۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
}} | }} | ||
'''التعليقة علی الرسالة الصومية''' تعليقات مرحوم علامه [[خواجویی، اسماعیل بن محمدحسین|محمداسماعيل مازندرانى خواجويى]] بر رساله صوميه مرحوم [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | '''التعليقة علی الرسالة الصومية''' تعليقات مرحوم علامه [[خواجویی، اسماعیل بن محمدحسین|محمداسماعيل مازندرانى خواجويى]] بر رساله صوميه مرحوم [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] است. | ||
اين كتاب تقريبا در اواسط قرن دوازدهم هجرى و به زبان عربى تأليف گرديده است. | اين كتاب تقريبا در اواسط قرن دوازدهم هجرى و به زبان عربى تأليف گرديده است. | ||
خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
از آنجايى كه مرحوم [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | از آنجايى كه مرحوم [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]، شخصيتى رياضى و عقلى دارد فلذا در رساله صوميهاش نيز با يك روال منطقى و رياضى مباحث را پيش برده است و همان گونه كه ملاحظه مىگردد مبناى مباحثش در كتاب، عدد دوازده مىباشد. | ||
فصل اول: در اولين فصل، تحقق روزه منوط به امساك از امور دوازدهگانهاى شده است كه عبارتند از: اكل و شرب، انزال منى، ادخال حشفه در قبل يا دبر، باقى ماندن بر جنابت به طور عمدى تا صبح، صبح كردن جنب با خواب اول، صبح كردن جنب با خواب دوم بنا بر اينكه غسل خواهد كرد به گمان اينكه بيدار مىشود، صبح كردن جنب با خواب سوم حتى به قصد غسل، رساندن غبار به گلو، فرو بردن تمام سر در آب، قى كردن و دروغ بستن به خداوند. | فصل اول: در اولين فصل، تحقق روزه منوط به امساك از امور دوازدهگانهاى شده است كه عبارتند از: اكل و شرب، انزال منى، ادخال حشفه در قبل يا دبر، باقى ماندن بر جنابت به طور عمدى تا صبح، صبح كردن جنب با خواب اول، صبح كردن جنب با خواب دوم بنا بر اينكه غسل خواهد كرد به گمان اينكه بيدار مىشود، صبح كردن جنب با خواب سوم حتى به قصد غسل، رساندن غبار به گلو، فرو بردن تمام سر در آب، قى كردن و دروغ بستن به خداوند. | ||
قبل از ورود به اين بحث در مورد مقدمه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | قبل از ورود به اين بحث در مورد مقدمه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]]، تعليقهاى از سوى مؤلف ذكر شده كه اشاره به نوع ورود وى در بحث و براعت استهلالى است كه در مقدمه به كار برده است، بعد در مورد اكل و شرب كه اولين مبطلات روزه در كتب فقهى به حساب مىآيند، كلامى از ماتن نقل شده كه ابن جنيد را مخالف با قول مشهور كه خوردن و آشاميدن عادى و غير عادى را مبطل روزه دانستهاند، شمرده است. | ||
مؤلف نيز از مختلف مرحوم [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] نقل مىكند كه [[علمالهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] را به همراه ابن جنيد مخالفان اين قول مشهور شمرده است، زيرا آنها بلعيدن غير متعارف را غير متنافى با روزه دانستهاند و گفتهاند: مثلاًخوردن يخ، چون خوردن متعارف نيست، اشكالى به روزه نخواهد رساند. در مورد انزال منى هم گفتهاند: فعلى كه در اين شخص خاص، باعث نزول منى مىگردد، برای روزهاش مخل خواهد بود، مانند فكر جماع. | مؤلف نيز از مختلف مرحوم [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] نقل مىكند كه [[علمالهدی، علی بن حسین|سيدمرتضى]] را به همراه ابن جنيد مخالفان اين قول مشهور شمرده است، زيرا آنها بلعيدن غير متعارف را غير متنافى با روزه دانستهاند و گفتهاند: مثلاًخوردن يخ، چون خوردن متعارف نيست، اشكالى به روزه نخواهد رساند. در مورد انزال منى هم گفتهاند: فعلى كه در اين شخص خاص، باعث نزول منى مىگردد، برای روزهاش مخل خواهد بود، مانند فكر جماع. | ||
خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
در مورد قى نيز ماتن مىفرمايد: وجوب قضا، قطعى مىباشد البته بعضى هم با كفاره گفتهاند كه معلوم مىشود نظر خودش قضاى تنها مىباشد. | در مورد قى نيز ماتن مىفرمايد: وجوب قضا، قطعى مىباشد البته بعضى هم با كفاره گفتهاند كه معلوم مىشود نظر خودش قضاى تنها مىباشد. | ||
مؤلف نيز از اصحاب اتفاقى را نقل مىكند كه حاكى از عدم بطلان روزه در صورت قى غير عمدى مىباشد. آخرين مورد از مبطلات روزه دروغ بستن به خداست كه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | مؤلف نيز از اصحاب اتفاقى را نقل مىكند كه حاكى از عدم بطلان روزه در صورت قى غير عمدى مىباشد. آخرين مورد از مبطلات روزه دروغ بستن به خداست كه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] بستن دروغ به پيامبر(ص) و ائمه عليهمالسلام را هم بدان ملحق كرده است. | ||
فصل دوم: در اين فصل دوازده روزه به عنوان روزههاى واجب شمرده شدهاند كه عبارتند از: روزه ماه رمضان، قضاى روزه ماه رمضان، روزهاى كه مكلف از طرف ديگرى بر عهده مىگيرد، روزه واجب شده به وسيله نذر، عهد يا قسم، روزه بدل از قربانى، روزه دو ماه پشت سر هم، روزهاى كه بر عبددر صورت ظهار يا قتل خطئى واجب مىشود، روزه هيجده روز پشت سر هم برای كسى كه توانايى روزه گرفتن دو ماه پشت سر هم را ندارد، روزه ده روز برای صيد در حال احرام، روزه نه روز در صيد گاو، روزه سه روز پشت سر هم به جاى اطعام ده نفرى كه در كفاره قضاى رمضان بعد از زوال ثابت شده است و روزه روز سوم برای كسى كه در حال اعتكاف دو روز روزه گرفته است. | فصل دوم: در اين فصل دوازده روزه به عنوان روزههاى واجب شمرده شدهاند كه عبارتند از: روزه ماه رمضان، قضاى روزه ماه رمضان، روزهاى كه مكلف از طرف ديگرى بر عهده مىگيرد، روزه واجب شده به وسيله نذر، عهد يا قسم، روزه بدل از قربانى، روزه دو ماه پشت سر هم، روزهاى كه بر عبددر صورت ظهار يا قتل خطئى واجب مىشود، روزه هيجده روز پشت سر هم برای كسى كه توانايى روزه گرفتن دو ماه پشت سر هم را ندارد، روزه ده روز برای صيد در حال احرام، روزه نه روز در صيد گاو، روزه سه روز پشت سر هم به جاى اطعام ده نفرى كه در كفاره قضاى رمضان بعد از زوال ثابت شده است و روزه روز سوم برای كسى كه در حال اعتكاف دو روز روزه گرفته است. | ||
فصل سوم: مرحوم [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | فصل سوم: مرحوم [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] دوازده روز را نام برده است كه روزه گرفتن در آن روزها مستحب مىباشد. | ||
اولين اين روزها روز ولادت پيامبر(ص) است كه دوازده يا هفده ربيعالاول بودنش محل اختلاف است، اما به قول مؤلف آنچه بين اماميه مشهور است هفدهم اين ماه مىباشد و علتش را روايتى دانستهاند كه ايام تشريق را زمان حامله شدن مادر پيامبر(ص) بيان نموده است و با احتساب اقل مدت حمل بايد هفدهم ربيعالاول را زمان ولادت آن حضرت دانست كه در غير اين صورت بايد قائل به حضور پانزده ماهه حضرت در بطن مادرش باشيم. | اولين اين روزها روز ولادت پيامبر(ص) است كه دوازده يا هفده ربيعالاول بودنش محل اختلاف است، اما به قول مؤلف آنچه بين اماميه مشهور است هفدهم اين ماه مىباشد و علتش را روايتى دانستهاند كه ايام تشريق را زمان حامله شدن مادر پيامبر(ص) بيان نموده است و با احتساب اقل مدت حمل بايد هفدهم ربيعالاول را زمان ولادت آن حضرت دانست كه در غير اين صورت بايد قائل به حضور پانزده ماهه حضرت در بطن مادرش باشيم. | ||
فصل چهارم: مرحوم [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | فصل چهارم: مرحوم [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] دوازده روزه را هم به عنوان روزههاى حرام شمرده است كه اولين آنها روزه عيدين مىباشد. | ||
تحريم روزه اين روز از مواردى است كه جميع علماى اسلامى از شيعه و سنى بر آن اجماع كردهاند. | تحريم روزه اين روز از مواردى است كه جميع علماى اسلامى از شيعه و سنى بر آن اجماع كردهاند. | ||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
فصل پنجم: ماتن برای نيت روزه هم دوازده امر را معتبر شمرده كه اولين امر، تعيين سبب روزه مىباشد، سپس قصد وجه؛ يعنى اينكه روزه واجب است يا مستحب، لكن مؤلف در آن اشكال كرده، مىگويد: قصد وجه از امور لازم در نيت نمىباشد، بلكه قصد قربت كفايت مىكند. | فصل پنجم: ماتن برای نيت روزه هم دوازده امر را معتبر شمرده كه اولين امر، تعيين سبب روزه مىباشد، سپس قصد وجه؛ يعنى اينكه روزه واجب است يا مستحب، لكن مؤلف در آن اشكال كرده، مىگويد: قصد وجه از امور لازم در نيت نمىباشد، بلكه قصد قربت كفايت مىكند. | ||
فصل ششم: در اين فصل [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ | فصل ششم: در اين فصل [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] از دوازده طايفه روزه را غير قابل قبول دانسته كه صبى، مجنون، سكران، كافر، شيخ و شيخه از آن جمله مىباشند، لكن بحثى راجع به صوم صبى و به عبارت بهتر عبادات صبى و شرعيت آن از سوى مؤلف مطرح شده كه در واقع رد نظريه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] در مورد صوم صبى مىباشد. | ||
فصل هفتم: عبادات و اعمال مستحبى كه در شبهاى ماه رمضان وارد شده در دوازده قسمت مورد اشاره شيخ قرار گرفته كه اولين آنها دعا به هنگام رؤيت هلال است. | فصل هفتم: عبادات و اعمال مستحبى كه در شبهاى ماه رمضان وارد شده در دوازده قسمت مورد اشاره شيخ قرار گرفته كه اولين آنها دعا به هنگام رؤيت هلال است. | ||
خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
فصل هشتم: از مكروهات دوازدهگانه برای صائم به لمس نسا، انشاى شعر، سرمه كشيدن و... اشاره شده است. | فصل هشتم: از مكروهات دوازدهگانه برای صائم به لمس نسا، انشاى شعر، سرمه كشيدن و... اشاره شده است. | ||
خاتمه: خاتمه كتاب مشتمل بر مزيتهاى دوازدهگانه ماه رمضان نسبت به بقيه ماههاى سال است؛ | خاتمه: خاتمه كتاب مشتمل بر مزيتهاى دوازدهگانه ماه رمضان نسبت به بقيه ماههاى سال است؛ مزيتهایى مانند نزول قرآن در آن، اشتمال آن بر شب قدر و... | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] |
ویرایش