دیوان نثار شیرازی: تفاوت میان نسخه‌ها - ویکی‌نور، دانشنامهٔ تخصصی

خط ۴۱:

در شعرهای نثار بسیاری از وقایع فارس مورد بحث قرار گرفته که از نظر بررسی اوضاع اجتماعی آن روزگار منطقه، مفید فواید بسیار تاریخی است. قصیده‎ای درباره قحطی و کمبود و گرانی گندم و نان و اعتراض و آشوب مردم به انتصاب قوام‎الملک شیرازی به پیشکاری حکومت نظام‎السلطنه صاحب اختیار دارد که نتیجه آن اعتراض‎ها، به‎طوری‎که در شعر صراحت دارد، به عزل و اخراج قوام‎الملک از فارس منتهی می‎شود و اقدام حکومت به وارد کردن گندم برای مبارزه با قحطی. این قصیده که با مطلع:

'''راستی را کس نمی‎داند که میر کامکار از کجا برد این همه تدبیر و حکمت را به‎کار '''

{{ب|''راستی را کس نمی‎داند که میر کامکار''|2=''از کجا برد این همه تدبیر و حکمت را به‎کار''}}

و سرانجام:

'''هم قوام‎الملک را چندی برای مصلحت کرد در امر حکومت از تفضل پیشکار'''

{{ب|''هم قوام‎الملک را چندی برای مصلحت''|2=''کرد در امر حکومت از تفضل پیشکار''}}

{{ب|''این خبر چون منتشر گردید از غیرت فتاد''|2=''در روان خاص و عام شهر از هر سو شرار''}}

~~'''این خبر چون منتشر گردید از غیرت فتاد در روان خاص و عام شهر از هر سو شرار'''~~

که این قصیده در یک‎صدوسه بیت جریان آن وقایع را بازگو می‎کند<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>.

خط ۵۳:

خط ۵۷:

نثار گاهی در قصیده‎های خود، تنها به ذکر وقایع بسنده نمی‎کند و نه‎تنها از حکومت، که به انتقاد از شاه نیز می‎پردازد. در قصیده‎ای نسبت به انتصاب بی‎مورد حکمرانانی چون مستشارالملک پرداخته، وی را مبرزالوزرا خوانده و به شکلی بسیار گویا، به پادشاه اعتراض کرده است:

'''وزیر مملکت فارس مستشارالملک اگر به مسند جم تکیه کرده است رواست'''

{{ب|''وزیر مملکت فارس مستشارالملک''|2=''اگر به مسند جم تکیه کرده است رواست''}}

و ادامه می‎دهد:

'''چه مستراح به ملک و چه متشار به ملک به ملک حاصل هر دو عفونت است و وباست'''

{{ب|''چه مستراح به ملک و چه متشار به ملک ''|2='' به ملک حاصل هر دو عفونت است و وباست''}}

'''تو شاه بین که مر او را وزیر خواند و نگفت که هر سفیه نه اندرخور وزارت ماست'''

{{ب|''تو شاه بین که مر او را وزیر خواند و نگفت ''|2='' که هر سفیه نه اندرخور وزارت ماست''}}

{{ب|''مشام شاه گرفته است ورنه می‎فهمید ''|2='' که این کثافت سربسته مبرزالوزراست''}}

مشام شاه گرفته است ورنه می‎فهمید که این کثافت سربسته مبرزالوزراست

این شعر سی بیت می‎باشد<ref>ر.ک: همان</ref>.

خط ۶۷:

خط ۷۳:

در جایی دیگر و انتقادی دیگر، به شاه معترض می‎شود که چرا در مدت یک سال، دو حاکم را در فارس منصوب و عزل می‎کند؛ درحالی‎که هنوز مرکب امضای انتصاب نخستین، خشک نشده است:

'''زکارهای شه و وضع ملک‎داری او دلم شکسته شد و خاطرم ز غصه ملول'''

{{ب|''زکارهای شه و وضع ملک‎داری او''|2=''دلم شکسته شد و خاطرم ز غصه ملول''}}

'''کس از ملوک ندیدم چو او که در شش ماه کند دو حاکم منصوب خویش را معزول'''

{{ب|''کس از ملوک ندیدم چو او که در شش ماه ''|2='' کند دو حاکم منصوب خویش را معزول''}}

{{ب|''همه خرابی ملک و همه تباهی خلق ''|2='' ز نیت بد سلطان بود به نزد عقول''}}

'''همه خرابی ملک و همه تباهی خلق ز نیت بد سلطان بود به نزد عقول'''

{{ب|''ملک شبان و رعیت رمه است و دشمن گرگ ''|2='' رمه به حفظ شبان است روز و شب مشغول''}}

{{ب|''شبان این رمه را در هلاک رمه خویش ''|2=''چو گرگ گرسنه بینم همی حریص و عجول''}}

'''ملک شبان و رعیت رمه است و دشمن گرگ رمه به حفظ شبان است روز و شب مشغول'''

'''شبان این رمه را در هلاک رمه خویش چو گرگ گرسنه بینم همی حریص و عجول'''

خواننده خوب می‎داند که در آن عصر استبداد، کسی که شاه را «گرگ گرسنه» به این صراحت بخواند، باید از جان خویش گذشته باشد و از این قبیل سخنان تند و انتقادی و متهورانه در دیوان نثار کم نیست و همین سخنان بوده که سبب بی‎اعتنایی حکام و دربار نسبت به وی گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص27-‎28</ref>.

خط ۹۸:

خط ۱۰۲:

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:~~کتاب‌شناسی~~]]

[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]]

[[رده:~~کتاب‌شناسی~~]]

[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]]

[[رده:~~کتاب‌شناسی~~]]

[[رده:زبان و ادبیات فارسی]]

[[رده:~~کتاب‌شناسی~~]]

[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]]

[[رده:~~قربانی-باقی زاده~~]]

[[رده:25 مرداد الی 24 شهریور]]

[[رده:سال97-25مرداد الی24 شهریور]]