويسنده، مطالب مختلفى درباره جمع و كتابت قرآن براساس منابع علوم قرآنى ارايه مى‌كند. | ||
نسخهٔ ۹ مارس ۲۰۱۷، ساعت ۲۲:۴۵
| نام کتاب | أدوار علم الفقه و أطواره |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | کتاب ادوار علم الفقه و اطواره |
| پدیدآورندگان | کاشف‌الغطاء، علی بن محمدرضا (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 169/9 /آ7الف4 |
| موضوع | فقه - تاریخ |
| ناشر | دار الزهراء |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1399 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE727AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
أدوار علم الفقه وأطواره، اثر شيخ على كاشف الغطاء كه تحولات تاريخى و ادوار مختلف فقه و اجتهاد اسلامى را از آغاز شريعت اسلامى تا زمان خودش پى‌گيرى مى‌كند.
كاشف الغطا، معتقد است كه علم فقه با واقعيت عينى زندگى بشر مرتبط است، و لذا در هر عصر و دوره‌اى مقتضيات آن تغيير مى‌كند. فرق بسيارى وجود دارد بين زندگى در صدر اسلام و اين زمان. در اين زمان كه زندگى بشر بسط يافته و گسترش پيدا كرده است. استنباط احكام و تطبيق آن بر حوادث روزانه مهارت علمى ويژه‌اى مى‌طلبد. براى آن كه يك مجتهد بتواند، استنباط خود را منطبق بر شرايط روز كند، لازم و ضرورى است كه به دقت سير تحولات ادوار فقه اسلامى را بررسى كند تا بر مهارت و بصيرت وى افزوده شود و بتواند بر طبق شرايط روز به استنباط احكام شرعى بپردازد.
ساختار
كتاب از يك مقدمه و هفت بخش تركيب يافته، در هر بخش دوره‌اى از فقه را بيان كرده است. شيوه نگارش مؤلف، تاريخى و تحليلى است و سعى كرده روند تكاملى علم فقه را در ادوار مختلف نشان دهد و فراز و نشيب‌هاى اين دانش را تحليل نمايد.
گزارش محتوا
وى دوره اول فقه و شريعت را عصر رسول الله(ص) معرفى نموده و به مناسبت، از آغاز وحى به پيامبر (ص)، در غار حرا، بحث را شروع كرده است. در آغاز به احكامى اشاره مى‌كند كه در عصر رسالت تشريع شد. وى با تفكيك دوران مكه و مدينه هر كدام را جداگانه بررسى كرده، ويژگى تشريع در هر يك از اين دو دوره را بازگو مى‌كند. مصدر تشريع در اين دوره وحى الهى است، بر خلاف كسانى كه آن را مستند به اجتهاد پيامبر مى‌دانند. در اين عصر، كلمه فقه بر فهم همه معارف اسلامى اطلاق مى‌شد؛ يعنى همه آنچه كه در قرآن آمده است، و البته فقه را نيز شامل مى‌شود و لذا به قراء قرآن فقها مى‌گفتند. در اين دوره برخى از اصحاب پيامبر در وقايع مختلف از طريق اجتهاد به استنباط احكام شرعى مى‌پرداختند و از آن جا كه پيامبر اكرم(ص) حضور داشتند، مجالى براى اختلاف در احكام وجود نداشت.
دوره دوم فقه از وفات پيامبر اكرم(ص) شروع مى‌شود و تا زمان خروج معاويه از اطاعت خليفه مسلمين (امام على(ع)) ادامه مى‌يابد. در اين دوره جامعه اسلامى به كتابت قرآن اهتمام داشتند. نويسنده، مطالب مختلفى درباره جمع و كتابت قرآن براساس منابع علوم قرآنى ارايه مى‌كند.
در اين دوره، اگر براى مسلمانان مسئله جديدى پيش مى‌آمد به حاكم شهر مراجعه مى‌كردند و اگر حاكم جواب مسئله را نمى‌دانست به صحابه‌اى كه در آن شهر بودند، رجوع مى‌كردند، اگر صحابه حديثى از پيامبر مى‌دانستند آن را بازگو مى‌نمودند و الاّ حاكم شهر در آن مسئله اجتهاد مى‌كرد و حكمى صادر مى‌نمود. مصادر فقهى در اين دوره عبارت بودند از: كتاب، سنت، اجماع، استشاره صحابه، اجتهاد.
در اين دوره صحابه در تدوين سنت (كتابت حديث) اختلاف كردند. هم‌چنين عمر، ممنوع كرد كه فقها از مدينه به ساير شهرها مسافرت كنند، مگر اين كه وظيفه‌اى از طرف حاكم به آنان محول شود، حضرت امام على(ع) چنين حكمى را صحيح نمى‌دانست.
در اوايل خلافت عثمان، فقها به شهرهاى مختلف رفتند و مردم هر منطقه‌اى به آنان رجوع مى‌كردند. از مشخصات اين دوره آن است كه تابعينى نيز به جمع مى‌پيوستند و قرآن تا حدّ زيادى مغفول واقع گرديد.
دوره سوم، از پايان دوره دوم شروع مى‌شود تا خلافت عمر بن عبدالعزيز در سال 99 بعد از هجرت. در اين دوره مسلمانان به دو گروه تقسيم شدند: گروهى كه به معاويه پيوستند و گروهى كه هم‌چنان به بيعت خود با حضرت على(ع) ادامه دادند. سرپيچى معاويه از پذيرش خلافت امام على(ع) اولين حادثه‌اى بود كه وحدت جهان اسلام را به طور جدى خدشه‌دار كرد. در اين دوره احاديث غلط و مجعول وارد شريعت شد و مذاهب مختلفى نيز به صورت جدى شكل گرفت. مؤلف به تفصيل به جنگ‌هاى حضرت على(ع) و شهادت امام حسن و امام حسين (ع) پرداخته است.
دوره چهارم از سال 99ق شروع مى‌شود و تا اوايل قرن چهارم ادامه مى‌يابد. وى درباره تحولات اين دوره به تفصيل از چگونگى شكل‌گيرى مذاهب اربعه اهل سنت و متون حديثى شيعى و سنى و اختلاف رأى فقهى فقها سخن مى‌گويد.
دوره پنجم، از اوايل قرن چهارم شروع مى‌شود و تا سقوط دولت عباسى در سال 655ق ادامه مى‌يابد. در اين دوره مذاهب فقهى اهل سنت به چهار مذهب منحصر مى‌شود.
دوره ششم نيز از سقوط عباسيان تا اواخر قرن يازدهم ادامه مى‌يابد. در دوره پنجم و ششم، فقه اهل سنت يك فقه كاملاً تقليدى است كه اجتهادى در آن صورت نمى‌گيرد و در حقيقت يك نحوه جمودگرايى بر فقه آنها در اين دو دوره حاكم است.
دوره هفتم نيز از قرن 11 شروع و تا زمان مؤلف ادامه مى‌يابد.
از ويژگى‌هاى برجسته اين كتاب آن است كه مؤلف علاوه بر تحليل خصوصيات فقهى هر دوره، به مسايل سياسى و اجتماعى آن دوره نيز توجه كامل دارد و آنها را به تفصيل بيان مى‌كند.
پیوندها
مطالعه کتاب أدوار علم الفقه و أطواره در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور