دستورالعمل و مرواريدهای درخشان (لئالی منثوره)

دستورالعمل و مرواريدهای درخشان (لئالی منثوره)
پدیدآوران	قمی، عباس (نویسنده) ربانی، محمدحسین (مصحح)
عنوان‌های دیگر	اللئالی المنثوره فی الاحراز و الاذکار الماثوره. فارسی
ناشر	عهد
مکان نشر	کرج - ایران
سال نشر	1381 ش
چاپ	1
شابک	‎964-5763-12-6
موضوع	دعاها ذکر قرآن - برگزیده‌ها - ترجمه‌ها نماز
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏267‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ق‎‏9‎‏ ‎‏ل‎‏9041
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دستور العمل و مرواريدهاى درخشان، اثر شيخ عباس قمى (1319 - 1254ق)، به زبان فارسى و در موضوع ادعيه و اذكار ايام مختلف است.

اين مجموعه، شامل دو كتاب است كه در يك جلد تنظيم و تدوين گرديده است. نام كتاب اول، «دستور العمل» و نام كتاب دوم، (اللئالى المنثورة فى العوذات و الاذكار المأثورة) است كه به «مرواريدهاى درخشان» ترجمه شده است.

ساختار

كتاب اول، مشتمل بر مقدمه، سوره مبارکه يس، مقدمه مؤلف، متن و خاتمه است. متن كتاب، شامل دوازده باب است.

كتاب دوم، مشتمل بر مقدمه مؤلف، متن و خاتمه است. مطالب متن كتاب، در سه فصل ذكر شده است.

مؤلف، در بيان و شرح مطالب، از آيات قرآنى و اشعار فارسى و عربى استفاده نموده است.

گزارش محتوا

كتاب اول، مشتمل بر اجمالى از دستور العملِ روزهاى سال است كه به روشى عالى، از اخبار و آثار ائمه طاهرين(ع) جمع‌آورى و تنظيم شده است. همچنين شامل مختصرى از تاريخ ولادت و وفات ائمه اطهار، ايام متعلق به ايشان و برخى از وقايع پيرامون آنهاست.

مؤلف، در هر باب، اعمال و ادعيه برخى از روزهاى خاص يك ماه را بيان نموده است كه در مجموع، اعمال دوازده ماه سال، در دوازده باب مطرح گرديده است.

در ابتدا، اعمال مشترك بين ماه‌هاى سال را ذكر نموده است. در اين بخش، هفت عمل را بيان نموده است.

مؤلف، دعاها و اعمال سه ماه رجب، شعبان و رمضان را در دو فصل بيان نموده است. در فصل اول، اعمال مشترك اين ماه‌ها و در فصل دوم، اعمال مخصوص هر يك از اين ماه‌ها را آورده است.

مؤلف، اولين ماه از سال را كه ذكر نموده است ماه رجب است. وى در مورد اين ماه اين چنين مى‌گويد:

يكى از مواردى كه مؤلف به آن پرداخته است، اعمال و ادعيه شب و روز عاشورا در ماه محرم است. مؤلف، در اين باب، پيرامون برخى وقايع شب و روز عاشورا سخن مى‌گويد.

خاتمه كتاب اول، مشتمل بر اين مطالب است:

اعمال روز پنج شنبه، اعمال شب جمعه، اعمال روز جمعه، دعاى كميل و دعاى سمات.

كتاب دوم، مشتمل بر ادعيه، اذكار، حرزها، تعويذها و برخى اعمال، پيرامون موضوعاتى مانند، آداب قرائت قرآن، آداب و سنن مربوط به ازدواج، خوردن و آشاميدن، موجبات رزق و فقر، پندهاى اخلاقى و... است.

حرز، به معناى پناهگاه، قلعه و چيزى است كه محافظ انسان باشد و منظور از آن در اينجا، دعاهايى است كه براى پيشگيرى و حفظ از شرور، نوشته يا خوانده مى‌شود.

تعويذ؛ يعنى پناه بردن و در اينجا به معنى دعاى بازوبند و دعاهايى است كه براى رفع چشم زخم و برطرف شدن بيمارى‌ها، بطان سحر و... خوانده يا نوشته مى‌شود و آن را با خود نگه مى‌دارند.

مؤلف، فصل اول را به بيان حرزها و تعويذهايى كه در زمينه‌هاى مختلف رسيده، اختصاص داده است؛ از قبيل:

حرز سيد داماد، تعويذ طفل، حرز براى چشم زخم، حرز از ظالم، تعويذ عقرب و گزندگان، تعويذ درد چشم، تعويذ براى هر دردى و...

در فصل دوم، اذكار مأثوره از ائمه اطهار(ع) بيان گرديده است. مؤلف، در ابتداى اين فصل، پيرامون فضيلت ذكر نوشته است:

«بدان كه براى ذكر، فضيلت بسيارى وارد شده است و حق‌تعالى، براى هر چيزى حدى قرار داده كه به آن منتهى مى‌شود، مگر ذكر كه بسيار آن خواسته، چنانچه [چنان‌كه] فرموده: «و اذكروا الله ذكرا كثيرا» و حضرت صادق(ع) فرمود كه پدرم كثير الذكر بود؛ وقتى با او راه مى‌رفتم، او را ذاكر مى‌ديدم و با مردم صحبت و گفت‌وگو مى‌نمود و از خدا دغافل نبود و...».

در اين فصل، ده قسم از اذكار بيان شده است كه عبارتند از:

تسبيحات اربع، تسبيح، تحميد، تهليل، تكبير، تمجيد، ذكر حولقه، استغفار، ذكر صلوات و ذكر بسم الله.

در پايان اين فصل، تحت عنوان تتميم، نود و نه اسم خداوند متعال در حديثى از امام رضا(ع) بيان گرديده است.

فصل سوم كتاب، در مورد ادعيه و اذكار مختلف است. در بخش اول اين فصل، دعاها و ذكرهاى عمومى، مانند ادعيه و آداب منزل، آداب تجارت، اذكار متعلق به حمام، ادعيه و آداب لباس، دعاى محتضر و زيارت قبور بيان شده است.

در بخش دوم آن، ادعيه و اذكار مربوط به طلب مقاصد و حاجات آورده شده است. برخى از ادعيه اين فصل عبارت است از: دعاى توسل و استغاثه، دعاى عافيت، ادعيه قضاى دين، دعاى استخاره و دعاى ختم قرآن.

خاتمه، در آداب قرائت قرآن و ذكر فضايل بعضى از سور قرآن، اوقات و شرايط دعا و آداب آن، اقسام دعا، روزه‌ها و نمازهاى مستحبى است. همچنين صفات ناپسند و پندهاى اخلاقى، در پايان خاتمه ذكر شده است. مؤلف، ذكر نام شصت صفت ناپسند را با اين مقدمه آغاز مى‌نمايد:

«و بر تو باد اى عزيز من، به كسب كردن مكارم اخلاق كه اعظم سعادات نفس، تخليه آن است از صفات ناپسند و تحليه (آراستن) آن به ملكات ارجمند است، پس اجتناب كن و معالجه كن خود را از رذيله: 1. جهل؛ 2. شك؛ 3. شرك؛ 4. مكر و حيله؛ 5. تهور؛ 6. جبن...».

وضعيت كتاب

فهرست منابع و مطالب، در ابتداى كتاب بيان شده است. ويرايش و نگارش كتاب را جناب محمدحسين ربانى بر عهده داشته است. وى، در مقدمه، پيرامون دعا و شرح حال مؤلف، مطالبى را به‌صورت مختصر بيان نموده است.

توضيح پاره‌اى از كلمات و اصطلاحات و جملات، در پاورقى بيان شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.