دیوان افضل‌الدین بدیل بن علی نجار خاقانی شروانی: تفاوت میان نسخه‌ها

    جز (جایگزینی متن - '==پانویس == <references />' به '==پانویس== <references/>')
    جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
    خط ۴۰: خط ۴۰:
    سجادی خود پس از اشاره به استفاده از نسخه‎های چهارگانه کتاب در تصحیح آن، چنین می‎نویسد: «سپس برای روشن شدن مطالب و تعبیرات و ابیات مشکل به شروح [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] نیز مراجعه و آنچه که به فهم و توضیح و اصطلاحات کمک می‎کرد در حواشی نقل شد. در اثنای مطالعه شروح دیوان خاقانی به این نکته برخوردم که اکثر شارحان توجیهات عجیب و شروح خارج از حقیقت بر ابیات او داده و چون نسخه صحیح از دیوان در دست نبود، کلمات دچار تحریف و تغییر زیاده شده و بر همان کلمات غلط و تحریف‎شده نیز شروح و توضیحات نادرست نوشته‎اند؛ درصورتی‎که با مراجعه به نسخ کهن و مضبوط و همچنین از روی خود دیوان و با توجه به تعبیرات مختلف که از یک مضمون هست و پس از آشنایی به سبک خاص و اصطلاحات مخصوص [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]]، مشکلات بهتر و آسان‎تر حل می‎شود. به این جهت در ضمن تصحیح، هر جا که اشعار خود [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] برای بیان و توضیح مطلبی ممکن بود به‎کار آید در حاشیه اشاره شد. علاوه بر این به دواوین سایر شعرا و مخصوصاً گویندگان معاصر با [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] و همچنین به اکثر کتب نثر که احتمال می‎رفت مشکلی را حل کند، مراجعه و از آنها استفاده شد<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه چهار</ref>‏.
    سجادی خود پس از اشاره به استفاده از نسخه‎های چهارگانه کتاب در تصحیح آن، چنین می‎نویسد: «سپس برای روشن شدن مطالب و تعبیرات و ابیات مشکل به شروح [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] نیز مراجعه و آنچه که به فهم و توضیح و اصطلاحات کمک می‎کرد در حواشی نقل شد. در اثنای مطالعه شروح دیوان خاقانی به این نکته برخوردم که اکثر شارحان توجیهات عجیب و شروح خارج از حقیقت بر ابیات او داده و چون نسخه صحیح از دیوان در دست نبود، کلمات دچار تحریف و تغییر زیاده شده و بر همان کلمات غلط و تحریف‎شده نیز شروح و توضیحات نادرست نوشته‎اند؛ درصورتی‎که با مراجعه به نسخ کهن و مضبوط و همچنین از روی خود دیوان و با توجه به تعبیرات مختلف که از یک مضمون هست و پس از آشنایی به سبک خاص و اصطلاحات مخصوص [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]]، مشکلات بهتر و آسان‎تر حل می‎شود. به این جهت در ضمن تصحیح، هر جا که اشعار خود [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] برای بیان و توضیح مطلبی ممکن بود به‎کار آید در حاشیه اشاره شد. علاوه بر این به دواوین سایر شعرا و مخصوصاً گویندگان معاصر با [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] و همچنین به اکثر کتب نثر که احتمال می‎رفت مشکلی را حل کند، مراجعه و از آنها استفاده شد<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه چهار</ref>‏.


    اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] از زمان خود او نزد ارباب فضل و بلاغت و ناقدان سخن و صاحبان تذکره و تاریخ‎نویسان معروف بوده و غالباً از آنها به‎عنوان بهترتی اشعار در کتب خود نقل و به تناسب حال به آنها استشهاد کرده‎اند؛ به‎عنوان نمونه راحة الصدور راوندی که در سال 599ق، یعنی چهار سال بعد از مرگ [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] تألیف شده، یازده بیت از اشعار او دارد؛ یک مورد شش بیت از قصیده «طفلی و طفیل تست آدم...» که این را بیت دوم قرار داده و بیت اول را: {{شعر}}{{ب|''ای شحنه شش جهات عالم ''|2=''بر چهار دری و هشت طارم''}}{{پایان شعر}}
    اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] از زمان خود او نزد ارباب فضل و بلاغت و ناقدان سخن و صاحبان تذکره و تاریخ‎نویسان معروف بوده و غالباً از آنها به‎عنوان بهترتی اشعار در کتب خود نقل و به تناسب حال به آنها استشهاد کرده‎اند؛ به‎عنوان نمونه راحة الصدور راوندی که در سال 599ق، یعنی چهار سال بعد از مرگ [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] تألیف شده، یازده بیت از اشعار او دارد؛ یک مورد شش بیت از قصیده «طفلی و طفیل تست آدم...» که این را بیت دوم قرار داده و بیت اول را: {{شعر}}{{ب|''ای شحنه شش جهات عالم ''|2=''بر چهار دری و هشت طارم''}}{{پایان شعر}}


    ضبط کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحه شصت‎وسه</ref>‏.  
    ضبط کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحه شصت‎وسه</ref>‏.  
    خط ۴۶: خط ۴۶:
    تعدادی از خاورشناسان معروف درباره [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] به مطالعه و تحقیق پرداخته‎ و رساله‎هایی درباره او نگاشته‎اند. خانیکوف از آن جمله است که تحقیقاتش شامل دو قسمت است: اول، تحقیق درباره زندگی و اخلاق [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] و دوم، متن و ترجمه چهار قصیده از [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]]<ref>ر.ک: همان، صفحه شصت‎وشش</ref>‏.
    تعدادی از خاورشناسان معروف درباره [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] به مطالعه و تحقیق پرداخته‎ و رساله‎هایی درباره او نگاشته‎اند. خانیکوف از آن جمله است که تحقیقاتش شامل دو قسمت است: اول، تحقیق درباره زندگی و اخلاق [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] و دوم، متن و ترجمه چهار قصیده از [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]]<ref>ر.ک: همان، صفحه شصت‎وشش</ref>‏.


    اگر بخواهیم با نظری دقیق به اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] توجه و درباره او حکم کنیم، برروی‎هم باید او را مبتکر یک سبک تازه در سخن‎سرایی بدانیم. خود او نیز در اشعارش بارها به این معنی اشاره کرده و اگر قسمتی از آن را که ادعای شاعرانه است رد کنیم، قسمتی دیگر بجا و درست است؛ مثلاً در یک قصیده ‎گوید:
    اگر بخواهیم با نظری دقیق به اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] توجه و درباره او حکم کنیم، برروی‎هم باید او را مبتکر یک سبک تازه در سخن‎سرایی بدانیم. خود او نیز در اشعارش بارها به این معنی اشاره کرده و اگر قسمتی از آن را که ادعای شاعرانه است رد کنیم، قسمتی دیگر بجا و درست است؛ مثلاً در یک قصیده ‎گوید:  
    {{شعر}}{{ب|''منصفان استاد دانندم که از معنی و لفظ ''|2=''شیوه تازه نه رسم باستان آورده‎ام''}}{{پایان شعر}}
    {{شعر}}{{ب|''منصفان استاد دانندم که از معنی و لفظ ''|2=''شیوه تازه نه رسم باستان آورده‎ام''}}{{پایان شعر}}


    خط ۵۹: خط ۵۹:


    و یا گفته است:  
    و یا گفته است:  
    {{شعر}}{{ب|''چون به غزنین شاعری شد زیر خاک ''|2=''خاک شروان ساحری دیگر بزاد''}}{{پایان شعر}} <ref>ر.ک: همان، صفحه پنجاه‎وسه</ref>‏.  
    {{شعر}}{{ب|''چون به غزنین شاعری شد زیر خاک ''|2=''خاک شروان ساحری دیگر بزاد''}}{{پایان شعر}} <ref>ر.ک: همان، صفحه پنجاه‎وسه</ref>‏.  


    اما آنچه که [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] را از دیگر شاعران ممتاز می‎دارد، به‎کار بردن لغات و ترکیبات خاص و ساختن تراکیب گوناگون است از لغاتی که دیگران به‎کار نبرده‎اند. بنا بر همین جهات فهم غالب اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] مبتنی بر داشتن مقدمات علمی و آشنا بودن به اصطلاحات نجوم و سایر علوم است. همین اشکال در فهم اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] او را از حدود شعرای عادی بالاتر قرار داده و گویی اشعارش برای یک طبقه خاص ساخته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.  
    اما آنچه که [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] را از دیگر شاعران ممتاز می‎دارد، به‎کار بردن لغات و ترکیبات خاص و ساختن تراکیب گوناگون است از لغاتی که دیگران به‎کار نبرده‎اند. بنا بر همین جهات فهم غالب اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] مبتنی بر داشتن مقدمات علمی و آشنا بودن به اصطلاحات نجوم و سایر علوم است. همین اشکال در فهم اشعار [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] او را از حدود شعرای عادی بالاتر قرار داده و گویی اشعارش برای یک طبقه خاص ساخته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.