فقه الحدود و التعزيرات: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ')و' به ') و') |
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
مقدمه: مقدمه‌ى كتاب، در واقع تفسير اين كلام محقق صاحب شرايع مى‌باشد كه | مقدمه: مقدمه‌ى كتاب، در واقع تفسير اين كلام محقق صاحب شرايع مى‌باشد كه درباره‌ى حدود و تعزيرات، فرموده: «كل ما له عقوبة مقدّرة، يسمى حدّاً و ما ليس كذلك، يسمى تعزيراً». مؤلف، مى‌گويد: مطالب اين بحث را در ضمن چهار مبحث، تبيين مى‌نماييم: اول، اينكه اقامه‌ى حدود چه اهميتى دارد كه بايد در جواب گفت: اداره‌ى امور يك كشور و جامعه و بقاى يك نظام و حكومت، با مراعات حقوق مردم و اقامه‌ى قسط و عدل، قابل دست‌رسى خواهد بود كه وضع مقررات، تأديب متخلفين و مجازات مجرمين نيز در همين راستا مى‌باشند. | ||
دوم، حد، در لغت، كتاب و سنت به چه معناست؟ حد، در لغت، معانى زيادى دارد، از قبيل قطع، اشتداد، نشاط، غضب، تأديب و عقوبت. در قرآن كريم، حد، به صيغه‌ى جمع، در چهارده مورد از آيات مدنى به كار رفته و در هيچ يك از موارد مذكور، به معنى عقوبت استعمال نشده است، امّا در اخبار، در معانى گوناگونى به كار رفته است، از قبيل معناى لغوى(منع و فصل بين دو چيز)، مطلق عقوبت، عقوبت معيّنه و... | دوم، حد، در لغت، كتاب و سنت به چه معناست؟ حد، در لغت، معانى زيادى دارد، از قبيل قطع، اشتداد، نشاط، غضب، تأديب و عقوبت. در قرآن كريم، حد، به صيغه‌ى جمع، در چهارده مورد از آيات مدنى به كار رفته و در هيچ يك از موارد مذكور، به معنى عقوبت استعمال نشده است، امّا در اخبار، در معانى گوناگونى به كار رفته است، از قبيل معناى لغوى(منع و فصل بين دو چيز)، مطلق عقوبت، عقوبت معيّنه و... | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
كيفيت و كميّت تعزير، مطلب ديگرى است كه مؤلف، در ادامه، با استناد به اخبار و روايات، ارائه نموده است. سه قول، در كميّت آن عبارتند از: 1. در حرّ، كمتر از حدّ حرّ و در عبد، كمتر از حدّ عبدمى‌باشد. 2. بين جرايم مختلف تفصيل قائل شويم. 3. در حرّ كمتر از حدّ حرّ و در عبد، مقدار حد اقل مشخص شود كه براى تعيين مقدار حد اقلى، سه عدد تعيين شده است كه در كتاب موجود مى‌باشد. | كيفيت و كميّت تعزير، مطلب ديگرى است كه مؤلف، در ادامه، با استناد به اخبار و روايات، ارائه نموده است. سه قول، در كميّت آن عبارتند از: 1. در حرّ، كمتر از حدّ حرّ و در عبد، كمتر از حدّ عبدمى‌باشد. 2. بين جرايم مختلف تفصيل قائل شويم. 3. در حرّ كمتر از حدّ حرّ و در عبد، مقدار حد اقل مشخص شود كه براى تعيين مقدار حد اقلى، سه عدد تعيين شده است كه در كتاب موجود مى‌باشد. | ||
نكته بعدى مقدمه، | نكته بعدى مقدمه، درباره‌ى متصدى اقامه‌ى حدود است كه گفته شده در ولايت پيامبر(ص) و ائمه(ع) براى اقامه‌ى حدود و تعزيرات، هيچ اشكال و اختلافى وجود ندارد؛ آنچه محل بحث است، اين نكته است كه آيا اين مسئوليت، بعد از ائمه(ع) و در زمان غيبت، به فقها منتقل مى‌شود يا نه؟ بسيارى از بزرگان، به قول مؤلف، قائل به ثبوت آن مى‌باشند. | ||
قاعده‌ی «درء الحدود بالشبهات»، ديگر نكته مقدمه است؛ بدين معنا كه در صورت واقع شدن شبهه، حد كنار گذارده مى‌شود. مدرك اين قاعده، مراد از شبهه در اين قاعده، تعيين هويت مشتبه، نتايج قاعده، تطبيق قاعده بر تعازير و اقسام شبهه مطالبى هستند كه در ذيل اين قسمت، مورد بررسى واقع گرديده‌اند. | قاعده‌ی «درء الحدود بالشبهات»، ديگر نكته مقدمه است؛ بدين معنا كه در صورت واقع شدن شبهه، حد كنار گذارده مى‌شود. مدرك اين قاعده، مراد از شبهه در اين قاعده، تعيين هويت مشتبه، نتايج قاعده، تطبيق قاعده بر تعازير و اقسام شبهه مطالبى هستند كه در ذيل اين قسمت، مورد بررسى واقع گرديده‌اند. | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
آخرين نكته‌اى كه در اين مقدمه، مورد توجه مى‌باشد، اشاره به بعضى از احكام مطلق حدود است. شش امر، در اين‌جا مورد توجه است كه عبارتند از: 1. تعجيل در اقامه‌ى حدود. 2. عدم كفالت در حدود. 3. عدم شفاعت در اقامه‌ى حدود. 4. عدم يمين در حدود. 5. عدم ارث در حدود. 6. عدم قبول شهادت در حدود. | آخرين نكته‌اى كه در اين مقدمه، مورد توجه مى‌باشد، اشاره به بعضى از احكام مطلق حدود است. شش امر، در اين‌جا مورد توجه است كه عبارتند از: 1. تعجيل در اقامه‌ى حدود. 2. عدم كفالت در حدود. 3. عدم شفاعت در اقامه‌ى حدود. 4. عدم يمين در حدود. 5. عدم ارث در حدود. 6. عدم قبول شهادت در حدود. | ||
حد زنا: اولين حدّى كه در كتاب، مورد بررسى قرار گرفته، حدّ زنا مى‌باشد. اين باب، از يك مقدمه و شش نظر تشكيل شده است. مقدمه، در عظمت زنا مى‌باشد. مؤلف، در اين‌جا با ارائه توضيحى | حد زنا: اولين حدّى كه در كتاب، مورد بررسى قرار گرفته، حدّ زنا مى‌باشد. اين باب، از يك مقدمه و شش نظر تشكيل شده است. مقدمه، در عظمت زنا مى‌باشد. مؤلف، در اين‌جا با ارائه توضيحى درباره‌ى ميل غريزى انسان به جنس مخالف، ازدواج را پاسخى به اين نداى غريزه، معرفى كرده است. | ||
هر چه زنا رايج‌تر شود، ميل و رغبت به ازدواج، كمتر مى‌شود و در نتيجه، بنيان خانواده كه اساس اجتماع است، با مشكلات جدّى مواجه مى‌گردد. در قرآن كريم، نيز اين مسئله، با لحن شديدى مطرح شده است؛ براى مثال آيه‌ى 32 سوره‌ى اسراء مى‌فرمايد:'''و لا تقربوا الزّنا انه كان فاحشة و ساء سبيلاً'''. | هر چه زنا رايج‌تر شود، ميل و رغبت به ازدواج، كمتر مى‌شود و در نتيجه، بنيان خانواده كه اساس اجتماع است، با مشكلات جدّى مواجه مى‌گردد. در قرآن كريم، نيز اين مسئله، با لحن شديدى مطرح شده است؛ براى مثال آيه‌ى 32 سوره‌ى اسراء مى‌فرمايد:'''و لا تقربوا الزّنا انه كان فاحشة و ساء سبيلاً'''. | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
نظر دوم، در شرايط تعلق حد مى‌باشد كه اين نظر هم داراى پنج فصل است: شرطيت علم به تحريم زنا، شرطيت اختيار، شرطيت بلوغ، شرطيت كامل بودن عقل، شرطيت احصان. | نظر دوم، در شرايط تعلق حد مى‌باشد كه اين نظر هم داراى پنج فصل است: شرطيت علم به تحريم زنا، شرطيت اختيار، شرطيت بلوغ، شرطيت كامل بودن عقل، شرطيت احصان. | ||
نظر سوم كه يك مقدمه و دو فصل دارد، | نظر سوم كه يك مقدمه و دو فصل دارد، درباره‌ى چيزهايى است كه زنا با آنها ثابت مى‌شود. مؤلف، در مقدمه‌ى اين نظر، راجع به علم قاضى و حجيّت آن، سخن گفته كه از مباحث مهم و اختلافى در اين باب مى‌باشد. | ||
ثبوت زنا با اقرار و ثبوت آن با بيّنه، ديگر مطالبى هستند كه در فصول اين نظر، مورد بررسى مى‌باشند. | ثبوت زنا با اقرار و ثبوت آن با بيّنه، ديگر مطالبى هستند كه در فصول اين نظر، مورد بررسى مى‌باشند. | ||
نظر چهارم، در اقسام حد زنا است كه از يك مقدمه و چهار فصل تشكيل يافته است. مقدمه‌ى مؤلف، در اقسام حد مى‌باشد، بعد شيوه‌ى اجراى حدود، اعّم از قتل، رجم و جلد و تغريب مورد بررسى است كه در فصل آخر، شش امر | نظر چهارم، در اقسام حد زنا است كه از يك مقدمه و چهار فصل تشكيل يافته است. مقدمه‌ى مؤلف، در اقسام حد مى‌باشد، بعد شيوه‌ى اجراى حدود، اعّم از قتل، رجم و جلد و تغريب مورد بررسى است كه در فصل آخر، شش امر درباره‌ى همين مسئله اقسام حد، مورد يادآورى قرار گرفته است؛ بدين معنا كه در شرايط خاصى، نوع و زمان اجراى حدود تغيير مى‌كند كه در قالب اين امور ذكر شده‌اند. | ||
نظر پنجم، در كيفيت واقع شدن حد است كه در فصل اول از فصول سه‌گانه‌اش، اجتماع رجم و جلد و در فصل دومش، كيفيت رجم و در فصل سومش، كيفيت جلد توضيح داده شده است. | نظر پنجم، در كيفيت واقع شدن حد است كه در فصل اول از فصول سه‌گانه‌اش، اجتماع رجم و جلد و در فصل دومش، كيفيت رجم و در فصل سومش، كيفيت جلد توضيح داده شده است. | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
لواحق، خود، داراى سه فصل مى‌باشد كه وطى با بهايم(نزديكى با حيوانات)، وطى اموات(نزديكى با مرده‌ها) و استمنا را در بر گرفته است. | لواحق، خود، داراى سه فصل مى‌باشد كه وطى با بهايم(نزديكى با حيوانات)، وطى اموات(نزديكى با مرده‌ها) و استمنا را در بر گرفته است. | ||
قذف: باب سوم كتاب، | قذف: باب سوم كتاب، درباره‌ى حدّ قذف مى‌باشد كه از يك مقدمه و چهار نظر تشكيل يافته است. مؤلف، در مقدمه‌ى اين باب، راجع به حرمت اهانت به مسلمان، سخن گفته و يكى از مسائل مهمى را كه اسلام بدان اهتمام ويژه ورزيده، حفظ حرمت‌ها و اعراض مسلمين و اجتناب از پرده‌درى نسبت به عيوب و اشتباهات آنها مى‌داند. نظر اول اين باب، در موجب حد قذف؛ نظر دوم، در شروط قاذف و مقذوف؛ نظر سوم، در بعضى ديگر از احكام قذف و نظر چهارم، در مسائل ملحقه به حد قذف مى‌باشد. | ||
شرب مسكر: عنوان چهارمين باب كتاب، شرب مسكر است كه در مقدمه‌ى آن، عظمت گناه شرب مسكرات، به خاطر زايل كردن عقل، مورد بحث واقع شده است. موجبات حد شرب مسكر، عقوبت شارب خمر، احكام شرب و مسائل ملحقه، هر يك، در ضمن يك نظرى از نظرهاى چهارگانه مورد بررسى مى‌باشند. | شرب مسكر: عنوان چهارمين باب كتاب، شرب مسكر است كه در مقدمه‌ى آن، عظمت گناه شرب مسكرات، به خاطر زايل كردن عقل، مورد بحث واقع شده است. موجبات حد شرب مسكر، عقوبت شارب خمر، احكام شرب و مسائل ملحقه، هر يك، در ضمن يك نظرى از نظرهاى چهارگانه مورد بررسى مى‌باشند. | ||