|
|
خط ۳۱: |
خط ۳۱: |
| }} | | }} |
|
| |
|
| '''فرحة الغرى''' اثر [[ابن طاووس، عبدالکریم بن احمد|سيّد عبدالكريم بن طاوس]] كه اثر او مورد اقبال و عنايت عالمان و دانشوران شيعه قرار گرفته و [[مجلسی، محمدباقر|علّامه محمّدباقر مجلسى]] آن را با قدرى تلخيص به فارسى ترجمه نموده است. | | '''فرحة الغرى''' اثر [[ابن طاووس، عبدالکریم بن احمد|سيّد عبدالكريم بن طاوس]] كه اثر او مورد اقبال و عنايت عالمان و دانشوران شيعه قرار گرفته و [[مجلسی، محمدباقر|علّامه محمّدباقر مجلسى]] آن را با قدرى تلخيص به فارسى ترجمه نموده است. پژوهشی در تعیین جایگاه مدفن امیر مؤمنان و نیز گزارشی از کرامت های مرقد ایشان و دلایل دفن پنهان جنازه آن حضرت است. |
|
| |
|
| فرحة الغرى بصرحة الغرى كتابى است كم حجم و بسيار سود درباره جايگاه تربت مقدّس اميرمؤمنان، امام علىّ بن أبى طالب- عليهما الصّلاة و السّلام-، و آثار و اخبار دلالتگر بر آن، كه [[ابن طاووس، عبدالکریم بن احمد|سيّد عبدالكريم بن طاوس]] تأليف كرده و شامل خطبه و دو مقدّمه و پانزده باب است. اين اثر مشهورترين و معتبرترين فرد نوع خود به شمار مىرود و در زمان خود براى پاسخگويى به ترديدها و شبهههائى كه ممكن بوده، در اين باب به اذهان خطور كند، به قلم آمده تا فصل الخطابى باشد بر هر بحث و اختلاف نظر.
| | اين اثر مشهورترين و معتبرترين فرد نوع خود به شمار مىرود و در زمان خود براى پاسخگويى به ترديدها و شبهههائى كه ممكن بوده، در اين باب به اذهان خطور كند، به قلم آمده تا فصل الخطابى باشد بر هر بحث و اختلاف نظر. |
|
| |
|
| گفتهاند كه دوران [[مجلسی، محمدتقی|ملّا محمّدتقى مجلسى(ره)]]، زمانى بود كه مردم آشنائى بسيار كمى با اخبار و احاديث اهلبيت عصمت و طهارت- عليهم السّلام- داشتند؛ از اين رو، او به ترويج و ترجمه و شرح احاديث همّت گماشت و شاگردان زيادى در اين زمينه تربيت كرد؛ فرزندش، محمّدباقر نيز راه پدر را با جدّيّت و تلاش پى گرفت.
| | سبک ترجمه فرحة الغرى از ميان سبک هاى امروزين بيشتر به ترجمه آزاد مىماند. گاه ترجمه [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مرحوم مجلسى]]،بسيار آزادانه مىشود. |
|
| |
|
| اگر چه فارسىنويسى و فارسىگوئى در جامعه علمى شيعه پيشينهاى دراز دارد و نگارشهائى نغز چون [[روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن|تفسير روضالجنان]] [[ابوالفتوح رازی، حسین بن علی|شيخ ابوالفتوح]] و ترجمه [[النهایة في مجرد الفقه و الفتاوی|النّهایه]] [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و [[نقض|النّقض]] [[قزوینی رازی، عبدالجلیل|عبدالجليل قزوينى]] گواه صادق اين مدّعايند، مجموعه همآهنگ و فراخ دامنه، نگارشهاى فارسى [[مجلسی، محمدباقر|علّامه محمّدباقر مجلسى]] را بايد- در گونه خود- يك ابتكار عظيم براى دسترسى فارسىگويان به نگارشهاى شيعى مبتنى بر آثار و اخبار اهلبيت عصمت و طهارت به شمار آورد و على الخصوص تلاش كامياب [[مجلسی، محمدباقر|مجلسى]] را در مخاطبت با عامّه مردم فرا ياد داشت.
| | فرحة الغرى يكى از منابع و مصادر [[بحار الأنوار]] بشمارست؛ و معظم مطالب آن در بحار هم هست. |
|
| |
|
| از مقدّمههائى كه در كتابهاى فارسى [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مرحوم مجلسى]](ره) ديده مىشود، پيداست كه بر نگارش فارسى اديبانه عصر صفوى، با آرايههاى مرسوم و صنايع لفظى و معنوى آن، توانا بوده؛ ولى چون هدفش ترويج معارف دينى در ميان عموم مردم بوده، بتعمّد متن كتابها را ساده نوشته و- به تعبير خود- «مقيّد به حسن عبارات و تنوّع استعارات» نشده و تجمّلات اديبانه را آن هم باز در حدّ اعتدال به خطبه و مقدّمه اثر وانهاده است. از اين رو، نثر مجلسى در مقايسه با نوشتههاى اثر عموم عالمان عصر صفوى، سادهتر و به فهم نزدیک تر است. | | == ساختار == |
| | این کتاب از یک خطبه و دو مقدمه و پانزده باب تنظیم کرده است. |
|
| |
|
| [[مجلسی، محمدباقر|مجلسى]] در كار فارسىنگارى، معمولا، «مخاطبان خود را... مردم شيعه نا آشنا يا كم اطّلاع از مطالب دينى مىداند و به هيچ روى با عالمان دين سخن نمىگويد. زبان اهل علم، زبانى ديگر است و اصطلاحات و تعابير خاصّ خود را دارد. بنا بر اين او سادهنويسى را هرگز از ياد نمىبرد و به مباحث استدلالى و برهانى [كه مطلب را رو به غموض مىبرند] فقط در حدّ ضرورت اشاره مىكند... او در اين كتابها در مقام ابراز توانايى علمى خود و تفصيل استدلالى همه مباحث نبود، بلكه مىخواسته است «كافّه مؤمنان و عامّه شیعیان» را كه «به اعتبار عدم انس به لغت عرب» از فهم احاديث و مطالب علمى محرومند، «بهره فاضل و نصيب كامل» برساند.
| | == گزارش محتوا == |
| | در مقدمه نخست، دلیل وجود قبر امام علی(ع) در غری و مقدمه دوم، در سبب پنهانی مرقد آن بزرگوار و چرایی دفن پنهانی او است. |
|
| |
|
| [[مجلسی، محمدباقر|مجلسى]] «به فارسى با زبانى ساده و قابل فهم چيز مىنوشته» و انشاى كتابهاى او «به طور كلّى خيلى ساده و درست و عارى از صنايع بديعيّه است».
| | بابهای نخست تا یازدهم کتاب، در ذکر اخباری از پیامبر، امام علی(ع)، امام حسن مجتبی(ع) تا امام یازدهم(عج) در باره مدفن امام علی(ع) است که در کوفه و در همین موضع فعلی آن است. |
|
| |
|
| ترجمه رساله فرحة الغرى يكى از آثار فارسى نسبتا كم حجم علّامه محمّدباقر مجلسى(ره) است و در نسبت آن به وى جاى هيچ ترديدى نيست. گذشته از قرينههاى درونى متن، قرينههاى بيرونى هم بر اين انتساب وجود دارد. چه، فهرستنگاران آثار [[مجلسی، محمدباقر|علّامه مجلسى]] از همان روزگار صفويّه تاكنون اين اثر او را ياد كردهاند.
| | باب دوازدهم اخبار زید بن علی(ع) در باره مدفن امیر مؤمنان(ع) است و باب سیزده خبرهای منصور دوانیقی و هارون و جمعی از خلفای بنی عباس است که مرقد مطهر امام(ع) را در همین مکان زیارت کرده اند. باب چهاردهم خبرهای جمعی از بنی هاشم و تعدادی از علماست و آخرین باب، نقل کرامتها و معجزههایی است که در کنار ضریح مبارک اتفاق افتاده است. |
|
| |
|
| در عصر صفوى توجّه معتنابهى به نگارشهاى بازمانده از خاندان طاوس ظاهر شد. | | محقق این اثر، طی مقدمه و تعلیقههای مفصلی که بر کتاب نوشته و حجم آنها از اصل آن فراتر است، بر فایده آن افزوده است. وی، در شرح حال [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]]، و کتاب فرحة الغری و نسخهها و اهمیت آن و چاپهایش و تحقیق خود، مطالبی را قلمی نموده و واژههایی را معنا و تفاوت نسخهها را نیز، مشخص کرده است. |
|
| |
|
| ترجمه فرحة الغرى يكى از ثمرات مكتوب اين رويكرد است.
| | کتاب دو سیاهه دارد. سیاهه واژه های برابر نهاده و سیاهه برخی از منابع مورد استفاده در تحقیق. |
| | |
| افزون بر توجّه فراگير، مىتوان فرض- بلكه: باور- كرد كه [[مجلسی، محمدباقر|علّامه مجلسى]] دلبستگى ويژهاى به شمارى از آثار خاندان طاوس داشته باشد.
| |
| | |
| آثار فارسى علّامه نيز بر دو گونهاند: برخى با دستگاه اقتدار صفوى بىارتباط نيستند، چنان كه مقدّمه حقّ اليقين به نام سلطان حسین صفوى است؛ برخى هم ارتباطى ندارند، مانند ترجمه فرحة الغرى كه به استدعاى «بعضى از دوستان ايمانى و برادران روحانى» فراهم شده است.
| |
| | |
| از منظرى ديگر، آثار فارسى [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مرحوم مجلسى]] بر دو دستهاند: يكى آنها كه بيشترينه شیعیان مخاطب آناند و ديگر آثار نسبتا تخصّصىتر كه خوانندگان محدودترى خواهند داشت.
| |
| | |
| هر چند خواننده عادى با مطالعه مقدّمه ترجمه فرحة الغرىّ [[مجلسی، محمدباقر|علّامه مجلسى]] و در نگاه اوّل، آن را يك تلخيص فارسى كتاب [[ابن طاووس، عبدالکریم بن احمد|سيّد عبدالكريم بن طاوس]] مىپندارد، پس از مطالعه كامل متن و به ويژه در صورت سنجيدن آن با متن عربى كتاب [[ابن طاووس، عبدالکریم بن احمد|سيّد عبدالكريم]]، درخواهد يافت كه ترجمه [[مجلسی، محمدباقر|علّامه مجلسى]] خود نوعى شرح است بر اين كتاب؛ گرچه شرحى مختصر؛ و آنچه [[مجلسی، محمدباقر|مجلسى]] فرو انداخته،- اگر نه همه- عمدتاً، مطالبى بوده كه مخاطب فارسى زبان كتاب نيازى بدانها نداشته، بلكه از درج و ترجمه آنها ملول مىشده است.
| |
| | |
| توضيحها و بسط و افزايشهاى [[مجلسی، محمدباقر|علّامه مجلسى(ره)]] در ترجمه فرحة الغرى معمولا در مواضعى است كه نكتهاى تاريخى، اعتقادى يا حديثى در ميان است و [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مرحوم مجلسى]] مىكوشد، خواننده را به حاقّ برداشت خود از مطلب يا قرائن مؤيّد معنا راهنمائى كند.
| |
| | |
| سبک ترجمه فرحة الغرى از ميان سبک هاى امروزين بيشتر به ترجمه آزاد مىماند. گاه ترجمه [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مرحوم مجلسى]]، بسيار آزادانه مىشود.
| |
| | |
| فرحة الغرى يكى از منابع و مصادر [[بحار الأنوار]] بشمارست؛ و معظم مطالب آن در بحار هم هست.
| |
|
| |
|
| == منابع مقاله == | | == منابع مقاله == |