رباعیات عمر خیام: تفاوت میان نسخه‌ها - ویکی‌نور، دانشنامهٔ تخصصی

خط ۳۶:

الهی قمشه‌ای، معتقد است که [[خیام، عمر بن ابراهیم|عمر خیام]] در سرزمین خویش پیوسته به‌عنوان عارف و معلمی بلندمرتبه شناخته شده و رباعیات وی به‌عنوان کتاب مهم و مقدس صوفیان مورد احترام بوده است. او سپس به کلام پرفسور چارلز اف هورن در مقدمه بر رباعیات [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] که در جلد هشتم از سری کتب مقدسه و ادبیات کلاسیک مشرق طبع گردیده، اشاره کرده است: «مایه تأسف است که [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] در نظر بسیاری از خوانندگان مغرب‎زمین به‌عنوان یک شاعر ملحد و شهوت‎طلب و یک مست لایعقل که تنها شوق او شرب خمر و برخورداری از لذات دنیوی است، شناخته شده و این همان اشتباه رایجی است که به‌طور کلی در باب تصوف رخ داده است. در حقیقت، غرب، خیام را از دیدگاه خود نگریسته است و اگر ما بخواهیم ادبیات شرق را آن‎چنان‌که هست دریابیم باید ببینیم مردم آن کشورها خود چه دریافتی از آثار ادبی خویش دارند»<ref>ر.ک: مقدمه الهی قمشه‌ای (شرح رباعیات عمر خیام نیشابوری)، اولین صفحه</ref>.

البته قمشه‌ای کلام اف هورن را قدری مبالغه‎آمیز دانسته است؛ چراکه در ایران نیز معانی رباعیات [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] مورد بحث بوده و غیر از اهل معرفت و آشنایان کوی طریقت که پیوسته دریافت درستی از رباعیات [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] داشته و آنها را در پرتو اصطلاحات رایج عارفانه تعبیر می‌کرده‌اند، دو دسته موافق و مخالف نیز وجود داشته‌اند که هر دو به راه خطا رفته‌اند: یکی آنها که خیام را شاعری ملحد و منکر الهیت و جاودانگی روح دانسته و او را طرد کرده‌اند که این دسته را بیشتر ظاهربینان و قشریان مذهبی تشکیل داده‌اند و دسته دیگر نیز که به همین ظاهر قناعت کرده‌اند، [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] را هم‎پیاله خود خوانده و خرابات مغان او را که در آن نور خداست با ~~خراب‎آباد~~ شیطانی و باده نفسانی که عین ظلمت است، اشتباه گرفته‌اند و آنگاه به‌خیال این مشابهت، او را پیرو پیشوای خود خوانده و ستایش کرده‌اند<ref>ر.ک: همان، پنجمین صفحه، پاورقی 4</ref>.

البته قمشه‌ای کلام اف هورن را قدری مبالغه‎آمیز دانسته است؛ چراکه در ایران نیز معانی رباعیات [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] مورد بحث بوده و غیر از اهل معرفت و آشنایان کوی طریقت که پیوسته دریافت درستی از رباعیات [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] داشته و آنها را در پرتو اصطلاحات رایج عارفانه تعبیر می‌کرده‌اند، دو دسته موافق و مخالف نیز وجود داشته‌اند که هر دو به راه خطا رفته‌اند: یکی آنها که خیام را شاعری ملحد و منکر الهیت و جاودانگی روح دانسته و او را طرد کرده‌اند که این دسته را بیشتر ظاهربینان و قشریان مذهبی تشکیل داده‌اند و دسته دیگر نیز که به همین ظاهر قناعت کرده‌اند، [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] را هم‎پیاله خود خوانده و خرابات مغان او را که در آن نور خداست با خراب‌آباد شیطانی و باده نفسانی که عین ظلمت است، اشتباه گرفته‌اند و آنگاه به‌خیال این مشابهت، او را پیرو پیشوای خود خوانده و ستایش کرده‌اند<ref>ر.ک: همان، پنجمین صفحه، پاورقی 4</ref>.

با این اوصاف برخی معتقدند [[خیام، عمر بن ابراهیم|عمر خیام]] فیلسوف و شاعر مادیگرای‎ سده‎ هفتم‎ هجری قمری‎ است که در حوادث سهمگین و خونین تاتار (مغول) خود و به‎ظاهر خانواده‌اش کشته شدند‎ و نامش در بوته‎ی فراموشی و گمنامی افتاد. رباعیات معروف [[خیام، عمر بن ابراهیم|خیام]] را این شاعر سده‎‎ هفتم سروده است و نه‎ عمر‎ بن ابراهیم خیامی نیشابوری فیلسوف متأله مشائی و دانشمند ریاضی معروف<ref>ر.ک: جلالی نایینی، سید محمدرضا، ص12</ref>.