۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - ' .' به '. ') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
كتاب با دو مقدمه از ناشر و نويسنده آغاز و مطالب در سه طبقه، در سه جلد، تنظيم شده است. | كتاب با دو مقدمه از ناشر و نويسنده آغاز و مطالب در سه طبقه، در سه جلد، تنظيم شده است. | ||
نويسنده، كتاب را بر حسب اسم (نه لقب و كنيه) و به ترتيب حروف معجم، مرتب ساخته است. وى هر طبقه را، به ثلثى از متوفيات قرن دهم هجرى اختصاص داده و در هر طبقه، از باب تبرك، نام «محمد» را پيش انداخته و سرگذشت محمدنامان را در آغاز آورده و سپس، به نام‌هاى ديگر، به ترتيب حروف الفبا، پرداخته است. اين همان روشى است كه [[خطيب بغدادى]] در «[[تاریخ بغداد|تاريخ بغداد]]» و صلاح‌الدين [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] در «[[الوافي بالوفيات]]» برگزيده و بدان عمل نموده‌اند <ref>ر.ك: طاهرى عراقى، احمد، 1357، ص373-374</ref> | نويسنده، كتاب را بر حسب اسم (نه لقب و كنيه) و به ترتيب حروف معجم، مرتب ساخته است. وى هر طبقه را، به ثلثى از متوفيات قرن دهم هجرى اختصاص داده و در هر طبقه، از باب تبرك، نام «محمد» را پيش انداخته و سرگذشت محمدنامان را در آغاز آورده و سپس، به نام‌هاى ديگر، به ترتيب حروف الفبا، پرداخته است. اين همان روشى است كه [[خطيب بغدادى]] در «[[تاریخ بغداد|تاريخ بغداد]]» و صلاح‌الدين [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] در «[[الوافي بالوفيات]]» برگزيده و بدان عمل نموده‌اند <ref>ر.ك: طاهرى عراقى، احمد، 1357، ص373-374</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه نخست، ابتدا به توضيح نسخ خطى كتاب پرداخته شده و سپس، شرح حال مفصلى از نويسنده، ارائه گرديده است <ref>مقدمه نخست، ج1، صفحه الف - ر</ref> | در مقدمه نخست، ابتدا به توضيح نسخ خطى كتاب پرداخته شده و سپس، شرح حال مفصلى از نويسنده، ارائه گرديده است <ref>مقدمه نخست، ج1، صفحه الف - ر</ref> | ||
در مقدمه نويسنده، ضمن اشاره به موضوع، اهميت و ساختار كتاب، به بيان انگيزه نگارش آن پرداخته شده است <ref>مقدمه دوم، همان، ص3-10</ref> | در مقدمه نويسنده، ضمن اشاره به موضوع، اهميت و ساختار كتاب، به بيان انگيزه نگارش آن پرداخته شده است <ref>مقدمه دوم، همان، ص3-10</ref> | ||
نويسنده در مقدمه به اين نكته اشاره دارد كه التزامى به استقراى تمامى اعيان و مشاهير و نيز استقصا در تمامى بلاد را نداشته است، اما بااين‌حال، به آن اندازه كه به تراجم و شرح حال افراد دست يافته، از ذكر آن‌ها، فروگذار نكرده است <ref>ر.ك: همان، ص7</ref> | نويسنده در مقدمه به اين نكته اشاره دارد كه التزامى به استقراى تمامى اعيان و مشاهير و نيز استقصا در تمامى بلاد را نداشته است، اما بااين‌حال، به آن اندازه كه به تراجم و شرح حال افراد دست يافته، از ذكر آن‌ها، فروگذار نكرده است <ref>ر.ك: همان، ص7</ref> | ||
زمانى كه نويسنده تصميم به تأليف زندگى‌نامه‌هاى مردان سده دهم هجرى گرفت، كتب موجود در اين باب را بسيار اندك يافت؛ به‌طورى‌كه رفع نياز و احتياج او را نمى‌كردند و اغلب آن‌ها تاريخ مردان را فقط تا نيمه قرن دهم در بر داشتند. لذا وى به نسخ خطى شيوخ يا علماى مورد اعتماد و آنچه كه شنيده بود استناد كرده تا مواد و مطالب كتاب حاضر را كامل نمايد <ref>ر.ك: شكورى، ابوالفضل، 1365، ص154</ref> | زمانى كه نويسنده تصميم به تأليف زندگى‌نامه‌هاى مردان سده دهم هجرى گرفت، كتب موجود در اين باب را بسيار اندك يافت؛ به‌طورى‌كه رفع نياز و احتياج او را نمى‌كردند و اغلب آن‌ها تاريخ مردان را فقط تا نيمه قرن دهم در بر داشتند. لذا وى به نسخ خطى شيوخ يا علماى مورد اعتماد و آنچه كه شنيده بود استناد كرده تا مواد و مطالب كتاب حاضر را كامل نمايد <ref>ر.ك: شكورى، ابوالفضل، 1365، ص154</ref> | ||
نويسنده در خلال معرفى افراد و ارائه اطلاعاتى در مورد نام، كنيه، لقب، نسب، آثار، اساتيد و شاگرادن، به بيان مكارم اخلاق و صفات حسنه بارز و مشهور افراد پرداخته و به امور و صفاتى كه نشانگر نقص، كاستى و يا نفى عدالت در فرد بوده و مخالف صيانت از آبرو و حيثيت اشخاص مى‌باشد، تعرضى نكرده و در چنين مواردى، مطلب را به قائل آن، مستند كرده است <ref>ر.ك: مقدمه، ج1، ص7</ref> | نويسنده در خلال معرفى افراد و ارائه اطلاعاتى در مورد نام، كنيه، لقب، نسب، آثار، اساتيد و شاگرادن، به بيان مكارم اخلاق و صفات حسنه بارز و مشهور افراد پرداخته و به امور و صفاتى كه نشانگر نقص، كاستى و يا نفى عدالت در فرد بوده و مخالف صيانت از آبرو و حيثيت اشخاص مى‌باشد، تعرضى نكرده و در چنين مواردى، مطلب را به قائل آن، مستند كرده است <ref>ر.ك: مقدمه، ج1، ص7</ref> | ||
طبقه اول كتاب، دربردارنده تراجم اعيان و مشاهيرى است كه وفاتشان بين سال‌هاى 701ق تا آخر 733ق، يعنى ثلث اول قرن دهم هجرى، اتفاق افتاده است. اولين اين افراد، محمد بن عوجان <ref>متن كتاب، همان، ص11</ref> بوده و آخرين آن‌ها، يونس همدانى است <ref>همان، ص320</ref> | طبقه اول كتاب، دربردارنده تراجم اعيان و مشاهيرى است كه وفاتشان بين سال‌هاى 701ق تا آخر 733ق، يعنى ثلث اول قرن دهم هجرى، اتفاق افتاده است. اولين اين افراد، محمد بن عوجان <ref>متن كتاب، همان، ص11</ref> بوده و آخرين آن‌ها، يونس همدانى است <ref>همان، ص320</ref> | ||
از جمله افراد اين طبقه، مى‌توان از: محمد قيراطى <ref>همان، ص13</ref>؛ ابراهيم بن معتمد <ref>همان، ص100</ref>؛ احمد بن امير غفله <ref>همان، ص126</ref>؛ زكريا بن قاضى زين‌الدين انصارى <ref>همان، ص196</ref>؛ سعدى بن ناجى‌بيك <ref>همان، ص208</ref>؛ صالح بن يوسف <ref>همان، ص215</ref>؛ على كردى <ref>همان، ص283</ref>؛ لطف‌الله توقاتى <ref>همان، ص301</ref>؛ نبهان بن عبدالهادى صفورى <ref>همان، ص310</ref>؛ ياسين شافعى <ref>همان، ص312</ref> و يوسف بن سويدكين <ref>همان، ص319</ref> نام برد. | از جمله افراد اين طبقه، مى‌توان از: محمد قيراطى <ref>همان، ص13</ref>؛ ابراهيم بن معتمد <ref>همان، ص100</ref>؛ احمد بن امير غفله <ref>همان، ص126</ref>؛ زكريا بن قاضى زين‌الدين انصارى <ref>همان، ص196</ref>؛ سعدى بن ناجى‌بيك <ref>همان، ص208</ref>؛ صالح بن يوسف <ref>همان، ص215</ref>؛ على كردى <ref>همان، ص283</ref>؛ لطف‌الله توقاتى <ref>همان، ص301</ref>؛ نبهان بن عبدالهادى صفورى <ref>همان، ص310</ref>؛ ياسين شافعى <ref>همان، ص312</ref> و يوسف بن سويدكين <ref>همان، ص319</ref> نام برد. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
طبقه دوم، كه در جلد دوم جاى گرفته، شامل كسانى است كه در ثلث دوم قرن دهم هجرى مى‌زيسته‌اند كه اولين آن‌ها، محمد بن محمد غزى <ref>همان، ج2، ص3</ref> و آخرين ايشان، يوسف قراصوى <ref>همان، ص263</ref> مى‌باشد. | طبقه دوم، كه در جلد دوم جاى گرفته، شامل كسانى است كه در ثلث دوم قرن دهم هجرى مى‌زيسته‌اند كه اولين آن‌ها، محمد بن محمد غزى <ref>همان، ج2، ص3</ref> و آخرين ايشان، يوسف قراصوى <ref>همان، ص263</ref> مى‌باشد. | ||
برخى از افراد مذكور در اين طبقه، عبارتند از: محمد بن محمد دلجى <ref>همان، ص6</ref>؛ ابراهيم بقاعى حنبلى <ref>همان، ص75</ref>؛ حسن بن اسكندر <ref>همان، ص134</ref>؛ خليل بن محمد صلتى <ref>همان، ص141</ref>؛ داود بن حسن عجلونى <ref>همان، ص142</ref>؛ رجب يعفورى <ref>همان، ص143</ref>؛ عبدالله بن محمد مدرنى <ref>همان، ص154</ref>؛ عبدالقادر صهيونى <ref>همان، ص172</ref>؛ على بن محمد بن ابوسعيد <ref>همان، ص199</ref>؛ فاطمه بنت قريمزان <ref>همان، ص238</ref>؛ ناصر دمشقى <ref>همان، ص254</ref> و يوسف بن على رومى <ref>همان، ص262</ref> | برخى از افراد مذكور در اين طبقه، عبارتند از: محمد بن محمد دلجى <ref>همان، ص6</ref>؛ ابراهيم بقاعى حنبلى <ref>همان، ص75</ref>؛ حسن بن اسكندر <ref>همان، ص134</ref>؛ خليل بن محمد صلتى <ref>همان، ص141</ref>؛ داود بن حسن عجلونى <ref>همان، ص142</ref>؛ رجب يعفورى <ref>همان، ص143</ref>؛ عبدالله بن محمد مدرنى <ref>همان، ص154</ref>؛ عبدالقادر صهيونى <ref>همان، ص172</ref>؛ على بن محمد بن ابوسعيد <ref>همان، ص199</ref>؛ فاطمه بنت قريمزان <ref>همان، ص238</ref>؛ ناصر دمشقى <ref>همان، ص254</ref> و يوسف بن على رومى <ref>همان، ص262</ref> | ||
طبقه سوم، در جلد سوم آمده و در آن، به تراجم كسانى پرداخته شده كه در ثلث سوم قرن دهم، وفات يافته‌اند. در ابتداى اين جلد، مقدمه‌اى از ناشر افزوده شده و در آن، ضمن اشاره به نسخ خطى كتاب، به بيان اقداماتى كه پيرامون تصحيح متن صورت گرفته، پرداخته شده است <ref>مقدمه، ج3، صفحه الف - و</ref> | طبقه سوم، در جلد سوم آمده و در آن، به تراجم كسانى پرداخته شده كه در ثلث سوم قرن دهم، وفات يافته‌اند. در ابتداى اين جلد، مقدمه‌اى از ناشر افزوده شده و در آن، ضمن اشاره به نسخ خطى كتاب، به بيان اقداماتى كه پيرامون تصحيح متن صورت گرفته، پرداخته شده است <ref>مقدمه، ج3، صفحه الف - و</ref> | ||
محمد بدرالدين غزى، اولين فرد معرفى‌شده اين طبقه بوده <ref>همان، ج3، ص3</ref> و يونس زبال، آخرين آن‌ها مى‌باشد <ref>همان، ص223</ref> | محمد بدرالدين غزى، اولين فرد معرفى‌شده اين طبقه بوده <ref>همان، ج3، ص3</ref> و يونس زبال، آخرين آن‌ها مى‌باشد <ref>همان، ص223</ref> از ديگر افراد معرفى‌شده در اين گروه، مى‌توان به اسامى زير اشاره كرد: محمد بن محمد اعزازى <ref>همان، ص12</ref>؛ ابراهيم بن محمد بن محب‌الدين <ref>همان، ص92</ref>؛ حامد بن داود <ref>همان، ص139</ref>؛ رحمةالله سندى <ref>همان، ص152</ref>؛ زكريا بن بيرام <ref>همان، ص153</ref>؛ سلطان سليم بن سليمان بن سليم <ref>همان، ص156</ref>؛ عبدالوهاب بن صلتى <ref>همان، ص177</ref> و يونس بن عيثاوى <ref>همان، ص222</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
فهارس كتاب، در انتهاى جلد سوم آمده است. اين فهارس عبارتند از: فهرست اعلام؛ اسامى اماكن، شعوب، معاهد، تكايا، راه‌ها و مؤسسات و فهرست اسماى كتب، رسايل و ديوان‌هاى مذكور در كتاب. | فهارس كتاب، در انتهاى جلد سوم آمده است. اين فهارس عبارتند از: فهرست اعلام؛ اسامى اماكن، شعوب، معاهد، تكايا، راه‌ها و مؤسسات و فهرست اسماى كتب، رسايل و ديوان‌هاى مذكور در كتاب. | ||
در پاورقى‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ <ref>ر.ك: پاورقى، ج1، ص86</ref>، به توضيح برخى مطالب متن پرداخته شده است <ref>ر.ك: همان، ص119</ref> | در پاورقى‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ <ref>ر.ك: پاورقى، ج1، ص86</ref>، به توضيح برخى مطالب متن پرداخته شده است <ref>ر.ك: همان، ص119</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||