الأخلاق (شبر): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
'''الأخلاق'''، اثر مرحوم [[شبر، عبدالله|سيدعبدالله شبر]]، به زبان عربى است. | '''الأخلاق'''، اثر مرحوم [[شبر، عبدالله|سيدعبدالله شبر]]، به زبان عربى است. | ||
مؤلف، | مؤلف، این کتاب را در روز چهارشنبه، 27 ربيع‌الأول 1225ق، به پایان رسانده است. | ||
کتاب، توسط جواد شبر مورد تحقيق و دقت نظر واقع شده است. | کتاب، توسط جواد شبر مورد تحقيق و دقت نظر واقع شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و چهار ركن (به‌ترتيب شامل 10، 13، 14 و 14 باب و برخى از ابواب، حاوى چندين فصل) است. شيوه مؤلف در طرح مباحث | کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و چهار ركن (به‌ترتيب شامل 10، 13، 14 و 14 باب و برخى از ابواب، حاوى چندين فصل) است. شيوه مؤلف در طرح مباحث این است كه آيات مربوطه را در ابتداى بحث آورده و روايات را گاهى لابه‌لاى مطالب و گاهى مقدم بر آنها به‌عنوان دليل و شاهد ذكر مى‌كند. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
درباره محتوا و ويژگى‌هاى | درباره محتوا و ويژگى‌هاى این اثر، نكات زير قابل توجه است: | ||
#مقدمه کتاب، شامل سه فصل مى‌باشد. نویسنده در | #مقدمه کتاب، شامل سه فصل مى‌باشد. نویسنده در این مقدمه، نخست، رواياتى را دال بر ستايش خوش‌خلقى و نكوهش بدخلقى، نقل مى‌كند، سپس به بيان معناى واژه خُلق و چگونگى تهذيب اخلاق مى‌پردازد، آنگاه این گمان را كه تغيير و تهذيب اخلاق، ممكن نيست همراه با ادله آن، نقل و نقد مى‌كند.<ref>مقدمه کتاب، ص5-14</ref> | ||
#نویسنده در ركن اول، در ضمن ده باب، به بيان اسرار عبادات پرداخته و از طهارت، نماز جمعه، نماز عيدين، نماز آيات، قرائت قرآن، آداب دعا، اسرار زكات، اسرار روزه و اسرار حج و زيارت نبى(ص) و مشاهد مشرفه سخن گفته است. | #نویسنده در ركن اول، در ضمن ده باب، به بيان اسرار عبادات پرداخته و از طهارت، نماز جمعه، نماز عيدين، نماز آيات، قرائت قرآن، آداب دعا، اسرار زكات، اسرار روزه و اسرار حج و زيارت نبى(ص) و مشاهد مشرفه سخن گفته است. | ||
#:در بحث طهارت، ابتدا از نيت و ارزش آن بحث كرده و سپس طهارت ظاهرى را مقدمه طهارت باطنى ذكر مى‌كند و طبق شيوه خويش، رواياتى در تأييد و توضيح آنها بيان مى‌دارد. | #:در بحث طهارت، ابتدا از نيت و ارزش آن بحث كرده و سپس طهارت ظاهرى را مقدمه طهارت باطنى ذكر مى‌كند و طبق شيوه خويش، رواياتى در تأييد و توضيح آنها بيان مى‌دارد. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
#:در اسرار روزه، بعد از ذكر رواياتى در اهميت آن، مى‌گويد: اگر در روزه فائده‌اى جز ترقى از لذائذ نفس حيوانى به قله همسانى با ملائكه روحانى نبود، برای فضل و برترى روزه كافى بود. | #:در اسرار روزه، بعد از ذكر رواياتى در اهميت آن، مى‌گويد: اگر در روزه فائده‌اى جز ترقى از لذائذ نفس حيوانى به قله همسانى با ملائكه روحانى نبود، برای فضل و برترى روزه كافى بود. | ||
#:اينكه از ميان تمام عبادات، روزه به خدا اختصاص داده شده، درحالى‌كه همه عبادات برای خداست، همانند نسبت دادن كعبه به خودش در روى زمين، محبوبيت و فضيلت آن را نشان مى‌دهد. نویسنده با نقل از ابوحامد، روزه‌دارى را به سه درجه تقسيم كرده و روزه قلب از همت‌هاى پست و افكار دنيوى و بازداشتن آن از غير خدا را تأكيد مى‌كند. | #:اينكه از ميان تمام عبادات، روزه به خدا اختصاص داده شده، درحالى‌كه همه عبادات برای خداست، همانند نسبت دادن كعبه به خودش در روى زمين، محبوبيت و فضيلت آن را نشان مى‌دهد. نویسنده با نقل از ابوحامد، روزه‌دارى را به سه درجه تقسيم كرده و روزه قلب از همت‌هاى پست و افكار دنيوى و بازداشتن آن از غير خدا را تأكيد مى‌كند. | ||
#:در بيان اسرار حج و زيارت نبى اكرم(ص) و مشاهد متبرکه، فراغت قلب از اشتغالات غير خدايى و توكل بر خدا و تسليم قضا و قدر او بودن و لباس صدق و صفا پوشيدن و خضوع را پيشه خود كردن و غير ذكر خدا را بر خود حرام كردن و لبیک صادقانه سر دادن و بر پيمان بندگى تا قيامت پايدار ماندن را، مهم و لازم شمرده و خلوص را شرط | #:در بيان اسرار حج و زيارت نبى اكرم(ص) و مشاهد متبرکه، فراغت قلب از اشتغالات غير خدايى و توكل بر خدا و تسليم قضا و قدر او بودن و لباس صدق و صفا پوشيدن و خضوع را پيشه خود كردن و غير ذكر خدا را بر خود حرام كردن و لبیک صادقانه سر دادن و بر پيمان بندگى تا قيامت پايدار ماندن را، مهم و لازم شمرده و خلوص را شرط این سفر معرفى مى‌كند كه بايد خود را از ديون و ناپاكى‌ها و مظالم پاك ساخته و سفر آخرت را به ياد آورد.<ref>متن کتاب، ص15-79</ref> | ||
#نویسنده در ركن دوم كه درباره عبادات است، در ضمن سيزده باب، از حقوقى، همانند حقوق دوستان و برادران، حقوق مسلمان و مؤمن، حقوق همسايگى، حقوق خويشان و نزدیک ان، حقوق پدر و مادر و فرزند و... و نيز از عزلت و مخالطه سخن مى‌گويد. | #نویسنده در ركن دوم كه درباره عبادات است، در ضمن سيزده باب، از حقوقى، همانند حقوق دوستان و برادران، حقوق مسلمان و مؤمن، حقوق همسايگى، حقوق خويشان و نزدیک ان، حقوق پدر و مادر و فرزند و... و نيز از عزلت و مخالطه سخن مى‌گويد. | ||
#:وى باب اول را به نقل رسالة الحقوق امام چهارم(ع) اختصاص داده است. | #:وى باب اول را به نقل رسالة الحقوق امام چهارم(ع) اختصاص داده است. | ||
#:از جمله بحث‌هاى | #:از جمله بحث‌هاى این ركن، الفت و برادرى است؛ همان نعمتى كه خداوند در اهميت آن مى‌فرمايد: ''' «لو أنفقت ما في الأرض جميعا ما ألفت بين قلوبهم و لكن الله ألف بينهم» '''.<ref>همان، ص79-123</ref> | ||
#در ركن سوم، در ضمن چهارده باب، از «مهلكات»؛ يعنى خلق و خوهاى پست كه زهرهاى كشنده و نابودكننده دينند، سخن به ميان آمده است؛ خلق و خوهايى همچون: حقد، حسد، ريا، كبر و.<ref>همان، 123-207</ref> | #در ركن سوم، در ضمن چهارده باب، از «مهلكات»؛ يعنى خلق و خوهاى پست كه زهرهاى كشنده و نابودكننده دينند، سخن به ميان آمده است؛ خلق و خوهايى همچون: حقد، حسد، ريا، كبر و.<ref>همان، 123-207</ref> | ||
#ركن چهارم، در ضمن چهارده باب، به عوامل رشد انسان (منجيات) اختصاص دارد؛ عواملى همچون: توبه، صبر، رضايت به قضا، شكر، خوف و رجا، زهد، محبت خدا، يقين، توكل، صدق و اداى امانت، محاسبه و مراقبه، تفكر و تدبر، ياد مرگ و كوتاهى آرزو و آرزوى دراز.<ref>همان، ص207-293</ref> | #ركن چهارم، در ضمن چهارده باب، به عوامل رشد انسان (منجيات) اختصاص دارد؛ عواملى همچون: توبه، صبر، رضايت به قضا، شكر، خوف و رجا، زهد، محبت خدا، يقين، توكل، صدق و اداى امانت، محاسبه و مراقبه، تفكر و تدبر، ياد مرگ و كوتاهى آرزو و آرزوى دراز.<ref>همان، ص207-293</ref> | ||