آشنایی با تفاسیر و مفسران: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۳۵:

===انگیزه نگارش===

قرآن کتاب انسان‌ساز و اقیانوس بی‌کرانی است و ازآنجاکه آشنایی با این گنجینه بی‌بدیل، از زوایای مختلف، یک ضرورت است، مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه، جهت آشنایی و الفت جامعه، به‌خصوص پاسداران جان‌برکف، نوشتار حاضر را تهیه و تدوین نموده است<ref>ر.ک: آیینه کتاب (معاونت اطلاع‌رسانی)، ص186</ref>.

قرآن کتاب انسان‌ساز و اقیانوس بی‌کرانی است و ازآنجاکه آشنایی با این گنجینه بی‌بدیل، از زوایای مختلف، یک ضرورت است، مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه، جهت آشنایی و الفت جامعه، به‌خصوص پاسداران جان‌برکف، نوشتار حاضر را تهیه و تدوین نموده است.<ref>ر.ک: آیینه کتاب (معاونت اطلاع‌رسانی)، ص186</ref>.

==ساختار==

خط ۴۴:

==گزارش محتوا==

در پیشگفتار، به توضیح مشخصات نظام آموزشی عقیدتی- سیاسی سپاه پاسداران، پرداخته شده<ref>پیشگفتار، ص9- 12</ref> و در مقدمه، به موضوع کتاب، اشاره شده است<ref>مقدمه، ص13</ref>.

در پیشگفتار، به توضیح مشخصات نظام آموزشی عقیدتی- سیاسی سپاه پاسداران، پرداخته شده<ref>پیشگفتار، ص9- 12</ref> و در مقدمه، به موضوع کتاب، اشاره شده است.<ref>مقدمه، ص13</ref>.

درس اول، به توضیح علوم قرآنی، پرداخته شده است. مقصود از علوم قرآنى، علومى است که برای فهم و درک معانى کلام خدا، قبل از آن، به‌عنوان مقدمه، باید آموخته شود. تعدادى از علماى اسلام به شرح مباحث علوم قرآنى پرداخته و این علوم را به تفکیک مورد بحث قرار داده‌اند. در شمارش این علوم برخى، عناوین کلى را ذکر کرده و برخى با احصاى جزئیات، گاهى آن علوم را تا 80 مورد نیز دانسته‌اند. نویسندگان برای رعایت اختصار، به تعدادى از عناوین مهم آن اشاره کرده‌اند که عبارتند از: نزول قرآن؛ مکی و مدنی؛ شناخت سوره و آیه؛ جمع و تدوین قرآن؛ رسم‌الخط و کتابت قرآن؛ قرائات و تجوید؛ غریب القرآن؛ ناسخ و منسوخ؛ اسباب نزول؛ محکم و متشابه و اعجاز قرآن<ref>متن کتاب، ص15- 16</ref>.

خط ۵۹:

در درس ششم، به معرفی مفسران و تفاسیر قرن دوم تا چهارم، پرداخته شده است. عده‌اى از دانشمندان اسلامى در قرن دوم هجرى به امر تفسیر قرآن مشغول بوده‌اند ولى اثرى از نوشته‌هاى بیشتر آنان باقى نمانده است. از دانشمندان شیعى این گروه مى‌توان از ابان بن تغلب، ابوبصیر و ابوحمزه ثمالى نام برد. سفیان بن عیینه، ابى سلام و... نیز از مفسران اهل سنت در این قرن هستند. یکى از تفسیرهاى بسیار با ارزش شیعه در قرن سوم و چهارم، تفسیر فرات کوفى است که در زمان [[امام رضا(ع)]]، امام جواد(ع) و امام هادى(ع) با استناد به روایات آن‌ها و امامان پیش از آن‌ها تدوین شده وهم اکنون موجود است. مفسران عالیقدر دیگرى مانند علی ابن ابراهیم، [[عیاشی، محمد بن مسعود|عیاشی]]، محمد بن مسعود، [[ابن شاذان، فضل بن شاذان|فضل بن شاذان]]، حسن بن محبوب، [[ابن بابویه، علی بن حسین|ابن‌بابویه]] داراى تفسیر بوده‌اند<ref>همان، ص55</ref>.

در درس هفتم، تفاسیر قرن سوم و چهارم، معرفی شده است. «[[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|تفسیر طبرى]]»، از تفاسیر مشهور اهل سنت است که در قرن سوم هجرى تدوین شده است. در این تفسیر، علاوه بر نقل روایات و اقوال مختلف برای عقل و استدلال عقلى نیز جایگاهى باز شده است. [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|تفسیر طبرى]] مورد تمجید بسیارى از علماى گذشته قرار گرفته و برخى از دانشمندان اهل سنت آن را بى‌نظیر دانسته‌اند. ولى با وجود این، نقاط‍‌ ضعفى نیز در آن مشاهده مى‌شود. یکى از این نقاط‍‌ ضعف، وجود روایت از راویان ضعیف و وجود اخبار خرافى و اسرائیلیات در آن است. «تفسیر بحرالعلوم» نیز از تفاسیر اهل سنت است که در قرن چهارم هجرى و به روش تفسیر نقلى تدوین شده است. تفسیر «الجامع الکبیر فى التفسیر» که همان تفسیر رمانى است نیز توسط‍‌ على بن عیسى رمانى و در قرن چهارم نوشته شده است<ref>ر.ک: همان، ص63</ref>.

در درس هفتم، تفاسیر قرن سوم و چهارم، معرفی شده است. «[[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|تفسیر طبرى]]»، از تفاسیر مشهور اهل سنت است که در قرن سوم هجرى تدوین شده است. در این تفسیر، علاوه بر نقل روایات و اقوال مختلف برای عقل و استدلال عقلى نیز جایگاهى باز شده است. [[جامع البيان في تفسير القرآن (تفسير الطبري)|تفسیر طبرى]] مورد تمجید بسیارى از علماى گذشته قرار گرفته و برخى از دانشمندان اهل سنت آن را بى‌نظیر دانسته‌اند. ولى با وجود این، نقاط‍‌ ضعفى نیز در آن مشاهده مى‌شود. یکى از این نقاط‍‌ ضعف، وجود روایت از راویان ضعیف و وجود اخبار خرافى و اسرائیلیات در آن است. «تفسیر بحرالعلوم» نیز از تفاسیر اهل سنت است که در قرن چهارم هجرى و به روش تفسیر نقلى تدوین شده است. تفسیر «الجامع الکبیر فى التفسیر» که همان تفسیر رمانى است نیز توسط‍‌ على بن عیسى رمانى و در قرن چهارم نوشته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص63</ref>.

درس هشتم، به معرفی تفاسیر قرن پنجم، اختصاص یافته است. تفسیر [[التبيان في تفسير القرآن|تبیان]] یکى از تفسیرهاى برجسته تاریخ شیعه است و مؤلف آن [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]]، در میان مفسران شیعى، اولین کسى بود که در تفسیر قرآن از مرز نقل روایات و تبیین لغات گذشته و در تفسیر و تحلیل آیات از عنصر عقل، کمال استفاده را کرده است. «[[حقائق التأویل في متشابه التنزيل]]» تفسیر به یادگار مانده از [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سید رضى]] است. «[[لطائف الإشارات]]» که به تفسیر قشیرى نیز معروف است از تفاسیر مشهور اهل سنت است که در تفسیر قرآن به روش عرفا و اصحاب اشاره عمل مى‌کند و به جنبه‌هاى عرفان عملى و اخلاق توجه دارد. «تفسیر التفاسیر» یا تفسیر سورآبادى نیز یکى دیگر از تفاسیر عامه است که به زبان فارسی نوشته شده است<ref>ر.ک: همان72</ref>.

درس هشتم، به معرفی تفاسیر قرن پنجم، اختصاص یافته است. تفسیر [[التبيان في تفسير القرآن|تبیان]] یکى از تفسیرهاى برجسته تاریخ شیعه است و مؤلف آن [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]]، در میان مفسران شیعى، اولین کسى بود که در تفسیر قرآن از مرز نقل روایات و تبیین لغات گذشته و در تفسیر و تحلیل آیات از عنصر عقل، کمال استفاده را کرده است. «[[حقائق التأویل في متشابه التنزيل]]» تفسیر به یادگار مانده از [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سید رضى]] است. «[[لطائف الإشارات]]» که به تفسیر قشیرى نیز معروف است از تفاسیر مشهور اهل سنت است که در تفسیر قرآن به روش عرفا و اصحاب اشاره عمل مى‌کند و به جنبه‌هاى عرفان عملى و اخلاق توجه دارد. «تفسیر التفاسیر» یا تفسیر سورآبادى نیز یکى دیگر از تفاسیر عامه است که به زبان فارسی نوشته شده است.<ref>ر.ک: همان72</ref>.

در درس نهم تا شانزدهم، تفاسیر قرن ششم تا چهاردهم، معرفی گردیده است.

خط ۶۸:

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده نویسندگان، در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص34</ref>، به توضیح برخی از مطالب و واژگان متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص84 و27</ref>.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص34</ref>، به توضیح برخی از مطالب و واژگان متن، پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص84 و27</ref>.

==پانویس==