شرح بر زاد المسافر صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'مسايل ' به 'مسائل ') |
جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
'''رساله زاد المسافر'''، [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتالهين]] كه متن شرح حاضر مى‌باشد، از تأليفات [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتالهين]] مى‌باشد كه در آن براى اثبات معاد جسمانى برهان اقامه مى‌كند. اثبات معاد جسمانى از بنيادى‌ترين نظرات [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] مى‌باشد كه قبل از هيچ كس نتوانسته بود، اين مساله را مانند او مطرح كند. غالب حكما مساله معاد جسمانى را با اصول و ادله عقلى در تعارض مى‌دانستند، لذا گاه اين مساله را مورد انكار و گاه به صورت اجمالى و با استناد به آيات و روايات آن را پذيرفته‌اند. (المظاهر الالهية 85). | '''رساله زاد المسافر'''، [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتالهين]] كه متن شرح حاضر مى‌باشد، از تأليفات [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتالهين]] مى‌باشد كه در آن براى اثبات معاد جسمانى برهان اقامه مى‌كند. اثبات معاد جسمانى از بنيادى‌ترين نظرات [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] مى‌باشد كه قبل از هيچ كس نتوانسته بود، اين مساله را مانند او مطرح كند. غالب حكما مساله معاد جسمانى را با اصول و ادله عقلى در تعارض مى‌دانستند، لذا گاه اين مساله را مورد انكار و گاه به صورت اجمالى و با استناد به آيات و روايات آن را پذيرفته‌اند. (المظاهر الالهية 85). | ||
[[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] در آثار خود براى برهانى نمودن مساله معاد جسمانى سعى بليغ نموده و در غالب آثارش به اين مساله پرداخته است. او در جلد 8 و 9 مفصل‌ترين اثر خود؛ يعنى الحكمة المتعالية (اسفار اربعه) را به مساله نفس و معاد اختصاص داده است. همچنين بخش قابل توجهى از ديگر آثار او همچون المبداء و المعاد، مفاتيح الغيب، الشواهد الربوبية، المظاهر الالهية، العرشية، و... از آثارى كه | [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] در آثار خود براى برهانى نمودن مساله معاد جسمانى سعى بليغ نموده و در غالب آثارش به اين مساله پرداخته است. او در جلد 8 و 9 مفصل‌ترين اثر خود؛ يعنى الحكمة المتعالية (اسفار اربعه) را به مساله نفس و معاد اختصاص داده است. همچنين بخش قابل توجهى از ديگر آثار او همچون المبداء و المعاد، مفاتيح الغيب، الشواهد الربوبية، المظاهر الالهية، العرشية، و... از آثارى كه مؤلف مستقلا در موضوع معاد جسمانى نگاشته است، رساله حاضر مى‌باشد. | ||
== ساختار و گزارش محتوا == | == ساختار و گزارش محتوا == | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
# علت مرگ چيزهايى نيست كه اطبا و حكما گفته‌اند، بلكه علت اصلى موت استكمال و استقلال نفس است. نفس هر وقت به كمال نهايى خود رسيد، از بدن خلع نموده و به آخرت سفر مى‌كند. البته اين موت طبيعى است كه اختصاص به اوليا دارد؛ ولى غالب انسان‌ها به موت اخترامى مى‌ميرند. | # علت مرگ چيزهايى نيست كه اطبا و حكما گفته‌اند، بلكه علت اصلى موت استكمال و استقلال نفس است. نفس هر وقت به كمال نهايى خود رسيد، از بدن خلع نموده و به آخرت سفر مى‌كند. البته اين موت طبيعى است كه اختصاص به اوليا دارد؛ ولى غالب انسان‌ها به موت اخترامى مى‌ميرند. | ||
مؤلف مبنا و اساس معاد جسمانى را اصول مذكوره مى‌داند و تفصيل آن را به كتب تفصيلى خود همچون اسفار ارجاع مى‌دهد. او قائل است با تدبر در اصول ياد شده، دانسته مى‌شود كه همين بدن عينا در روز قيامت محشور مى‌شود و مُعاد در قيامت (مجموع نفس و بدن) عينا همان شخص دنيوى است. | |||
آقاى [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلال‌الدين آشتيانى]] كه از مدرسين و شارحين مكتب صدرالمتالهين به حساب مى‌آيد و عمر خود را در راه تبيين افكار و انظار [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] گذاشته و در اين زمينه تبحرى ويژه دارد، ابتدا مقدمات مورد بحث در اين رساله را با استناد به كتب تفصيلى [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] و شارحين مكتب صدرائى شرح كرده و در نهايت نظرات مخالفين را مورد نقد قرار مى‌دهد. | آقاى [[آشتیانی، جلالالدین|سيد جلال‌الدين آشتيانى]] كه از مدرسين و شارحين مكتب صدرالمتالهين به حساب مى‌آيد و عمر خود را در راه تبيين افكار و انظار [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] گذاشته و در اين زمينه تبحرى ويژه دارد، ابتدا مقدمات مورد بحث در اين رساله را با استناد به كتب تفصيلى [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] و شارحين مكتب صدرائى شرح كرده و در نهايت نظرات مخالفين را مورد نقد قرار مى‌دهد. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
آقاى آشتيانى با جمع و بررسى آرا و نظرات حكما و متكلمين قبل از آخوند و حكماى متاخر و مقايسه تطبيقى آراء آنها با نظر آخوند، اثرى كامل و تطبيقى از نظرات مختلف را در موضوع معاد به منصه ظهور در آورده و به گفته خودش اثر او مفصل‌ترين اثر در معاد مى‌باشد كه به مشرب صدرالمتألّهين و اهل عرفان، تحرير شده است. (ص 83) | آقاى آشتيانى با جمع و بررسى آرا و نظرات حكما و متكلمين قبل از آخوند و حكماى متاخر و مقايسه تطبيقى آراء آنها با نظر آخوند، اثرى كامل و تطبيقى از نظرات مختلف را در موضوع معاد به منصه ظهور در آورده و به گفته خودش اثر او مفصل‌ترين اثر در معاد مى‌باشد كه به مشرب صدرالمتألّهين و اهل عرفان، تحرير شده است. (ص 83) | ||
از مهم‌ترين آثارى كه | از مهم‌ترين آثارى كه مؤلف در تبيين معاد جسمانى بعد از [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتالهين]] مورد توجه قرار داده است، «رساله سبيل الرشاد فى اثبات المعاد»، آقا على مدرس زنوزى مى‌باشد. اين رساله از جمله تعليقات حكيم مؤسس آقاعلى مدرس قدس‌سره بر اسفار [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] قدس‌سره مى‌باشد كه توسط خود وى به صورت رساله مستقلى در آمده است. فارغ از اين رساله، وى شش رساله ديگر نيز از تعليقات خود بر اسفار سامان داده است. حكيم مؤسس آقاعلى مدرس (1307-1234ق) از قوى‌ترين شارحان آراء [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهين]] مى‌باشد. وى علاوه بر توضيح و تفسير استادانه آراء [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]]، اهل تصرف در مبانى بوده است و در بسيارى از مسائل حكمت متعاليه به نتايج يا روش استدلال حكيم پرآوازه شيراز انتقاد كرده، اساسى نو در انداخته است. مشهورترين ابتكار آقا على مدرس، روش او در حل مسأله معاد جسمانى مى‌باشد كه در رساله مذكور تبيين شده است. | ||
آقاى آشتيانى نظريه آقا على مدرس و برداشت خاص شيخ محمدحسين اصفهانى از نظر او را مورد بررسى قرار مى‌دهد و قائل است نظرى كه آقا على زنوزى ارايه نموده است، نظريه‌اى نوين در اين باب نمى‌باشد، بلكه قبل از او [[دشتکی، منصور بن محمد|غياث‌الدين منصور دشتكى]]، قريب به همان نحوى كه مرحوم مدرس، اين مسأله را تحرير نموده، مسأله معاد را توجيه نموده است؛ ولى از آن جايى كه غياث‌الدين حركت در جوهر و اشتداد در صور طبيعى جسمانى را منكر است، در مفسده تناسخ گرفتار شده است؛ اما آقا على حكيم به تبع [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]]، به حركت در جوهر قائل است، لذا از اين مفسده فرار كرده است. او بعد از تبيين نظر مدرس زنوزى به تفصيل نظر او و قرائت شيخ محمدحسين اصفهانى را مورد نقد قرار مى‌دهد. | آقاى آشتيانى نظريه آقا على مدرس و برداشت خاص شيخ محمدحسين اصفهانى از نظر او را مورد بررسى قرار مى‌دهد و قائل است نظرى كه آقا على زنوزى ارايه نموده است، نظريه‌اى نوين در اين باب نمى‌باشد، بلكه قبل از او [[دشتکی، منصور بن محمد|غياث‌الدين منصور دشتكى]]، قريب به همان نحوى كه مرحوم مدرس، اين مسأله را تحرير نموده، مسأله معاد را توجيه نموده است؛ ولى از آن جايى كه غياث‌الدين حركت در جوهر و اشتداد در صور طبيعى جسمانى را منكر است، در مفسده تناسخ گرفتار شده است؛ اما آقا على حكيم به تبع [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]]، به حركت در جوهر قائل است، لذا از اين مفسده فرار كرده است. او بعد از تبيين نظر مدرس زنوزى به تفصيل نظر او و قرائت شيخ محمدحسين اصفهانى را مورد نقد قرار مى‌دهد. | ||
از مسائلى كه | از مسائلى كه مؤلف در اين كتاب مورد بررسى قرار داده است، نظر مشائين در نفى عالم مثال و برزخ مى‌باشد. او ادله مشائين را مطرح و از آنها جواب مى‌دهد و با برهان عالم مثال را اثبات مى‌نمايد و در پايان بحث مى‌كند از اسماى الهى و دولت آنها و دوام و انقطاع عذاب الهى. | ||
== نسخه شناسى == | == نسخه شناسى == | ||