سه رساله فلسفی: متشابهات القرآن - المسائل القدسية - اجوبة المسائل: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (Yqorbani@noornet.net صفحهٔ سه رساله فلسفی: متشابهات القرآن - المسائل القدسیة - اجوبة المسائل را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به [[سه رساله فلسفی: مت...) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
|-class='articleCode' | |-class='articleCode' | ||
|کد اتوماسیون | |کد اتوماسیون | ||
|data-type='automationCode'| | |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE1869AUTOMATIONCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
درباره مطالب اين كتاب چند نكته گفتنى است: | درباره مطالب اين كتاب چند نكته گفتنى است: | ||
1- استاد آشتيانى در مورد روش ملاصدرا در نگارش مباحث علمى نوشته است: سبك نوشته‌هاى ملاصدرا و طرز تحقيقات او به كلى از تحقيقات و تحريرات ساير فلاسفه ممتاز است و كسى كه به مذاق و مشرب او وارد و با افكار و عقائد او انس گرفته باشد، مى‌تواند كلمات و مطالب و تحقيقات خاص او را از تحقيق و مطلب و كلام ديگران جدا نمايد و اين يكى از امتيازات خاص ملاصدرا است. آنجايى كه به حل مشكلات و دفع نقوض و شبهات مخالفان مى‌پردازد و يا خود درصدد تقرير و بيان مطلبى عالى برمى‌آيد، داراى قلمى روان و جذاب و منشيانه است و اهل ادبيات او را در اين جهت بين ارباب معقول بى‌نظير و در بين مؤلفان منقول كم‌نظير مى‌دانند و الحق تسلط عجيبى در تحرير مباحث دارد و به عربى و فارسى تحرير عالى او جذابيت خاصى دارد | 1- استاد آشتيانى در مورد روش ملاصدرا در نگارش مباحث علمى نوشته است: سبك نوشته‌هاى ملاصدرا و طرز تحقيقات او به كلى از تحقيقات و تحريرات ساير فلاسفه ممتاز است و كسى كه به مذاق و مشرب او وارد و با افكار و عقائد او انس گرفته باشد، مى‌تواند كلمات و مطالب و تحقيقات خاص او را از تحقيق و مطلب و كلام ديگران جدا نمايد و اين يكى از امتيازات خاص ملاصدرا است. آنجايى كه به حل مشكلات و دفع نقوض و شبهات مخالفان مى‌پردازد و يا خود درصدد تقرير و بيان مطلبى عالى برمى‌آيد، داراى قلمى روان و جذاب و منشيانه است و اهل ادبيات او را در اين جهت بين ارباب معقول بى‌نظير و در بين مؤلفان منقول كم‌نظير مى‌دانند و الحق تسلط عجيبى در تحرير مباحث دارد و به عربى و فارسى تحرير عالى او جذابيت خاصى دارد <ref>مقدمه مصحح، ص 20-33</ref>. | ||
2- هر چند اغلب ترجمه‌نويسان المسائل القدسية را جزء آثار ملاصدرا ذكر ننموده‌اند و بعضى نيز آن را از آثار مشكوك فيلسوف شيرازى دانسته‌اند، ولى به نظر استاد آشتيانى اين رساله يكى از آثار مهم صدرالمتألهين | 2- هر چند اغلب ترجمه‌نويسان المسائل القدسية را جزء آثار ملاصدرا ذكر ننموده‌اند و بعضى نيز آن را از آثار مشكوك فيلسوف شيرازى دانسته‌اند، ولى به نظر استاد آشتيانى اين رساله يكى از آثار مهم صدرالمتألهين <ref>همان، ص 17- 18</ref> و اثرى بسيار عالى است كه در آن از اوّل امور عامه تا آخر مبحث وجود ذهنى به صورت متوسط -نه مفصل و نه مختصر- به سبك و طريقه خاص صدرالمتألهين شيرازى نوشته شده است <ref>همان، ص 180</ref>. | ||
3- صدرالمتألهين شيرازى در رساله متشابهات نوشته است كه درباره متشابهات مانند ''' يَدُ | 3- صدرالمتألهين شيرازى در رساله متشابهات نوشته است كه درباره متشابهات مانند ''' يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ ''' و ''' الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى ''' و ... كه در قرآن كريم و روايات آمده است، مردم چهار روش دارند: اول: شيوه اهل لغت و اصحاب حديث و حنابله است كه الفاظ را بر مدلول اولى و مفهوم ظاهرى آن باقى مى‌گذارند هر چند ديگران آن را مخالف قواعد عقلى مى‌دانند. دوم: روش افراد دقيق و عميق يعنى تأويل است كه الفاظ را از مفهوم اولى منصرف كرده و به معنايى موافق عقولشان براى پايبندى به قوانين عقلى و تنزيه بارى تعالى از نقائص امكانى حمل مى‌كنند. سوم: روش جمع بين هر دو و خلط بين تشبيه و تنزيه است؛ آنان در برخى موارد شيوه تشبيه و در برخى ديگر تنزيه را در پيش مى‌گيرند: هر متشابهى كه در باب مبدأ آمده را تأويل مى‌كنند ولى هر متشابهى كه در باب معاد آمده به حال خود گذاشته و هيچ تأويلى نمى‌كنند. اين روش بيشتر معتزليان مانند زمخشرى و قَفّٰال و جمهور علماى اماميه است. چهارم: روش راسخان در علم است كه با بصيرت قلبى و به نور الهى و چشم عقلشان مى‌نگرند و ... و برخى نيز حيران شده‌اند <ref>متن كتاب، ص 259-261</ref>. | ||
4- از باب آنكه رساله اجوبة المسائل مشتمل بر جواب چند سؤال فلسفى و حكمى و معضلات مبحث علم الهى از جمله مبحث غايات و نفى عبث از افعال الهى و به‌طور مطلق از وجود و هستى و نفى بخت و اتفاق است، استاد آشتيانى حواشى مفصل- مفصل‌تر از اصل اجوبه- بر آن نوشته است | 4- از باب آنكه رساله اجوبة المسائل مشتمل بر جواب چند سؤال فلسفى و حكمى و معضلات مبحث علم الهى از جمله مبحث غايات و نفى عبث از افعال الهى و به‌طور مطلق از وجود و هستى و نفى بخت و اتفاق است، استاد آشتيانى حواشى مفصل- مفصل‌تر از اصل اجوبه- بر آن نوشته است <ref>همان، ص 180</ref>. اين حواشى براى توضيح «پاسخ‌هاى ملاصدرا به پنج مسأله» نوشته شده است <ref>همان، ص 313- 386</ref>. | ||
5- استاد آشتيانى يادآور شده است كه ملاصدرا برخى از مباحث مهمّ تفسيرى در باب متشابهات از قبيل: معناى متشابه، جهات فرق بين محكم و متشابه، فرق تفصيلى بين تفسير و تأويل، بيان احاديث مربوط به ظواهر و بطون قرآن و فرق بين ظاهر و بطن و حد و مطلع و ... را بيان نكرده است | 5- استاد آشتيانى يادآور شده است كه ملاصدرا برخى از مباحث مهمّ تفسيرى در باب متشابهات از قبيل: معناى متشابه، جهات فرق بين محكم و متشابه، فرق تفصيلى بين تفسير و تأويل، بيان احاديث مربوط به ظواهر و بطون قرآن و فرق بين ظاهر و بطن و حد و مطلع و ... را بيان نكرده است <ref>همان، ص 284، پاورقى 1</ref>. و از طرفى از آن جهت كه ملاصدرا بحث متشابهات قرآن را در كتاب‌هاى ديگر خودش: مفاتيح و تفسير قرآن نيز عنوان و تحقيق كرده است، ايشان مطالب موجود در «مفاتيح الغيب» را با عنوان «تعليقات متشابهات القرآن» در اينجا ضميمه كرده و آورده است <ref>همان، ص 285- 310</ref>. | ||
6- استاد آشتيانى با نقل مطلبى از نويسنده كتاب مناهل العرفان، افزوده است اين معاصر معظم در صفحه قبل، كلام را منقسم نموده به كلام لفظى و كلام نفسى و در اين مسأله قهراً از اشاعره پيروى مى‌نمايد ... ولى در مسأله كلام نفسى، اصولاً تعقل صفتى با اوصافى كه اشاعره براى آن ذكر كرده‌اند امكان ندارد، لذا محققان از حكما و متكلمان و عرفاى اسلامى اين مسلك را تخطئه نموده‌اند و در حق به‌طور مطلق، تعدد ذات و صفات منافات با وحدت حقه حقيقيه دارد و جميع كمالات و اوصاف وجودى در ذات مستهلكند | 6- استاد آشتيانى با نقل مطلبى از نويسنده كتاب مناهل العرفان، افزوده است اين معاصر معظم در صفحه قبل، كلام را منقسم نموده به كلام لفظى و كلام نفسى و در اين مسأله قهراً از اشاعره پيروى مى‌نمايد ... ولى در مسأله كلام نفسى، اصولاً تعقل صفتى با اوصافى كه اشاعره براى آن ذكر كرده‌اند امكان ندارد، لذا محققان از حكما و متكلمان و عرفاى اسلامى اين مسلك را تخطئه نموده‌اند و در حق به‌طور مطلق، تعدد ذات و صفات منافات با وحدت حقه حقيقيه دارد و جميع كمالات و اوصاف وجودى در ذات مستهلكند <ref>همان، ص 172- 175</ref>. | ||
7- استاد آشتيانى درباره بحث اراده بارى تعالى توضيح داده است كه :برخى گويند اراده، صفت فعل حق است و جهت فرار از اعتقاد به قِدَم بعضى از ممكنات، اراده را از حق تعالى سلب نموده‌اند و جمعى از اصحاب خنّاس قائل به تجدد اراده شده‌اند و جماعتى به اخبار وارده از اهل بيت(ع) استدلال به نفى اراده نموده‌اند (إرادته فعله)؛ تمسك به اخبار و ظواهر در اعتقادات جائز نيست، گرچه ظواهر و نصوص زيادى دلالت دارد بر تقدم اراده به افعال حق مثل: ''' إذا أراد اللّه لشيء أن يقول له كن فيكون '''(مراد از شىء قطعا معلول امكانى است). اما وجه بطلان قول كسى كه اراده را از صفت فعل مى‌داند، واضح است | 7- استاد آشتيانى درباره بحث اراده بارى تعالى توضيح داده است كه :برخى گويند اراده، صفت فعل حق است و جهت فرار از اعتقاد به قِدَم بعضى از ممكنات، اراده را از حق تعالى سلب نموده‌اند و جمعى از اصحاب خنّاس قائل به تجدد اراده شده‌اند و جماعتى به اخبار وارده از اهل بيت(ع) استدلال به نفى اراده نموده‌اند (إرادته فعله)؛ تمسك به اخبار و ظواهر در اعتقادات جائز نيست، گرچه ظواهر و نصوص زيادى دلالت دارد بر تقدم اراده به افعال حق مثل: ''' إذا أراد اللّه لشيء أن يقول له كن فيكون '''(مراد از شىء قطعا معلول امكانى است). اما وجه بطلان قول كسى كه اراده را از صفت فعل مى‌داند، واضح است <ref>همان، ص 316، پاورقى 2</ref>. | ||
==پانويس == | |||
<references /> | |||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۸۷: | خط ۹۲: | ||
[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/11729 مطالعه کتاب سه رساله فلسفی: متشابهات القرآن - المسائل القدسیة - اجوبة المسائل در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور] | [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/11729 مطالعه کتاب سه رساله فلسفی: متشابهات القرآن - المسائل القدسیة - اجوبة المسائل در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور] | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||