المراقبات «أعمال السنة»: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ابو القاسم قشيرى' به 'ابو القاسم قشيرى ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۱۳۷: | خط ۱۳۷: | ||
يكى از مهم‌ترين منازل سير و سلوك الهى و از سخت‌ترين مراحل عروج و ترقى معنوى، مراقبت است، دانشمندان علم اخلاق و سير و سلوك علمى در ضمن كتب و رسائل خويش و بصورت جداگانه پيرامون مراقبت مطالب عالى و دقايق كافى بيان فرموده‌اند، كه به برخى از آنها اشاره مى‌شود. امام [[قشیری، عبدالکریم بن هوازن|ابو القاسم قشيرى]] | يكى از مهم‌ترين منازل سير و سلوك الهى و از سخت‌ترين مراحل عروج و ترقى معنوى، مراقبت است، دانشمندان علم اخلاق و سير و سلوك علمى در ضمن كتب و رسائل خويش و بصورت جداگانه پيرامون مراقبت مطالب عالى و دقايق كافى بيان فرموده‌اند، كه به برخى از آنها اشاره مى‌شود. امام [[قشیری، عبدالکریم بن هوازن|ابو القاسم قشيرى]] در رسالۀ قشيريه، باب بيست و چهارم را در مراقبت نگاشته است، كه ترجمۀ آن از ترجمۀ رسالۀ قشيريه چنين است: | ||
«باب بيست و چهارم اندر مراقبت، قال اللّه تعالى: ''' و كان اللّه على كل شئ رقيباً ''' (33 احزاب52/) (و خداوند مراقب هر چيزى است). جرير بن عبد اللّه گويد: جبرئيل (ع) به صورت مردى نزد پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم آمد و گفت: يا محمد (ص) ايمان چيست؟ گفت: آنكه ايمان آرى به خدا و فرشتگان و كتاب‌ها و رسولان وى و بدانستن اين كه خير و شرّ همه از اوست. گفت خبر ده مرا از احسان؟ گفت: احسان آن بود كه خداى را بپرستى چنان كه گويى مى‌بينى او را، اگر چنان نباشى كه او را مى‌بينى، دانى كه او ترا مى‌بيند. | «باب بيست و چهارم اندر مراقبت، قال اللّه تعالى: ''' و كان اللّه على كل شئ رقيباً ''' (33 احزاب52/) (و خداوند مراقب هر چيزى است). جرير بن عبد اللّه گويد: جبرئيل (ع) به صورت مردى نزد پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم آمد و گفت: يا محمد (ص) ايمان چيست؟ گفت: آنكه ايمان آرى به خدا و فرشتگان و كتاب‌ها و رسولان وى و بدانستن اين كه خير و شرّ همه از اوست. گفت خبر ده مرا از احسان؟ گفت: احسان آن بود كه خداى را بپرستى چنان كه گويى مى‌بينى او را، اگر چنان نباشى كه او را مى‌بينى، دانى كه او ترا مى‌بيند. | ||
| خط ۱۴۵: | خط ۱۴۵: | ||
جريرى گويد: هر كه حاكم نكند ميان خويش و ميان خداى تقوا و مراقبت را بكشف مشاهده نرسد...و گفته‌اند: هر كه به خواطر، خداى را مراقبت كند، خداى جوارح او نگاهدارد...خواص گويد: مراعات وقت مراقبت بار آرد و مراقبت، اخلاص سرّ و علانيت، خداى را عزّ و جلّ....» (ترجمۀ رسالۀ قشيريه، ص 288 و 289 و 291 و 292). | جريرى گويد: هر كه حاكم نكند ميان خويش و ميان خداى تقوا و مراقبت را بكشف مشاهده نرسد...و گفته‌اند: هر كه به خواطر، خداى را مراقبت كند، خداى جوارح او نگاهدارد...خواص گويد: مراعات وقت مراقبت بار آرد و مراقبت، اخلاص سرّ و علانيت، خداى را عزّ و جلّ....» (ترجمۀ رسالۀ قشيريه، ص 288 و 289 و 291 و 292). | ||
خواجه عبد اللّه انصارى در [[منازل السائرين]] | خواجه عبد اللّه انصارى در [[منازل السائرين]] باب دوم از قسم معاملات را در بيان مراقبت نوشته است كه ترجمۀ آن چنين است: «باب مراقبه: خداى عز و جل مى‌فرمايد: پس مراقب باش، زيرا آنان هم مراقبند. (44 دخان59/) و نيز مى‌فرمايد: دربارۀ هيچ مؤمنى مراعات خويشاوندى و پيمانى را نمى‌كنند. (9 توبه10/) مراقبت يعنى هميشه متوجه مقصود بودن، و آن داراى سه درجه است: | ||
درجۀ اول: مراقبۀ حق است در سير و سلوك دائمى به سوى او. | درجۀ اول: مراقبۀ حق است در سير و سلوك دائمى به سوى او. | ||
| خط ۱۵۱: | خط ۱۵۱: | ||
درجۀ دوم: مراقبۀ توجه حق است به تو به ترك اعتراض و خودبينى نمودن. | درجۀ دوم: مراقبۀ توجه حق است به تو به ترك اعتراض و خودبينى نمودن. | ||
درجۀ سوم: مراقبۀ ازل است به مطالعۀ عين سابق براى علم توحيد، و مراقبۀ ظهور اشارات ازل تا ابد است و مراقبۀ اخلاص از ورطۀ مراقبه است. (شرح [[منازل السائرين]] | درجۀ سوم: مراقبۀ ازل است به مطالعۀ عين سابق براى علم توحيد، و مراقبۀ ظهور اشارات ازل تا ابد است و مراقبۀ اخلاص از ورطۀ مراقبه است. (شرح [[منازل السائرين]] تلمسانى، ص 169). | ||
[[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] (قده) در كتاب چهل حديث، شرح حديث اول، فصل پنجم مى‌فرمايد: «در مشارطه و مراقبه و محاسبه: از امورى كه لازم است از براى مجاهد «مشارطه و مراقبه و محاسبه» است...و پس از مشارطه بايد وارد مراقبه شوى و آن چنان است كه در تمام مدت شرط متوجه عمل به آن باشى و خود را ملزم بدانى به عمل كردن به آن، و اگر خداى نخواسته در دلت افتاد كه امرى را مرتكب شوى كه خلاف فرمودۀ خداست، بدان كه اين از شيطان و جنود اوست كه مى‌خواهند ترا از شرطى كه كردى باز دارند....» (اربعين حديث، ج 1، ص 16 و 17). | [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] (قده) در كتاب چهل حديث، شرح حديث اول، فصل پنجم مى‌فرمايد: «در مشارطه و مراقبه و محاسبه: از امورى كه لازم است از براى مجاهد «مشارطه و مراقبه و محاسبه» است...و پس از مشارطه بايد وارد مراقبه شوى و آن چنان است كه در تمام مدت شرط متوجه عمل به آن باشى و خود را ملزم بدانى به عمل كردن به آن، و اگر خداى نخواسته در دلت افتاد كه امرى را مرتكب شوى كه خلاف فرمودۀ خداست، بدان كه اين از شيطان و جنود اوست كه مى‌خواهند ترا از شرطى كه كردى باز دارند....» (اربعين حديث، ج 1، ص 16 و 17). | ||
عارف شهيد و مفسّر كبير علامۀ طباطبايى در رسالۀ موجز الولاية معناى باريك و دقيقى براى مراقبه بيان فرموده‌اند كه مناسب با روش سلوك علامۀ بحر العلوم در رسالۀ تحفة الملوك في السير و السلوك و برخى از اصحاب معارف و ارباب قلوب است، و چون مناسب اين مقاله نيست از بيان آن خوددارى مى‌شود. زيرا اين نوع مراقبه يكى از انواع مراقبۀ عملى است، كه با درجات مراقبه‌اى كه در رسالۀ قشيريه و [[منازل السائرين]] | عارف شهيد و مفسّر كبير علامۀ طباطبايى در رسالۀ موجز الولاية معناى باريك و دقيقى براى مراقبه بيان فرموده‌اند كه مناسب با روش سلوك علامۀ بحر العلوم در رسالۀ تحفة الملوك في السير و السلوك و برخى از اصحاب معارف و ارباب قلوب است، و چون مناسب اين مقاله نيست از بيان آن خوددارى مى‌شود. زيرا اين نوع مراقبه يكى از انواع مراقبۀ عملى است، كه با درجات مراقبه‌اى كه در رسالۀ قشيريه و [[منازل السائرين]] بيان شد، تفاوت دارد. | ||
مؤلف بزرگوار مرحوم ميرزا جواد ملكى تبريزى (قده) ابتكارى كه در كتاب المراقبات به خرج داده است، اين است كه محصّلى از مراتب و مدارج مراقبه را كه جنبۀ همگانى دارد و بكار عارف و عامى مى‌آيد، در جميع اعمال سال لحاظ نموده است و پيامد اعمال و مناسك عبادى را با توجه به اين مراقبه، بازگو نموده است. | مؤلف بزرگوار مرحوم ميرزا جواد ملكى تبريزى (قده) ابتكارى كه در كتاب المراقبات به خرج داده است، اين است كه محصّلى از مراتب و مدارج مراقبه را كه جنبۀ همگانى دارد و بكار عارف و عامى مى‌آيد، در جميع اعمال سال لحاظ نموده است و پيامد اعمال و مناسك عبادى را با توجه به اين مراقبه، بازگو نموده است. | ||
| خط ۲۶۳: | خط ۲۶۳: | ||
3 - ترجمۀ رسالۀ قشيريه، مترجم بى‌نا، مصحح بديع الزمان فروزانفر، چاپ اول 1340 و چهارم 1374، تهران، شركت انتشارات علمى و فرهنگى. | 3 - ترجمۀ رسالۀ قشيريه، مترجم بى‌نا، مصحح بديع الزمان فروزانفر، چاپ اول 1340 و چهارم 1374، تهران، شركت انتشارات علمى و فرهنگى. | ||
4 - شرح [[منازل السائرين]] | 4 - شرح [[منازل السائرين]] ، عفيف الدين التلمسانى، قم، انتشارات بيدار، الطبعة الاولى في إيران، 1413 ق و 1371 ش. | ||
5 - مفاتيح الجنان، حاج [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]]، مترجمين گروهى از علماء حوزۀ مشهد، چاپ نهم، مشهد، انتشارات هاتف مشهد، بهار 1376. | 5 - مفاتيح الجنان، حاج [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]]، مترجمين گروهى از علماء حوزۀ مشهد، چاپ نهم، مشهد، انتشارات هاتف مشهد، بهار 1376. | ||