أدوار الفقه الإمامي: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
    جز (جایگزینی متن - 'تاثیر' به 'تأثیر')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
     
    (۹۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR00803J1.jpg|بندانگشتی|ادوار الفقه الامامی]]
    | تصویر =NUR00803J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =ادوار الفقه الامامی
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|ادوار الفقه الامامی
    [[سبحانی تبریزی، جعفر]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |نام های دیگر کتاب
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏169‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏2‎‏الف‎‏4‎‏
    |data-type='otherBookNames'|
    | موضوع =
    |-
    فقه جعفری - تاریخ
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[سبحانی تبریزی، جعفر]] (نويسنده)
    |-
    |زبان  
    |data-type='language'|عربی
    |-
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏169‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏2‎‏الف‎‏4‎‏
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|فقه جعفری - تاریخ
     
    فقیهان شیعه - سرگذشتنامه
    فقیهان شیعه - سرگذشتنامه
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    مؤسسه امام صادق علیه‌السلام
    |data-type='publisher'|موسسه امام صادق علیه السلام
    | مکان نشر =قم - ایران
    |-
    | سال نشر =1424 ق  
    |مکان نشر  
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00803AUTOMATIONCODE
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    | چاپ =1
    |-
    | شابک =964-357-072-x
    |سال نشر  
    | تعداد جلد =1
    |data-type='publishYear'| 1424 هـ.ق  
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =00803
    |-class='articleCode'
    | کتابخوان همراه نور =00803
    |کد اتوماسیون
    | کد پدیدآور =
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE803AUTOMATIONCODE
    | پس از =
    |}
    | پیش از =
    </div>
    }}
     
    '''أدوار الفقه الإمامی''' اثر [[سبحانی تبریزی، جعفر|آیت‌الله سبحانى]]، تحقیقى جامع در تاریخ اجتهاد و تشریع اسلامى بر اساس فقه امامیه است و در 7 مرحله شامل عصر نشاط حدیثى و اجتهادى، عصر تبویب، عصر رکود، بازسازى حیات فقهى، ظهور جنبش اخباریه، اوج فعالیت فقهى و عصر ابتکارات فقهى بررسى و تحلیل شده است.
     
    ==هدف و انگیزه==
    == معرفى اجمالى ==
    هدف نویسنده شناسایى ویژگى‌ها و اختیارات فقه امامیه با بررسى چشم‌اندازهاى تاریخى آن و اشاره به منابع، شخصیت‌ها و نظریه‌هاى خاص فقهى است.
     
     
    '''أدوار الفقه الإمامي''' اثر [[آیت‌الله سبحانى]]، تحقيقى جامع در تاريخ اجتهاد و تشريع اسلامى بر اساس فقه اماميه است و در 7 مرحله شامل عصر نشاط حديثى و اجتهادى، عصر تبويب، عصر ركود، بازسازى حيات فقهى، ظهور جنبش اخباريه، اوج فعاليت فقهى و عصر ابتكارات فقهى بررسى و تحليل شده است.
     
    == هدف و انگيزه ==
     
     
    هدف نويسنده شناسايى ويژگى‌ها و اختيارات فقه اماميه با بررسى چشم اندازهاى تاريخى آن و اشاره به منابع، شخصيت‌ها و نظريه‌هاى خاص فقهى است.
     
    == ساختار ==
     
     
    دو روش كلى در فقه شناسى وجود دارد يك روش فقه را به مانند ساختارى ارگانيك به دوران كودكى، دوران جوانى، دوران پيرى و دوران افول تقسيم مى‌كند اما روش ديگر تحولات و تغييرات تشريع و اجتهاد را بر پايه علل و حوادث و شخصيت‌هاى تاثير گذار و پژوهش در ميراث و منابع جامع توضيح مى‌دهد نويسنده معتقد است اين روش دوم با فقه و اجتهاد شيعى تناسب دارد و مى‌تواند اجتهاد زنده شيعه را توضيح دهد.
     
    == گزارش محتوا ==
     
     
    نويسنده، معتقد است فقه شيعه به دليل داشتن شمول و گستردگى و روشنايى منابع و مصادر بر ديگر مذاهب فقهى برترى دارد و براى توضيح اين امتيازات به مطالعه متون و نظريات فقيهان گذشته تا عصر حاضر مى‌پردازد و ادوار و مراحل شكل‌گيرى فقه امامى را در 7 مرحله پى مى‌گيرد:
     
    دوره اول، عصر نشاط اجتهاد اسلامى است كه منابع آن قرآن و سنت نبوى است در اين دوره صحابه و تابعين بزرگ اولين مجموعه‌هاى فقهى حديثى را از اهل بيت فرا گرفتند.
     
    اهل بيت طبق آيه اولو الامر و ديگر آيات مرجع امت اسلامى هستند و اطاعت از آنها واجب است. غير از صحائف و رسائل [[امام على(ع)]] شخصيت‌هايى مانند ابورافع صحابى، على بن ابى رافع تابعى و برادرش عبيد الله، ربيعه بن سميع، عبيد الله بن جعفى، اولين منابع فقهى را از حضرت على(ع) به نسل‌هاى بعدى انتقال دادند.
     
    52 نفر از صحابه و تابعين از امام حسين و 109 شخصيت از امام حسين به روايت احاديث فقهى از آن حضرت پرداختند.
     
    امام سجاد هم با تأليف صحيفه سجاديه و رساله حقوق به تكامل فقه امامى مدد رساند.
     
    فقه شيعه در عصر امام باقر و امام صادق و در مجالس و حلقات فقهى و حديثى ايشان به اوج رسيد و اصول و مصنفات بسيارى توسط شاگردان ايشان تدوين يافت.
     
    تدوين كنندگان اين اصول و متون اوليه آن‌قدر گسترده بودند كه مى‌توان كتب رجالى زيادى را براى شناسايى آنها يافت مانند رجال كشى، رجال عقيقى، مشيخه حسن بن محبوب و رجال حسن بن فضال و رجال نجاشى.
     
    نويسنده، طبقات اوليه اين تدوين كنندگان را به اختصار توضيح داده سپس با معرفى طبقات فقهاى شيعه، کتاب‌ها، مجموعه فتاوى، رساله‌ها و مكاتب آنها را تشريح مى‌كند.
     
    اين مكاتب در قم، رى، كوفه و مدينه شكل گرفتند و هر كدام مشرب خاصى در تدوين فقه شيعه داشتند.
     
    در مرحله دوم يعنى عصر تبويب اجتهاد و شكل‌گيرى مجامع روايى از عالمان، فقيهان و محدثانى مانند [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]]، محمد بن بابويه قمى، سعد بن عبدالله قمى، ابراهيم ثقفى، حسن بن ابى عقيل، على بن احمد كوفى، على بن بابويه صدوق اول، ابن جنيد، ابوحسين ناشى عياشى، ابن قولويه، صدوق، مفيد، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، ابوصلاح حلبى، ابويعلى ديلمى و محمد بن طوسى و آثار، مشايخ و شاگردان آنها نام مى‌برد و ضمن آن به معرفى اصول و مبانى فقهى، آراى خاص و ويژه، مبانى و اصول رجالى و حديثى و تأثيرات هر كدام بر بعدى‌ها مى‌پردازد و مراكز و نهادهاى فقهى ارزش‌مندى كه در شهرهاى مختلف در اين دوره كه از 260 تا460 را شامل مى‌شود بررسى كرده و روش‌مندى و تدوين نهايى فقه شيعى را در اين دوره مشخص -مى‌سازد.
     
    در مرحله سوم (460 - 600ق) فقهاى بزرگى چون ابن براج طرابلسى، ابوعلى طوسى، فضل بن حسن طبرسى، [[قطب راوندی، سعید بن هبه‌الله |قطب راوندى]]، ابو[[الفتوح]] رازى، ابن حمزه، على بن حسن حلبى، [[ابن زهره، حمزه بن علی|ابن زهره]] حلبى، كيدرى، حمصى، ابن شهر آشوب ظهور كردند و با نگارش متون استدلالى فقه شيعه را تكامل بخشيدند اما به دليل فشارهاى سياسى و فتنه‌هاى مخالفان در برخى حوزه‌هاى علمى شيعه ركور و افول اتفاق افتاد. در اين دوره به علم اصول و فقه الآيات توجه ويژه‌اى شد.
     
    در دوره سوم از قرن هفتم تا نيمه اول قرن يازدهم با ظهور ابن ادريس فقه شيعه توسعه وسيعى يافت.
     
    در قرن هشتم 9 نفر از جمله ابن داود -حلى و [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] و فخر المحققين و شهيد اول با تأليف مجامع گسترده فقهى به گسترش فروعات فقهى و مستدل سازى مبانى فقه پرداختند.
     
    در بررسى مشخصات اين دوره، نويسنده به تفصيل فقهاى برجسته قرن و مؤلفات و آثار برجسته و نظام فقهى و آراى خاص هر يك را معرفى كرده است.
     
    در قرن 10 و اوايل قرن 11 فقهاى متعددى ظهور كردند و نويسنده، 20 نفر از آنها و سبك اجتهادى استنباطى آنها را معرفى كرده است.
     
    در دوره پنجم اخباريان ظهور كردند و نويسنده 20 نفر از آنها و سبك اجتهادى استنباطى آنها را معرفى كرده است.


    [[مجلسی، محمدتقی|محمد تقى مجلسى]] اول، حر عاملى، [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|فيض كاشانى]]، محمد باقر مجلسى، هاشم بحرانى، فاضل تونى، فخر الدين طريحى، حسين خوانسارى و جمال خوانسارى از شخصيت‌هاى بزرگ اين دوره هستند و از لحاظ زمانى نيمه دوم قرن يازدهم تا اواخر قرن 12 را شامل مى‌شود مقابله با اجتهاد و اصول‌گرايى وتكيه بر حديث‌گرايى و اعتنا به همه متون حديثى و ضديت با عقلانيت و عقل‌گرايى از مشخصات علماى اين دوره است.
    ==ساختار==
    دو روش کلى در فقه شناسى وجود دارد یک روش فقه را به مانند ساختارى ارگانیک به دوران کودکى، دوران جوانى، دوران پیرى و دوران افول تقسیم مى‌کند اما روش دیگر تحولات و تغییرات تشریع و اجتهاد را بر پایه علل و حوادث و شخصیت‌هاى تأثیر گذار و پژوهش در میراث و منابع جامع توضیح مى‌دهد نویسنده معتقد است این روش دوم با فقه و اجتهاد شیعى تناسب دارد و مى‌تواند اجتهاد زنده شیعه را توضیح دهد.


    سپس دوره اوج اجتهاد با فعاليت‌هاى گسترده [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] و ابتكارات اصولى او و تلاش شاگردانش به توسعه و تكامل اجتهاد شيعى و مقابله با اخبارگرايى كمك كرد و اخباريان را براى هميشه منزوى ساخت.
    ==گزارش محتوا==
    نویسنده، معتقد است فقه شیعه به دلیل داشتن شمول و گستردگى و روشنایى منابع و مصادر بر دیگر مذاهب فقهى برترى دارد و برای توضیح این امتیازات به مطالعه متون و نظریات فقیهان گذشته تا عصر حاضر مى‌پردازد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=10&viewType=html ر.ک: مقدمه، ص10]</ref> و ادوار و مراحل شکل‌گیرى فقه امامى را در 7 مرحله پى مى‌گیرد:
    دوره اول، عصر نشاط اجتهاد اسلامى است که منابع آن قرآن و سنت نبوى است در این دوره صحابه و تابعین بزرگ اولین مجموعه‌هاى فقهى حدیثى را از اهل‌بیت فرا گرفتند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=17&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص17]</ref>.
    اهل‌بیت طبق آیه اولو الامر و دیگر آیات مرجع امت اسلامى هستند و اطاعت از آنها واجب است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=19&viewType=html ر.ک: همان، ص19]</ref>. غیر از صحائف و رسائل [[امام على(ع)]] شخصیت‌هایى مانند ابورافع صحابى، على بن ابى رافع تابعى و برادرش عبیدالله، ربیعه بن سمیع، عبیدالله بن جعفى، اولین منابع فقهى را از [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] به نسل‌هاى بعدى انتقال دادند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=24&viewType=html ر.ک: همان، ص24]</ref>.
    52 نفر از صحابه و تابعین از امام حسین و 109 شخصیت از امام حسین به روایت احادیث فقهى از آن حضرت پرداختند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=26&viewType=html ر.ک: همان، ص26]</ref>.
    [[علی بن حسین(ع)، امام چهارم|امام سجاد]] هم با تألیف صحیفه سجادیه و رساله حقوق به تکامل فقه امامى مدد رساند.
    فقه شیعه در عصر امام باقر و امام صادق و در مجالس و حلقات فقهى و حدیثى ایشان به اوج رسید ‎و اصول و مصنفات بسیارى توسط شاگردان ایشان تدوین یافت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=27&viewType=html ر.ک: همان، ص27]</ref>.
    تدوین کنندگان این اصول و متون اولیه آن‌قدر گسترده بودند که مى‌توان کتب رجالى زیادى را برای شناسایى آنها یافت مانند رجال کشى، رجال عقیقى، مشیخه حسن بن محبوب و رجال حسن بن فضال و رجال نجاشى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=36&viewType=html ر.ک: همان، ص36]</ref>.
    نویسنده، طبقات اولیه این تدوین کنندگان را به اختصار توضیح داده سپس با معرفى طبقات فقهاى شیعه، کتاب‌ها، مجموعه فتاوى، رساله‌ها و مکاتب آنها را تشریح مى‌کند.
    این مکاتب در قم، رى، کوفه و مدینه شکل گرفتند و هر کدام مشرب خاصى در تدوین فقه شیعه داشتند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=67&viewType=html ر.ک: همان، ص67]</ref>.
    در مرحله دوم یعنى عصر تبویب اجتهاد و شکل‌گیرى مجامع روایى از عالمان، فقیهان و محدثانى مانند [[کلینی، محمد بن یعقوب|کلینى]]، محمد بن بابویه قمى، سعد بن عبدالله قمى، ابراهیم ثقفى، حسن بن ابى عقیل، على بن احمد کوفى، على بن بابویه صدوق اول، ابن جنید، ابوحسین ناشى عیاشى، ابن قولویه، صدوق، مفید، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سید‌ ‎مرتضى]]، ابوصلاح حلبى، ابویعلى دیلمى و محمد بن طوسى و آثار، مشایخ و شاگردان آنها نام مى‌برد و ضمن آن به معرفى اصول و مبانى فقهى، آراى خاص و ویژه، مبانى و اصول رجالى و حدیثى و تأثیرات هر کدام بر بعدى‌ها مى‌پردازد و مراکز و نهادهاى فقهى ارزش‌مندى که در شهرهاى مختلف در این دوره که از 260 تا460 را شامل مى‌شود بررسى کرده و روش‌مندى و تدوین نهایى فقه شیعى را در این دوره مشخص -مى‌سازد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=73&viewType=html ر.ک: همان، ص73]</ref>.
    در مرحله سوم (460 - 600ق) فقهاى بزرگى چون [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن براج طرابلسى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=143&viewType=html ر.ک: همان، ص143]</ref>، ابوعلى طوسى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=145&viewType=html ر.ک: همان، ص 145]</ref>، فضل بن حسن طبرسى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=146&viewType=html ر.ک: همان، ص146]</ref>، [[قطب راوندی، سعید بن هبةالله |قطب راوندى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=147&viewType=html ر.ک: همان، ص147]</ref>، ابو[[الفتوح]] رازى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=148&viewType=html ر.ک: همان، ص148]</ref>، ابن حمزه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=149&viewType=html ر.ک: همان، ص149]</ref>، على بن حسن حلبى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=150&viewType=html ر.ک: همان، ص150]</ref>، [[ابن زهره، حمزه بن علی|ابن زهره]] حلبى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=151&viewType=html ر.ک: همان، ص151]</ref>، کیدرى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=152&viewType=html ر.ک: همان، ص152]</ref>، حمصى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=153&viewType=html ر.ک: همان، ص153]</ref>، [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهر آشوب]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=155&viewType=html ر.ک: همان، ص155]</ref> ظهور کردند و با نگارش متون استدلالى فقه شیعه را تکامل بخشیدند اما به دلیل فشارهاى سیاسى و فتنه‌هاى مخالفان در برخى حوزه‌هاى علمى شیعه رکور و افول اتفاق افتاد. در این دوره به علم اصول و فقه الآیات توجه ویژه‌اى شد.
    در دوره سوم از قرن هفتم تا نیمه اول قرن یازدهم با ظهور[[ابن ادریس، محمد بن احمد| ابن ادریس]] فقه شیعه توسعه وسیعى یافت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=246&viewType=html ر.ک: همان، ص 246]</ref>.
    در قرن هشتم 9 نفر از جمله [[تقی‌الدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] -حلى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=183&viewType=html ر.ک: همان، ص 183]</ref> و [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=185&viewType=html ر.ک: همان، ص185]</ref> و [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققین]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=188&viewType=html ر.ک: همان، ص 188]</ref> و شهید اول<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=199&viewType=html ر.ک: همان، ص 199]</ref> با تألیف مجامع گسترده فقهى به گسترش فروعات فقهى و مستدل سازى مبانى فقه پرداختند.
    در بررسى مشخصات این دوره، نویسنده به تفصیل فقهاى برجسته قرن و مؤلفات و آثار برجسته و نظام فقهى و آراى خاص هر یک را معرفى کرده است.
    در قرن 10 و اوایل قرن 11 فقهاى متعددى ظهور کردند و نویسنده، 20 نفر از آنها و سبک اجتهادى استنباطى آنها را معرفى کرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=217&viewType=html ر.ک: همان، ص217]</ref>.
    در دوره پنجم اخباریان ظهور کردند و نویسنده 20 نفر از آنها و سبک اجتهادى استنباطى آنها را معرفى کرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=251&viewType=html ر.ک: همان، ص251]</ref>.
    [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]] اول<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=262&viewType=html ر.ک: همان، ص262]</ref>، حر عاملى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=265&viewType=html ر.ک: همان، ص265]</ref>، [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|فیض کاشانى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=264&viewType=html ر.ک: همان، ص264]</ref>، [[مجلسی، محمدباقر|محمدباقرمجلسى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=267&viewType=html ر.ک: همان، ص267]</ref>، [[بحرانی، سید هاشم بن سلیمان|هاشم بحرانى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=266&viewType=html ر.ک: همان، ص266]</ref>، [[تونی، عبدالله بن محمد|فاضل تونى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=274&viewType=html ر.ک: همان، ص 274]</ref>، [[طریحی، فخرالدین بن محمدعلی |فخر‌الدین طریحى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=275&viewType=html ر.ک: همان، ص 275]</ref>، حسین خوانسارى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=276&viewType=html ر.ک: همان، ص276]</ref> و جمال خوانسارى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=277&viewType=html ر.ک: همان، ص277]</ref> از شخصیت‌هاى بزرگ این دوره هستند و از لحاظ زمانى نیمه دوم قرن یازدهم تا اواخر قرن 12 را شامل مى‌شود مقابله با اجتهاد و اصول‌گرایى وتکیه بر حدیث‌گرایى و اعتنا به همه متون حدیثى و ضدیت با عقلانیت و عقل‌گرایى از مشخصات علماى این دوره است.
    سپس دوره اوج اجتهاد با فعالیت‌های گسترده [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحید بهبهانى]] و ابتکارات اصولى او و تلاش شاگردانش به توسعه و تکامل اجتهاد شیعى و مقابله با اخبارگرایى کمک کرد و اخباریان را برای همیشه منزوى ساخت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=297&viewType=html ر.ک: همان، ص 297]</ref>.
    در دوره هفتم(1260 - 1414ق) [[شيخ انصارى|شیخ انصارى]] مکتب اجتهادى جامعى تدوین کرد و اجتهاد و عقل‌گرایى را در همه حوزه‌هاى نجف و قم و سامرا گسترش داد.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=303&viewType=html ر.ک: همان، ص303]</ref>
    نویسنده، ابتکارات اصولى و فقهى و مشخصات نظام فقهى او را توضیح داده و برخى از پیروان او را در عصر حاضر مانند [[نائینی، محمدحسین|محمدحسین نائینى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=317&viewType=html ر.ک: همان، ص317]</ref>، [[عراقی، ضیاءالدین|ضیاء عراقى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=318&viewType=html ر.ک: همان، ص318]</ref>، [[بروجردی، حسین|حسین بروجردى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=323&viewType=html ر.ک: همان، ص323]</ref>، [[امام خمینى(ره)|امام خمینى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=324&viewType=html ر.ک: همان، ص324]</ref>، ابوالقاسم خویى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/803?pageNumber=327&viewType=html ر.ک: همان، ص327]</ref> و نظام و آراى فقهى و امتیازات کلى این دوره را معرفى کرده است.


    در دوره هفتم(1260 - 1414ق) [[شيخ انصارى]] مكتب اجتهادى جامعى تدوين كرد و اجتهاد و عقل‌گرايى را در همه حوزه‌هاى نجف و قم و سامرا گسترش داد.
    ==پانويس ==
    <references />


    نويسنده، ابتكارات اصولى و فقهى و مشخصات نظام فقهى او را توضيح داده و برخى از پيروان او را در عصر حاضر مانند محمد حسين نائينى، ضياء عراقى، حسين بروجردى، [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]]، ابوالقاسم خويى و نظام و آراى فقهى و امتيازات كلى اين دوره را معرفى كرده است.
    ==منابع مقاله==
    مقدمه و متن کتاب


    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/10098 مطالعه کتاب ادوار الفقه الامامی در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:فقه و اصول]]
    [[رده: فقه و اصول]]
    [[رده:فقه (آثار کلی - اختصاصی)]]
    [[رده: فقه (آثار کلی - اختصاصی)]]
    [[رده:بهمن (1400)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۴۷

    ادوار الفقه الامامی
    أدوار الفقه الإمامي
    پدیدآورانسبحانی تبریزی، جعفر (نویسنده)
    ناشرمؤسسه امام صادق علیه‌السلام
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1424 ق
    چاپ1
    شابک964-357-072-x
    موضوعفقه جعفری - تاریخ فقیهان شیعه - سرگذشتنامه
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏169‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏2‎‏الف‎‏4‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    أدوار الفقه الإمامی اثر آیت‌الله سبحانى، تحقیقى جامع در تاریخ اجتهاد و تشریع اسلامى بر اساس فقه امامیه است و در 7 مرحله شامل عصر نشاط حدیثى و اجتهادى، عصر تبویب، عصر رکود، بازسازى حیات فقهى، ظهور جنبش اخباریه، اوج فعالیت فقهى و عصر ابتکارات فقهى بررسى و تحلیل شده است.

    هدف و انگیزه

    هدف نویسنده شناسایى ویژگى‌ها و اختیارات فقه امامیه با بررسى چشم‌اندازهاى تاریخى آن و اشاره به منابع، شخصیت‌ها و نظریه‌هاى خاص فقهى است.

    ساختار

    دو روش کلى در فقه شناسى وجود دارد یک روش فقه را به مانند ساختارى ارگانیک به دوران کودکى، دوران جوانى، دوران پیرى و دوران افول تقسیم مى‌کند اما روش دیگر تحولات و تغییرات تشریع و اجتهاد را بر پایه علل و حوادث و شخصیت‌هاى تأثیر گذار و پژوهش در میراث و منابع جامع توضیح مى‌دهد نویسنده معتقد است این روش دوم با فقه و اجتهاد شیعى تناسب دارد و مى‌تواند اجتهاد زنده شیعه را توضیح دهد.

    گزارش محتوا

    نویسنده، معتقد است فقه شیعه به دلیل داشتن شمول و گستردگى و روشنایى منابع و مصادر بر دیگر مذاهب فقهى برترى دارد و برای توضیح این امتیازات به مطالعه متون و نظریات فقیهان گذشته تا عصر حاضر مى‌پردازد[۱] و ادوار و مراحل شکل‌گیرى فقه امامى را در 7 مرحله پى مى‌گیرد: دوره اول، عصر نشاط اجتهاد اسلامى است که منابع آن قرآن و سنت نبوى است در این دوره صحابه و تابعین بزرگ اولین مجموعه‌هاى فقهى حدیثى را از اهل‌بیت فرا گرفتند[۲]. اهل‌بیت طبق آیه اولو الامر و دیگر آیات مرجع امت اسلامى هستند و اطاعت از آنها واجب است[۳]. غیر از صحائف و رسائل امام على(ع) شخصیت‌هایى مانند ابورافع صحابى، على بن ابى رافع تابعى و برادرش عبیدالله، ربیعه بن سمیع، عبیدالله بن جعفى، اولین منابع فقهى را از حضرت على(ع) به نسل‌هاى بعدى انتقال دادند[۴]. 52 نفر از صحابه و تابعین از امام حسین و 109 شخصیت از امام حسین به روایت احادیث فقهى از آن حضرت پرداختند[۵]. امام سجاد هم با تألیف صحیفه سجادیه و رساله حقوق به تکامل فقه امامى مدد رساند. فقه شیعه در عصر امام باقر و امام صادق و در مجالس و حلقات فقهى و حدیثى ایشان به اوج رسید ‎و اصول و مصنفات بسیارى توسط شاگردان ایشان تدوین یافت[۶]. تدوین کنندگان این اصول و متون اولیه آن‌قدر گسترده بودند که مى‌توان کتب رجالى زیادى را برای شناسایى آنها یافت مانند رجال کشى، رجال عقیقى، مشیخه حسن بن محبوب و رجال حسن بن فضال و رجال نجاشى[۷]. نویسنده، طبقات اولیه این تدوین کنندگان را به اختصار توضیح داده سپس با معرفى طبقات فقهاى شیعه، کتاب‌ها، مجموعه فتاوى، رساله‌ها و مکاتب آنها را تشریح مى‌کند. این مکاتب در قم، رى، کوفه و مدینه شکل گرفتند و هر کدام مشرب خاصى در تدوین فقه شیعه داشتند[۸]. در مرحله دوم یعنى عصر تبویب اجتهاد و شکل‌گیرى مجامع روایى از عالمان، فقیهان و محدثانى مانند کلینى، محمد بن بابویه قمى، سعد بن عبدالله قمى، ابراهیم ثقفى، حسن بن ابى عقیل، على بن احمد کوفى، على بن بابویه صدوق اول، ابن جنید، ابوحسین ناشى عیاشى، ابن قولویه، صدوق، مفید، سید‌ ‎مرتضى، ابوصلاح حلبى، ابویعلى دیلمى و محمد بن طوسى و آثار، مشایخ و شاگردان آنها نام مى‌برد و ضمن آن به معرفى اصول و مبانى فقهى، آراى خاص و ویژه، مبانى و اصول رجالى و حدیثى و تأثیرات هر کدام بر بعدى‌ها مى‌پردازد و مراکز و نهادهاى فقهى ارزش‌مندى که در شهرهاى مختلف در این دوره که از 260 تا460 را شامل مى‌شود بررسى کرده و روش‌مندى و تدوین نهایى فقه شیعى را در این دوره مشخص -مى‌سازد[۹]. در مرحله سوم (460 - 600ق) فقهاى بزرگى چون ابن براج طرابلسى[۱۰]، ابوعلى طوسى[۱۱]، فضل بن حسن طبرسى[۱۲]، قطب راوندى[۱۳]، ابوالفتوح رازى[۱۴]، ابن حمزه[۱۵]، على بن حسن حلبى[۱۶]، ابن زهره حلبى[۱۷]، کیدرى[۱۸]، حمصى[۱۹]، ابن شهر آشوب[۲۰] ظهور کردند و با نگارش متون استدلالى فقه شیعه را تکامل بخشیدند اما به دلیل فشارهاى سیاسى و فتنه‌هاى مخالفان در برخى حوزه‌هاى علمى شیعه رکور و افول اتفاق افتاد. در این دوره به علم اصول و فقه الآیات توجه ویژه‌اى شد. در دوره سوم از قرن هفتم تا نیمه اول قرن یازدهم با ظهور ابن ادریس فقه شیعه توسعه وسیعى یافت[۲۱]. در قرن هشتم 9 نفر از جمله ابن داود -حلى[۲۲] و علامه حلى[۲۳] و فخر المحققین[۲۴] و شهید اول[۲۵] با تألیف مجامع گسترده فقهى به گسترش فروعات فقهى و مستدل سازى مبانى فقه پرداختند. در بررسى مشخصات این دوره، نویسنده به تفصیل فقهاى برجسته قرن و مؤلفات و آثار برجسته و نظام فقهى و آراى خاص هر یک را معرفى کرده است. در قرن 10 و اوایل قرن 11 فقهاى متعددى ظهور کردند و نویسنده، 20 نفر از آنها و سبک اجتهادى استنباطى آنها را معرفى کرده است[۲۶]. در دوره پنجم اخباریان ظهور کردند و نویسنده 20 نفر از آنها و سبک اجتهادى استنباطى آنها را معرفى کرده است[۲۷]. محمدتقى مجلسى اول[۲۸]، حر عاملى[۲۹]، فیض کاشانى[۳۰]، محمدباقرمجلسى[۳۱]، هاشم بحرانى[۳۲]، فاضل تونى[۳۳]، فخر‌الدین طریحى[۳۴]، حسین خوانسارى[۳۵] و جمال خوانسارى[۳۶] از شخصیت‌هاى بزرگ این دوره هستند و از لحاظ زمانى نیمه دوم قرن یازدهم تا اواخر قرن 12 را شامل مى‌شود مقابله با اجتهاد و اصول‌گرایى وتکیه بر حدیث‌گرایى و اعتنا به همه متون حدیثى و ضدیت با عقلانیت و عقل‌گرایى از مشخصات علماى این دوره است. سپس دوره اوج اجتهاد با فعالیت‌های گسترده وحید بهبهانى و ابتکارات اصولى او و تلاش شاگردانش به توسعه و تکامل اجتهاد شیعى و مقابله با اخبارگرایى کمک کرد و اخباریان را برای همیشه منزوى ساخت[۳۷]. در دوره هفتم(1260 - 1414ق) شیخ انصارى مکتب اجتهادى جامعى تدوین کرد و اجتهاد و عقل‌گرایى را در همه حوزه‌هاى نجف و قم و سامرا گسترش داد.[۳۸] نویسنده، ابتکارات اصولى و فقهى و مشخصات نظام فقهى او را توضیح داده و برخى از پیروان او را در عصر حاضر مانند محمدحسین نائینى[۳۹]، ضیاء عراقى[۴۰]، حسین بروجردى[۴۱]، امام خمینى[۴۲]، ابوالقاسم خویى[۴۳] و نظام و آراى فقهى و امتیازات کلى این دوره را معرفى کرده است.

    پانويس

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب

    وابسته‌ها