التصحيف وأثره في الحديث والفقه وجهود المحدثين في مكافتحه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - '( ' به '(') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
در باب اول، در چهار فصل زیر، به بحث پیرامون احکام تصحیف پرداخته شده است: | در باب اول، در چهار فصل زیر، به بحث پیرامون احکام تصحیف پرداخته شده است: | ||
فصل اول، به تعریف واژه «تصحیف» و «تحریف» اختصاص یافته است. نویسنده در آغاز این فصل، ابتدا به تعاریف [[ابواحمد حسن بن عبدالله بن سعید عسکری]] در «[[شرح ما يقع فيه التصحيف والتحريف]]»، [[خلیل بن احمد]]، [[ابن منظور، محمد بن مکرم|ابن منظور]] در «[[لسان العرب]]»، معری، [[فیومی، احمد بن محمد|فیومی]] در «[[مصباح المنير]]» و [[جرجانی، علی بن محمد|جرجانی]] در «[[التعريفات]]» درباره «تصحیف» اشاره و آنها را مورد بررسی قرار داده<ref>ر.ک: متن کتاب، ص23</ref> و سپس، به بحث پیرامون تعریف ابن منظور در «[[لسان العرب]]»، [[جرجانی، علی بن محمد|جرجانی]] در «[[التعريفات]]»، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]] در «[[نزهة النظر في شرح نخبة الفكر في مصطلح أهل الأثر|نزهة النظر شرح نخبة الفكر]]» از واژه «تحریف» پرداخته<ref>ر.ک: همان، ص24</ref> و در پایان، چنین نتیجه‌گیری نموده است که با تتبع اقوال بسیاری از محدثین از آغاز قرن سوم تا دوران [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]، می‌توان دریافت که متقدمین، بین واژه «تصحیف» و «تحریف» تفاوتی قایل نبوده و هرگونه تغییری را، «تصحیف» می‌نامیده و بیشتر از این اصطلاح استفاده می‌کردند. وی برای اثبات این امر، شواهدی از اقوال علمای زیر را ذکر نموده است: [[شافعی، محمد بن ادریس|امام محمد بن ادریس شافعی]] ( متوفی 204ق)، [[ابن حنبل، احمد بن محمد|امام احمد بن حنبل]] (متوفی 241ق)، [[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|امام مسلم بن حجاج]] (متوفی 261ق)، امام [[ابوزرعه رازی]] (متوفی 264ق)، [[ابوعلی حسین بن علی نیشابوری]] (متوفی 349ق)، [[دارقطنی، علی بن عمر|امام حافظ دارقطنی]] (متوفی 385ق)، [[امام ابوسلیمان خطابی]] (متوفی 388ق)، [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|ابوعبدالله حاکم]] صاحب [[المستدرك علی الصحيحین|مستدرک]] (متوفی 405ق)، [[ابونعیم اصفهانی|حافظ ابونعیم اصفهانی]] (متوفی 430ق)، [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|حافظ ابوعمر یوسف بن عبدالبر]] (متوفی 463ق)، [[قاضی عیاض، عیاض بن موسی|قاضی عیاض]] (متوفی 544ق)، [[حافظ ابوموسی مدینی]] (متوفی 581ق)، شیخ [[ابوعمرو بن صلاح]] (متوفی 643ق)، حافظ [[ابوالحجاج مزی]] (متوفی 742ق)، حافظ [[ابوعبدالله ذهبی]] (متوفی 748ق)، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|حافظ ابن حجر عسقلانی]] (متوفی 852ق)<ref>ر.ک: همان، ص28-35</ref>. | فصل اول، به تعریف واژه «تصحیف» و «تحریف» اختصاص یافته است. نویسنده در آغاز این فصل، ابتدا به تعاریف [[ابواحمد حسن بن عبدالله بن سعید عسکری]] در «[[شرح ما يقع فيه التصحيف والتحريف]]»، [[خلیل بن احمد]]، [[ابن منظور، محمد بن مکرم|ابن منظور]] در «[[لسان العرب]]»، معری، [[فیومی، احمد بن محمد|فیومی]] در «[[مصباح المنير]]» و [[جرجانی، علی بن محمد|جرجانی]] در «[[التعريفات]]» درباره «تصحیف» اشاره و آنها را مورد بررسی قرار داده<ref>ر.ک: متن کتاب، ص23</ref> و سپس، به بحث پیرامون تعریف ابن منظور در «[[لسان العرب]]»، [[جرجانی، علی بن محمد|جرجانی]] در «[[التعريفات]]»، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]] در «[[نزهة النظر في شرح نخبة الفكر في مصطلح أهل الأثر|نزهة النظر شرح نخبة الفكر]]» از واژه «تحریف» پرداخته<ref>ر.ک: همان، ص24</ref> و در پایان، چنین نتیجه‌گیری نموده است که با تتبع اقوال بسیاری از محدثین از آغاز قرن سوم تا دوران [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]، می‌توان دریافت که متقدمین، بین واژه «تصحیف» و «تحریف» تفاوتی قایل نبوده و هرگونه تغییری را، «تصحیف» می‌نامیده و بیشتر از این اصطلاح استفاده می‌کردند. وی برای اثبات این امر، شواهدی از اقوال علمای زیر را ذکر نموده است: [[شافعی، محمد بن ادریس|امام محمد بن ادریس شافعی]] (متوفی 204ق)، [[ابن حنبل، احمد بن محمد|امام احمد بن حنبل]] (متوفی 241ق)، [[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|امام مسلم بن حجاج]] (متوفی 261ق)، امام [[ابوزرعه رازی]] (متوفی 264ق)، [[ابوعلی حسین بن علی نیشابوری]] (متوفی 349ق)، [[دارقطنی، علی بن عمر|امام حافظ دارقطنی]] (متوفی 385ق)، [[امام ابوسلیمان خطابی]] (متوفی 388ق)، [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|ابوعبدالله حاکم]] صاحب [[المستدرك علی الصحيحین|مستدرک]] (متوفی 405ق)، [[ابونعیم اصفهانی|حافظ ابونعیم اصفهانی]] (متوفی 430ق)، [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|حافظ ابوعمر یوسف بن عبدالبر]] (متوفی 463ق)، [[قاضی عیاض، عیاض بن موسی|قاضی عیاض]] (متوفی 544ق)، [[حافظ ابوموسی مدینی]] (متوفی 581ق)، شیخ [[ابوعمرو بن صلاح]] (متوفی 643ق)، حافظ [[ابوالحجاج مزی]] (متوفی 742ق)، حافظ [[ابوعبدالله ذهبی]] (متوفی 748ق)، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|حافظ ابن حجر عسقلانی]] (متوفی 852ق)<ref>ر.ک: همان، ص28-35</ref>. | ||
در فصل دوم، به تعریف اقسام تصحیف، پرداخته شده است. تصحیف در حدیث، به دو قسمت تصحیف در اسناد و متن، تقسیم می‌شود. تصحیف در اسناد، تغییر و تبدیلی است که در اسامی روات اتفاق می‌افتد و وقوع آن، بیشتر از تصحیف در متن است و دلیل آن، این است که قیاس در اسامی و بررسی ماقبل و مابعد اسم در تعیین اشتباه و تصحیح آن، ممکن نیست و ازهمین‌روست که [[ابواسحاق نجیرمی]]، چنین گفته است: «أولی الأشياء بالضبط أسماء الناس؛ لأنه شيء لا يدخله القياس ولا قبله شيء يدل عليه ولا بعده شيء يدل عليه». برای مثال تصحیف، به روایت زیر، اشاره شده است: «ما رواه مالك بن أنس عن ابن شهاب عن علي بن حسين عن عمر بن عثمان بن عفان عن أسامة بن زيد أن رسول‌الله(ص): لا يرث المسلم الكافر». درباره این روایت، شافعی معتقد است که مالک درباره عمر بن عثمان، دچار تصحیف شده و نام او، عمرو بن عثمان است<ref>ر.ک: همان، ص45-46</ref>. | در فصل دوم، به تعریف اقسام تصحیف، پرداخته شده است. تصحیف در حدیث، به دو قسمت تصحیف در اسناد و متن، تقسیم می‌شود. تصحیف در اسناد، تغییر و تبدیلی است که در اسامی روات اتفاق می‌افتد و وقوع آن، بیشتر از تصحیف در متن است و دلیل آن، این است که قیاس در اسامی و بررسی ماقبل و مابعد اسم در تعیین اشتباه و تصحیح آن، ممکن نیست و ازهمین‌روست که [[ابواسحاق نجیرمی]]، چنین گفته است: «أولی الأشياء بالضبط أسماء الناس؛ لأنه شيء لا يدخله القياس ولا قبله شيء يدل عليه ولا بعده شيء يدل عليه». برای مثال تصحیف، به روایت زیر، اشاره شده است: «ما رواه مالك بن أنس عن ابن شهاب عن علي بن حسين عن عمر بن عثمان بن عفان عن أسامة بن زيد أن رسول‌الله(ص): لا يرث المسلم الكافر». درباره این روایت، شافعی معتقد است که مالک درباره عمر بن عثمان، دچار تصحیف شده و نام او، عمرو بن عثمان است<ref>ر.ک: همان، ص45-46</ref>. | ||