تفسير الإمام الذهبي

تفسیر الإمام الذهبي

نام کتاب	تفسیر الإمام الذهبي
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	فنیسان، سعود عبدالله (گردآورنده) ذهبی، محمد بن احمد (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏95‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ذ‎‏9‎‏ت‎‏7
موضوع	تفاسیر اهل سنت - قرن 8ق. تفاسیر ماثوره - اهل سنت
ناشر	مکتبة العبيکان
مکان نشر	ریاض - عربستان
سال نشر	1424 هـ.ق یا 2003 م
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE17677AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«تفسير الإمام الذهبي»، جمع، ترتيب و توثيق‌شده توسط سعود بن عبدالله الفنيسان، جمع‌آورى تفسير آياتى است كه ابوعبدالله محمد بن احمد بن عثمان بن قايماز تركمانى، معروف به امام ذهبى، در آثار خود ذكر كرده است.

كتاب به زبان عربى و در سال 1424ق، گردآورى شده است.

گردآورنده، مطالعه زيادى پيرامون آثار ذهبى داشته و پس از ديدن كتب وى، تصميم گرفته است تا آيات فراوانى را كه او در خلال آثارش تفسير كرده، در يك كتاب، جمع‌آورى نمايد (مقدمه، ص 5 - 6).

ساختار

كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب دربردارنده تفسير آياتى از قرآن كريم مى‌باشد كه به ترتيب سوره‌ها، نظم يافته است.

نويسنده به تتبع در آثار ذهبى پرداخته و آيات تفسيرشده به‌وسيله او در آثارش را در اين كتاب، جمع‌آورى، توثيق و به ترتيب سوره‌هاى قرآن كريم، تنظيم نموده و براى مطالب، عناوينى بر حسب مضمون، انتخاب كرده است.

وى همچنين به تخريج احاديث و آثار ذكرشده پرداخته است.

گزارش محتوا

در مقدمه، ابتدا توضيح مختصرى پيرامون شيوه گردآورى مطالب ارائه گرديده و سپس، به زندگى‌نامه ذهبى و روش وى در تأليف و نقد، پرداخته شده است. پس از آن، تأليفات و آثار ذهبى، اعم از چاپى، خطى و اماكن وجود آن‌ها ذكر گرديده و سپس، به تأليفاتى كه خود در آثارش بدان اشاره كرده و يا در منابع و مراجع مختلف، به نام او ثبت شده، ولى مفقود مى‌باشند، اشاره گرديده است (مقدمه، ص 6).

در ادامه كتاب، به تتبع كتب تفسير و علوم قرآنى كه ذهبى ذكر كرده، پرداخته شده و از آن ميان، شش كتاب زير، انتخاب شده است: «تاريخ الإسلام»، «سير الأعلام و المعجمان»، «الكبير»، «المختص»، «تذكرة الحفاظ» و «معرفة القراء الكبار» (همان).

از سوره حمد تا سوره نور در جلد اول آمده و از سوره فرقان تا ناس در جلد دوم جاى گرفته است.

گردآورنده پيرامون هر سوره، رواياتى را كه ذهبى در مورد آن همراه با توضيحاتى آورده، ذكر كرده و به برخى از احكام و مسائل اشاره كرده است؛ به‌عنوان مثال احكام و مسائلى كه در برخى سوره‌ها ذكر شده، عبارتند از:

الف)- در سوره حمد: حكم جهر به آمين در نماز، سبع مثانى بودن اين سوره، وجود نص صريح به اينكه «الحمد لله رب العاملين» اول سوره حمد مى‌باشد (متن كتاب، ج 1، ص 99 - 106)؛

ب) در سوره بقره: بشارت حضرت ابراهيم(ع) و عيسى(ع) به خاتم انبيا(ص)، منت خداوند بر بنى اسرائيل، جواب پيامبر(ص) به چهار سؤال يهود، حكم ساحر، حكم تكفير مسلمان، نسخ قرآن به قرآن، حكم تكلم در نماز، آياتى كه در قنوت نماز خوانده مى‌شود (همان، ص107 - 173)؛

ج)- آل عمران: اهل تقوى بودن اهل بيت پيامبر(ص)، به‌منزله نفس و روح بودن برادران، اهل جدل و عناد بودن اهل كتاب، حكم قسم دروغ، بهترين امم، كليد هر شر بودن غضب، منزلت شهيد قبل از قيامت، حرمت تدليس در روايت (همان، ص181 - 225)؛

د)- سوره نساء: حكم صله ارحام، حرمت اكل مال يتيم به‌ناحق، تحريم قتل نفس، شكستن نماز در سفر (همان، ص 227 - 262)؛

ه‍)- سوره مائده: وجوب وفاى به شروط، تحديد تاريخ نزول آيات، وجوب رعايت عدل حتى با كفار، تدبر و تأمل در تلاوت (همان، ص 263 - 288)؛

و...

وضعيت كتاب

فهرست مطالب هر جلد در انتهاى همان جلد قرار گرفته است.

پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.