تهذيب المنطق و الكلام: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (A-esmaili صفحهٔ متن تهذيب المنطق و الكلام را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به تهذيب المنطق و الكلام منتقل کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
نام کامل این رساله غایه تهذیب الکلام فی تحریر المنطق و الکلام و تقریب المرام من تقریر عقاید الاسلام بوده، و تفتازانی در آغاز کتاب، آن را راهنمایی برای طالبان حقیقت و آگاهی معرفی کرده است. | نام کامل این رساله غایه تهذیب الکلام فی تحریر المنطق و الکلام و تقریب المرام من تقریر عقاید الاسلام بوده، و تفتازانی در آغاز کتاب، آن را راهنمایی برای طالبان حقیقت و آگاهی معرفی کرده است. | ||
== | ==ویژگی‌ها== | ||
تفتازانی در این چکیدۀ مباحث منطقی و کلامی، با حذف زواید، اصول مطالب را در غایت ایجاز بیان می‌کند و همین ساختار مجالی فراخ برای تهیۀ متون گسترده‌تری براساس این اثر فراهم ساخته است. | تفتازانی در این چکیدۀ مباحث منطقی و کلامی، با حذف زواید، اصول مطالب را در غایت ایجاز بیان می‌کند و همین ساختار مجالی فراخ برای تهیۀ متون گسترده‌تری براساس این اثر فراهم ساخته است. | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
==شروح و حواشی بخش منطق== | ==شروح و حواشی بخش منطق== | ||
برخی از حاشیه‌ها و | برخی از حاشیه‌ها و شرحهای تهذیب المنطق به حدی اهمیت یافته‌اند که بر خود آنها با چند واسطه نیز حاشیه‌هایی نوشته شده است. متن فشردۀ تهذیب در ضمن نسخه‌ها و چاپهای شروح و حواشی آمده است. مهم‌ترین این آثار بدین‌قرارند: | ||
# شرح جلال‌الدین دوانی(د 907ق) که بارها از جمله در 1264، 1293 و 1294ق در لکهنو به چاپ رسیده است. کسانی بر این شرح نیز حاشیه‌هایی نوشته‌اند که از جمله ابوالفتح مخدوم شریفی، میرزاهد هروی، غیاث‌الدین منصور دشتکی، ملاعبدالله ابن حسین یزدی و عبدالحی لکهنوی را می‌توان نام برد. برخی از این حواشی همراه با شرح دوانی در چاپهای مختلف انتشار یافته‌اند. | # شرح جلال‌الدین دوانی(د 907ق) که بارها از جمله در 1264، 1293 و 1294ق در لکهنو به چاپ رسیده است. کسانی بر این شرح نیز حاشیه‌هایی نوشته‌اند که از جمله ابوالفتح مخدوم شریفی، میرزاهد هروی، غیاث‌الدین منصور دشتکی، ملاعبدالله ابن حسین یزدی و عبدالحی لکهنوی را می‌توان نام برد. برخی از این حواشی همراه با شرح دوانی در چاپهای مختلف انتشار یافته‌اند. | ||
# حاشیۀ ملاعبدالله بن شهاب‌الدین یزدی(د 981ق)، به زبان عربی، که همچون شرحی نسبتاً مفصل و از مشهورترین حواشی تهذیب است و از دیرباز به ویژه در حوزه‌های علمی ایران و شبه قارۀ هند از متون درسی مهم به شمار می‌رفته است. بر این اثر، حاشیه‌های فراوانی نوشته‌اند که از آن میان می‌توان حاشیه‌های عبدالرزاق لاهیجی، میرزا محمدعلی قراچه داغی، ملانظرعلی گیلانی و میرزا علیرضا تجلی را نام برد. حاشیۀ ملاعبدالله بارها همراه برخی از حواشی آن به چاپ رسیده است، از جمله چاپهای سنگی 1243ق در کلکته، 1877م در لکهنو، و 1268، 1287 و 1323ق در تهران. از میان چاپهای متعدد جدیدتر می‌توان چاپ انتقادی قم(1363ش) را ذکر کرد که شامل منتخبی از حواشی این متن است. | # حاشیۀ ملاعبدالله بن شهاب‌الدین یزدی(د 981ق)، به زبان عربی، که همچون شرحی نسبتاً مفصل و از مشهورترین حواشی تهذیب است و از دیرباز به ویژه در حوزه‌های علمی ایران و شبه قارۀ هند از متون درسی مهم به شمار می‌رفته است. بر این اثر، حاشیه‌های فراوانی نوشته‌اند که از آن میان می‌توان حاشیه‌های عبدالرزاق لاهیجی، میرزا محمدعلی قراچه داغی، ملانظرعلی گیلانی و میرزا علیرضا تجلی را نام برد. حاشیۀ ملاعبدالله بارها همراه برخی از حواشی آن به چاپ رسیده است، از جمله چاپهای سنگی 1243ق در کلکته، 1877م در لکهنو، و 1268، 1287 و 1323ق در تهران. از میان چاپهای متعدد جدیدتر می‌توان چاپ انتقادی قم(1363ش) را ذکر کرد که شامل منتخبی از حواشی این متن است. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
==ساختار بخش کلام== | ==ساختار بخش کلام== | ||
تفتازانی بخش کلام از کتاب تهذیب المنطق و الکلام را در 6 باب، با موضوعاتی مشابه مقصدهای شش‌گانۀ کتاب المقاصد خود، تنظیم کرده است، چنان که این بخش را می‌توان به منزلۀ تلخیصی از همان کتاب دانست، اما به جهت همین ویژگی در برخی مراکز درسی قدیم بیشتر موردتوجه بوده، و بر آن | تفتازانی بخش کلام از کتاب تهذیب المنطق و الکلام را در 6 باب، با موضوعاتی مشابه مقصدهای شش‌گانۀ کتاب المقاصد خود، تنظیم کرده است، چنان که این بخش را می‌توان به منزلۀ تلخیصی از همان کتاب دانست، اما به جهت همین ویژگی در برخی مراکز درسی قدیم بیشتر موردتوجه بوده، و بر آن شرحها و حاشیه‌های متعددی نوشته شده است. | ||
==شروح بخش کلام== | ==شروح بخش کلام== | ||
از آن میان، شرح مزجی محمدامین نوادۀ ملاصالح مازندرانی، حاشیۀ حافظ بن علی عمادی با عنوان تحفه اللبیب، و شرح قسم الکلام از برهان‌الدین لار محمدحسینی پتنی را می‌توان نام برد. از | از آن میان، شرح مزجی محمدامین نوادۀ ملاصالح مازندرانی، حاشیۀ حافظ بن علی عمادی با عنوان تحفه اللبیب، و شرح قسم الکلام از برهان‌الدین لار محمدحسینی پتنی را می‌توان نام برد. از شرحهای متأخری که حاصل تدریس کتاب در کردستان بوده است. تقریب المرام فی شرح تهذیب الکلام اثر عبدالقادر بن محمد سنندجی است که در 2 مجلد با حواشی محمد وسیم کردستانی و فرج‌الله زکی کردستانی در 1318-1319ق در بولاق انتشار یافته است. ترجمه‌ای فارسی از این شرح با عنوان تذهیب المرام به قلم فخرالدین بن احمد رودباری، از علمای کردستان، به کوشش محمدرئوف توکلی در 1381ش در تهران به چاپ رسیده است.<ref>عطیه میرزایی، ج 15، ص670-671</ref> | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||