الأخلاق (شبر): تفاوت میان نسخه‌ها

۴۱۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲ مارس ۲۰۱۹
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'پاك' به 'پاک')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۷: خط ۳۷:
درباره محتوا و ويژگى‌هاى این اثر، نكات زير قابل توجه است:
درباره محتوا و ويژگى‌هاى این اثر، نكات زير قابل توجه است:


#مقدمه کتاب، شامل سه فصل مى‌باشد. نویسنده در این مقدمه، نخست، رواياتى را دال بر ستايش خوش‌خلقى و نكوهش بدخلقى، نقل مى‌كند، سپس به بيان معناى واژه خُلق و چگونگى تهذيب اخلاق مى‌پردازد، آنگاه این گمان را كه تغيير و تهذيب اخلاق، ممكن نيست همراه با ادله آن، نقل و نقد مى‌كند.<ref>مقدمه کتاب، ص5-14</ref>
#مقدمه کتاب، شامل سه فصل مى‌باشد. نویسنده در این مقدمه، نخست، رواياتى را دال بر ستايش خوش‌خلقى و نكوهش بدخلقى، نقل مى‌كند، سپس به بيان معناى واژه خُلق و چگونگى تهذيب اخلاق مى‌پردازد، آنگاه این گمان را كه تغيير و تهذيب اخلاق، ممكن نيست همراه با ادله آن، نقل و نقد مى‌كند.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/4260/2/5 مقدمه کتاب، ص5-14]</ref>
#نویسنده در ركن اول، در ضمن ده باب، به بيان اسرار عبادات پرداخته و از طهارت، نماز جمعه، نماز عيدين، نماز آيات، قرائت قرآن، آداب دعا، اسرار زكات، اسرار روزه و اسرار حج و زيارت نبى(ص) و مشاهد مشرفه سخن گفته است.
#نویسنده در ركن اول، در ضمن ده باب، به بيان اسرار عبادات پرداخته و از طهارت، نماز جمعه، نماز عيدين، نماز آيات، قرائت قرآن، آداب دعا، اسرار زكات، اسرار روزه و اسرار حج و زيارت نبى(ص) و مشاهد مشرفه سخن گفته است.
#:در بحث طهارت، ابتدا از نيت و ارزش آن بحث كرده و سپس طهارت ظاهرى را مقدمه طهارت باطنى ذكر مى‌كند و طبق شيوه خويش، رواياتى در تأييد و توضيح آنها بيان مى‌دارد.
#:در بحث طهارت، ابتدا از نيت و ارزش آن بحث كرده و سپس طهارت ظاهرى را مقدمه طهارت باطنى ذكر مى‌كند و طبق شيوه خويش، رواياتى در تأييد و توضيح آنها بيان مى‌دارد.
خط ۴۵: خط ۴۵:
#:در اسرار روزه، بعد از ذكر رواياتى در اهميت آن، مى‌گويد: اگر در روزه فائده‌اى جز ترقى از لذائذ نفس حيوانى به قله همسانى با ملائكه روحانى نبود، برای فضل و برترى روزه كافى بود.
#:در اسرار روزه، بعد از ذكر رواياتى در اهميت آن، مى‌گويد: اگر در روزه فائده‌اى جز ترقى از لذائذ نفس حيوانى به قله همسانى با ملائكه روحانى نبود، برای فضل و برترى روزه كافى بود.
#:اينكه از ميان تمام عبادات، روزه به خدا اختصاص داده شده، درحالى‌كه همه عبادات برای خداست، همانند نسبت دادن كعبه به خودش در روى زمين، محبوبيت و فضيلت آن را نشان مى‌دهد. نویسنده با نقل از ابوحامد، روزه‌دارى را به سه درجه تقسيم كرده و روزه قلب از همت‌هاى پست و افكار دنيوى و بازداشتن آن از غير خدا را تأكيد مى‌كند.
#:اينكه از ميان تمام عبادات، روزه به خدا اختصاص داده شده، درحالى‌كه همه عبادات برای خداست، همانند نسبت دادن كعبه به خودش در روى زمين، محبوبيت و فضيلت آن را نشان مى‌دهد. نویسنده با نقل از ابوحامد، روزه‌دارى را به سه درجه تقسيم كرده و روزه قلب از همت‌هاى پست و افكار دنيوى و بازداشتن آن از غير خدا را تأكيد مى‌كند.
#:در بيان اسرار حج و زيارت نبى اكرم(ص) و مشاهد متبرکه، فراغت قلب از اشتغالات غير خدايى و توكل بر خدا و تسليم قضا و قدر او بودن و لباس صدق و صفا پوشيدن و خضوع را پيشه خود كردن و غير ذكر خدا را بر خود حرام كردن و لبیک صادقانه سر دادن و بر پيمان بندگى تا قيامت پايدار ماندن را، مهم و لازم شمرده و خلوص را شرط این سفر معرفى مى‌كند كه بايد خود را از ديون و ناپاکى‌ها و مظالم پاک ساخته و سفر آخرت را به ياد آورد.<ref>متن کتاب، ص15-79</ref>
#:در بيان اسرار حج و زيارت نبى اكرم(ص) و مشاهد متبرکه، فراغت قلب از اشتغالات غير خدايى و توكل بر خدا و تسليم قضا و قدر او بودن و لباس صدق و صفا پوشيدن و خضوع را پيشه خود كردن و غير ذكر خدا را بر خود حرام كردن و لبیک صادقانه سر دادن و بر پيمان بندگى تا قيامت پايدار ماندن را، مهم و لازم شمرده و خلوص را شرط این سفر معرفى مى‌كند كه بايد خود را از ديون و ناپاکى‌ها و مظالم پاک ساخته و سفر آخرت را به ياد آورد.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/4260/2/15 متن کتاب، ص15-79]</ref>
#نویسنده در ركن دوم كه درباره عبادات است، در ضمن سيزده باب، از حقوقى، همانند حقوق دوستان و برادران، حقوق مسلمان و مؤمن، حقوق همسايگى، حقوق خويشان و نزدیک ان، حقوق پدر و مادر و فرزند و... و نيز از عزلت و مخالطه سخن مى‌گويد.
#نویسنده در ركن دوم كه درباره عبادات است، در ضمن سيزده باب، از حقوقى، همانند حقوق دوستان و برادران، حقوق مسلمان و مؤمن، حقوق همسايگى، حقوق خويشان و نزدیک ان، حقوق پدر و مادر و فرزند و... و نيز از عزلت و مخالطه سخن مى‌گويد.
#:وى باب اول را به نقل رسالة الحقوق امام چهارم(ع) اختصاص داده است.
#:وى باب اول را به نقل رسالة الحقوق امام چهارم(ع) اختصاص داده است.
#:از جمله بحث‌هاى این ركن، الفت و برادرى است؛ همان نعمتى كه خداوند در اهميت آن مى‌فرمايد: ''' «لو أنفقت ما في الأرض جميعا ما ألفت بين قلوبهم و لكن الله ألف بينهم» '''.<ref>همان، ص79-123</ref>
#:از جمله بحث‌هاى این ركن، الفت و برادرى است؛ همان نعمتى كه خداوند در اهميت آن مى‌فرمايد: ''' «لو أنفقت ما في الأرض جميعا ما ألفت بين قلوبهم و لكن الله ألف بينهم» '''.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/4260/2/79 همان، ص79-123]</ref>
#در ركن سوم، در ضمن چهارده باب، از «مهلكات»؛ يعنى خلق و خوهاى پست كه زهرهاى كشنده و نابودكننده دينند، سخن به ميان آمده است؛ خلق و خوهایى همچون: حقد، حسد، ريا، كبر و.<ref>همان، 123-207</ref>
#در ركن سوم، در ضمن چهارده باب، از «مهلكات»؛ يعنى خلق و خوهاى پست كه زهرهاى كشنده و نابودكننده دينند، سخن به ميان آمده است؛ خلق و خوهایى همچون: حقد، حسد، ريا، كبر و.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/4260/2/123 همان، 123-207]</ref>
#ركن چهارم، در ضمن چهارده باب، به عوامل رشد انسان (منجيات) اختصاص دارد؛ عواملى همچون: توبه، صبر، رضايت به قضا، شكر، خوف و رجا، زهد، محبت خدا، يقين، توكل، صدق و اداى امانت، محاسبه و مراقبه، تفكر و تدبر، ياد مرگ و كوتاهى آرزو و آرزوى دراز.<ref>همان، ص207-293</ref>
#ركن چهارم، در ضمن چهارده باب، به عوامل رشد انسان (منجيات) اختصاص دارد؛ عواملى همچون: توبه، صبر، رضايت به قضا، شكر، خوف و رجا، زهد، محبت خدا، يقين، توكل، صدق و اداى امانت، محاسبه و مراقبه، تفكر و تدبر، ياد مرگ و كوتاهى آرزو و آرزوى دراز.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/4260/2/207 همان، ص207-293]</ref>
#: مؤلف در بحث توبه، ابتدا حقيقت توبه را كه معنايى است سامان‌يافته از سه چيز متوالى (علم و حال و فعل) توضيح داده، سپس وجوب و ارزش توبه را با استناد به آيات و روايات تبيين كرده، بعد فوريت آن را در تمامى حالات با ادله ذكر نموده و دو شرط لازم را برای پذيرش توبه (محو آثار گناهان با طاعات و عدم فاصله زمانى بين گناه و توبه) بيان كرده و در ادامه بحث، اقسام گناهانى را كه بايد از آنها توبه كرد و عوامل تبديل گناه صغيره به كبيره و تجزيه توبه (توبه از بعضى گناهان) را مورد بحث قرار داده است.<ref>همان، 207-225</ref>
#: مؤلف در بحث توبه، ابتدا حقيقت توبه را كه معنايى است سامان‌يافته از سه چيز متوالى (علم و حال و فعل) توضيح داده، سپس وجوب و ارزش توبه را با استناد به آيات و روايات تبيين كرده، بعد فوريت آن را در تمامى حالات با ادله ذكر نموده و دو شرط لازم را برای پذيرش توبه (محو آثار گناهان با طاعات و عدم فاصله زمانى بين گناه و توبه) بيان كرده و در ادامه بحث، اقسام گناهانى را كه بايد از آنها توبه كرد و عوامل تبديل گناه صغيره به كبيره و تجزيه توبه (توبه از بعضى گناهان) را مورد بحث قرار داده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/4260/2/207 همان، 207-225]</ref>
#خصوصياتى كه در کتاب «الأخلاق» وجود دارد، در كمتر کتابى به چشم مى‌خورد؛ چراكه همراه با شيوايى قلم و سلامت كلام، بدون آنكه مبحثى را طولانى كند، عمده مسائل لازم را در عباراتى خلاصه و دلچسب جمع مى‌نمايد.
#خصوصياتى كه در کتاب «الأخلاق» وجود دارد، در كمتر کتابى به چشم مى‌خورد؛ چراكه همراه با شيوايى قلم و سلامت كلام، بدون آنكه مبحثى را طولانى كند، عمده مسائل لازم را در عباراتى خلاصه و دلچسب جمع مى‌نمايد.
#مرحوم شبر در تطبيق کتاب خويش با ديگر كتب اخلاقى چنين به نظر مى‌رسد كه بيش از هر چيز تحت تأثير «إحياء العلوم» غزالى بوده است؛ چنان‌كه در بسيارى از مباحث، عين عبارت «احياء العلوم» را نقل كرده است و مى‌توان گفت نوشته مرحوم شبر، خلاصه‌اى اصلاح‌شده از کتاب غزالى است.
#مرحوم شبر در تطبيق کتاب خويش با ديگر كتب اخلاقى چنين به نظر مى‌رسد كه بيش از هر چيز تحت تأثير «إحياء العلوم» غزالى بوده است؛ چنان‌كه در بسيارى از مباحث، عين عبارت «احياء العلوم» را نقل كرده است و مى‌توان گفت نوشته مرحوم شبر، خلاصه‌اى اصلاح‌شده از کتاب غزالى است.
خط ۸۲: خط ۸۲:
[[رده:اخلاق اسلامی]]
[[رده:اخلاق اسلامی]]
[[رده:آثار کلی اخلاق قرن 1 – 14]]
[[رده:آثار کلی اخلاق قرن 1 – 14]]
[[رده:25 دی الی 24 بهمن(97)]]
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش