علم القلوب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'خليل بن احمد' به 'خليل بن احمد') |
جز (جایگزینی متن - 'حسين بن منصور حلاج' به 'حسين بن منصور حلاج ') |
||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
برخى معتقدند اين‌كه اين اثر به ابوطالب مكى نسبت داده شده، از آن روست كه در سراسر آن، نقل اقوال مكى و استشهاد به سخنان او، بيش از گفته‌هاى ساير بزرگان صوفيه است؛ ليكن از جهات ديگر، قبول اين انتساب، بسيار دشوار به نظر مى‌رسد، زيرا اولاً در هيچ يك از منابع قديم در ذكر احوال و آثار مكى، از اين كتاب نامى ديده نمى‌شود؛ ثانيا در مقايسه آن با مطالب «قوت القلوب»، اختلافات اساسى ميان آن دو موجود است: 1. در «علم القلوب» به هيچ يك از آراء خاص سالميه اشاره‌اى نيست و ذكرى از ابوعبدالله و ابوالحسن بن سالم در آن نيامده است؛ 2. ابوطالب در «قوت القلوب» از سهل بن عبدالله تسترى با تكريم و به عنوان «عالمنا» ياد مى‌كند، در حالى كه در «علم القلوب»، تنها به صورت «سهل بن عبدالله» يا «سهل» به نام او اشاره مى‌رود؛ 3. در «قوت القلوب» هيچ‌گونه ذكرى از حسين بن منصور حلاج ديده نمى‌شود، در حالى كه در «علم القلوب»، چندين بار به اقوال و آراء او استشهاد شده است. | برخى معتقدند اين‌كه اين اثر به ابوطالب مكى نسبت داده شده، از آن روست كه در سراسر آن، نقل اقوال مكى و استشهاد به سخنان او، بيش از گفته‌هاى ساير بزرگان صوفيه است؛ ليكن از جهات ديگر، قبول اين انتساب، بسيار دشوار به نظر مى‌رسد، زيرا اولاً در هيچ يك از منابع قديم در ذكر احوال و آثار مكى، از اين كتاب نامى ديده نمى‌شود؛ ثانيا در مقايسه آن با مطالب «قوت القلوب»، اختلافات اساسى ميان آن دو موجود است: 1. در «علم القلوب» به هيچ يك از آراء خاص سالميه اشاره‌اى نيست و ذكرى از ابوعبدالله و ابوالحسن بن سالم در آن نيامده است؛ 2. ابوطالب در «قوت القلوب» از سهل بن عبدالله تسترى با تكريم و به عنوان «عالمنا» ياد مى‌كند، در حالى كه در «علم القلوب»، تنها به صورت «سهل بن عبدالله» يا «سهل» به نام او اشاره مى‌رود؛ 3. در «قوت القلوب» هيچ‌گونه ذكرى از [[حلاج، حسین بن منصور|حسين بن منصور حلاج]] ديده نمى‌شود، در حالى كه در «علم القلوب»، چندين بار به اقوال و آراء او استشهاد شده است. | ||
علاوه بر اين‌ها، در اين كتاب در چند مورد، از «قوت القلوب» به گونه‌اى سخن رفته است كه از آن آشكارا برمى‌آيد كه مؤلف شخص ديگرى است؛ ولى به هر حال، شكى نيست كه اين كتاب، از تأليفات صوفيانه سده چهارم قمرى است، زيرا نام هيچ يك از بزرگان سده‌هاى بعد، در آن ديده نمى‌شود <ref>دايرة المعارف، ج5، ص631</ref>. | علاوه بر اين‌ها، در اين كتاب در چند مورد، از «قوت القلوب» به گونه‌اى سخن رفته است كه از آن آشكارا برمى‌آيد كه مؤلف شخص ديگرى است؛ ولى به هر حال، شكى نيست كه اين كتاب، از تأليفات صوفيانه سده چهارم قمرى است، زيرا نام هيچ يك از بزرگان سده‌هاى بعد، در آن ديده نمى‌شود <ref>دايرة المعارف، ج5، ص631</ref>. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
#مطرح كردن مباحث و موضوعات جامع و مفيدى كه هريك مى‌تواند خود موضوعى براى يك كتاب مستقل باشد. | #مطرح كردن مباحث و موضوعات جامع و مفيدى كه هريك مى‌تواند خود موضوعى براى يك كتاب مستقل باشد. | ||
#نويسنده در نقل اقوال كبار صوفيه و زهاد ايشان، چنان دقت و ظرافتى به خرج داده كه به خوبى مى‌توان از خلال اين نقل قول‌ها، به شخصيت و آراء ايشان پى‌برد؛ بزرگانى همچون: شبلى، يحيى بن معاذ الرازق، حسين بن منصور | #نويسنده در نقل اقوال كبار صوفيه و زهاد ايشان، چنان دقت و ظرافتى به خرج داده كه به خوبى مى‌توان از خلال اين نقل قول‌ها، به شخصيت و آراء ايشان پى‌برد؛ بزرگانى همچون: شبلى، يحيى بن معاذ الرازق، [[حلاج، حسین بن منصور|حسين بن منصور حلاج]] ، ابوسليمان دارانى، ابوالعباس زرزنى، ابراهيم بن ادهم، ذوالنون مصرى و ابوسعيد نيشابورى. | ||
#اشاره به اين مطلب در جاى‌جاى كتاب كه خيرى در حفظ قواعد شرعى و معرفت احكام عبادات وجود ندارد، مگر آن‌كه با عمل خالص و دورى از زخارف مادى و دنيوى، همراه گردد. | #اشاره به اين مطلب در جاى‌جاى كتاب كه خيرى در حفظ قواعد شرعى و معرفت احكام عبادات وجود ندارد، مگر آن‌كه با عمل خالص و دورى از زخارف مادى و دنيوى، همراه گردد. | ||
#افتتاح آفاقى جديد در فهم آيات و تفسير اسرار آن و مقارنت آيات كونيه با آيات آفاقى و انفسى. <ref>علم القلوب، مقدمه محقق، ص6</ref> | #افتتاح آفاقى جديد در فهم آيات و تفسير اسرار آن و مقارنت آيات كونيه با آيات آفاقى و انفسى. <ref>علم القلوب، مقدمه محقق، ص6</ref> | ||