۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'دايرة المعارف' به 'دايرةالمعارف'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'دايرة المعارف' به 'دايرةالمعارف') |
||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
كتاب البلدان داراى اطلاعات مفيدى پيرامون كره زمين و تقسيمات جغرافيايى آن، فاصله زمين از كره ماه و ستارگان، شهرها و روستاها و رودهاى ايران، ميزان خراج ولايات، مسير راه‌هاى كهن؛ مانند بغداد - رى، رى- نيشابور يا هرات - سيستان، روستاهاى مسير و فاصله منازل و نير شرح جالبى درباره خانه كعبه است. | كتاب البلدان داراى اطلاعات مفيدى پيرامون كره زمين و تقسيمات جغرافيايى آن، فاصله زمين از كره ماه و ستارگان، شهرها و روستاها و رودهاى ايران، ميزان خراج ولايات، مسير راه‌هاى كهن؛ مانند بغداد - رى، رى- نيشابور يا هرات - سيستان، روستاهاى مسير و فاصله منازل و نير شرح جالبى درباره خانه كعبه است. | ||
ابن‌رسته در تنظيم كتابش از روش «جغرافياى ايرانى» كه مبتنى بر هفت اقليم يا هفت كشور است، عدول كرده و به هنگام بيان اقاليم، ترجيح داده است كه به جاى هفت اقليم ايرانى، اقاليم يونانى را بيان كند. اساساً به نظر مى‌آيد كه غرض وى از نوشتن اين كتاب فراهم نمودن اطلاعاتى از تمام جهان آن روز بوده است؛ چون علاوه بر توصيف بلاد اسلامى، سرزمين‌هاى ديگرى را كه در خارج جهان اسلام بوده نيز توصيف كرده است و به صورتى كامل و جامع از جغرافياى نجومى و رياضى با استناد به آيات قرآنى و آثار نجومى و اقوال دانشمندان سخن رانده است. مطالب كتاب در مورد سرزمين صنعا و امپراتورى بيزانس و هند شرقى و سقلابيان و اقوام اورال و آلتايى و اقوام اطراف درياى سياه و نواحى اصفهان در خور توجه بوده و اطلاعات جمع‌آورى شده، در باب مكه و مدينه و توصيف رودها و مناطق طبرستان از اهميّت خاصى برخوردار است. با توجه به تنوع اطلاعاتى كه در كتاب فراهم آمده، مى‌توان آن را | ابن‌رسته در تنظيم كتابش از روش «جغرافياى ايرانى» كه مبتنى بر هفت اقليم يا هفت كشور است، عدول كرده و به هنگام بيان اقاليم، ترجيح داده است كه به جاى هفت اقليم ايرانى، اقاليم يونانى را بيان كند. اساساً به نظر مى‌آيد كه غرض وى از نوشتن اين كتاب فراهم نمودن اطلاعاتى از تمام جهان آن روز بوده است؛ چون علاوه بر توصيف بلاد اسلامى، سرزمين‌هاى ديگرى را كه در خارج جهان اسلام بوده نيز توصيف كرده است و به صورتى كامل و جامع از جغرافياى نجومى و رياضى با استناد به آيات قرآنى و آثار نجومى و اقوال دانشمندان سخن رانده است. مطالب كتاب در مورد سرزمين صنعا و امپراتورى بيزانس و هند شرقى و سقلابيان و اقوام اورال و آلتايى و اقوام اطراف درياى سياه و نواحى اصفهان در خور توجه بوده و اطلاعات جمع‌آورى شده، در باب مكه و مدينه و توصيف رودها و مناطق طبرستان از اهميّت خاصى برخوردار است. با توجه به تنوع اطلاعاتى كه در كتاب فراهم آمده، مى‌توان آن را دايرةالمعارفى كوچك از علوم، جغرافيا و تاريخ گذشته جهان دانست. | ||
مى‌دانيم اثبات گردش زمين به دور خورشيد كه ناقض نظريه «زمين مركزى» پيشينيان بوده، به «يوهانس كپلر» (سده هفدهم ميلادى) منسوب است. منابع موجود ايرانى نشان دهنده اين است كه هر چند ايرانيان موفق به اثبات حركت زمين نشده بودند (يا دست كم منابعى در اين زمينه در اختيار ما نيست)؛ اما گروهى از دانشمندان ايرانى بر چنين نظريه‌اى اعتقاد داشته‌اند كه در واقع خورشيد ثابت بوده و زمين بر گرد آن در چرخش است. كتاب «الاعلاق النفيسه»، يكى از شواهد مكتوبى است كه «ابن رسته»، هفتصد سال پيش از «كپرنيك» مجموعه‌اى از نظريه‌هاى دانشمندان ايرانى را گرد آورده است كه برخى از آنان قائل بر يك يا دو حركت وضعى و انتقالى زمين بوده‌اند. | مى‌دانيم اثبات گردش زمين به دور خورشيد كه ناقض نظريه «زمين مركزى» پيشينيان بوده، به «يوهانس كپلر» (سده هفدهم ميلادى) منسوب است. منابع موجود ايرانى نشان دهنده اين است كه هر چند ايرانيان موفق به اثبات حركت زمين نشده بودند (يا دست كم منابعى در اين زمينه در اختيار ما نيست)؛ اما گروهى از دانشمندان ايرانى بر چنين نظريه‌اى اعتقاد داشته‌اند كه در واقع خورشيد ثابت بوده و زمين بر گرد آن در چرخش است. كتاب «الاعلاق النفيسه»، يكى از شواهد مكتوبى است كه «ابن رسته»، هفتصد سال پيش از «كپرنيك» مجموعه‌اى از نظريه‌هاى دانشمندان ايرانى را گرد آورده است كه برخى از آنان قائل بر يك يا دو حركت وضعى و انتقالى زمين بوده‌اند. | ||