ازهری، خالد بن عبدالله: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۰۵

ازهری، خالد بن عبدالله

نام	ازهری، خالد بن عبدالله
نام‌های دیگر
نام پدر	عبدالله
متولد	838
محل تولد	جرجا در صعید مصر
رحلت	905 ‌‎ق
اساتید	يعيش مغربى، داوود مالكى، سنهورى، حصنى، شمنى و سخاوى
برخی آثار	شرح التصريح علی التوضيح ابن مالك في النحو و الصرف للشيخ ابي‌محمد بن عبدالله بن يوسف بن هشام الانصاري موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب
کد مؤلف	AUTHORCODE07741AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، ازهری (ابهام‌زدایی) را ببینید.

ابوولید زين‌الدين خالد بن عبدالله بن ابى‌بكر (838 - 905ق)، فقیه شافعی که به وقاد معروف می‌باشد و متخصص در علوم منطق، بلاغت، نحو و لغت است.

ولادت

ایشان در سال 838ق برابر با 1434م متولد شد. نسب وى به ابومنصور ازهرى صاحب «تهذيب اللغة» مى‌رسد. در جرجه (جرجا) واقع در صعيد مصر، به دنيا آمد و نسبت جرجى (جرجاوى) او از همین جاست.

ازهرى در كودكى همراه خانواده‌اش به قاهره رفت و همان جا پرورش يافت.

تحصیلات

در آغاز، قرائت قرآن آموخت و کتاب‌هاى «العمدة» و «مختصر» ابوشجاع را فراگرفت و سپس وارد الأزهر شد و در آنجا به تكمیل دانش خویش و فراگیرى علومى چون معانى و بيان، صرف و نحو، منطق و اصول فقه پرداخت و از استادانى چون يعيش مغربى، داوود مالكى، سنهورى، حصنى، شمنى و سخاوى دانش آموخت. اما بنابر روايتى كه ابن عماد نقل كرده است، وى در آغاز، خادم الأزهر بود و در 36 سالگى، در پى تحولى روحانى به تحصيل علم روى آورد. وى علت اصلى این حال را، ناسزاى یکى از طلاب الأزهر مى‌داند كه سخت بر وى گران آمده بود. ازهرى پس از فراگیرى علم به تدريس پرداخت و دانش‌دوستان بسيارى به مجالس درس وى راه يافتند و نام او بر سر زبان‌ها افتاد. برخى او را هم‌پايه جلال‌الدين سيوطى و عبدالرحمان جامى شمرده‌اند و حتى از برخى جهات، برتر از آن دو دانسته‌اند.

وى در روزگار خود، از نحویان بزرگ بشمار مى‌رفت و در منابع، از وى ستايش بسيار شده است. بااين‌همه، او نيز همچون ديگر نحویان آن عصر كه سخن تازه‌اى نداشتند، به شرح يا تلخيص آثار ديگران مى‌پرداخت؛ ازاين‌رو کتاب‌هاى وى همه در شرح آثار نحویان ديگر چون ابن مالك و ابن هشام است. شيوه وى در شرح آثار نحویان و استناد به منابع نحوى، مبتنى بر اختصار و ايجاز است؛ به‌گونه‌اى كه این ايجاز، خود گاه مخل معنى و مايه ابهام شده است. ازاين‌رو برخى از منتقدان، وى را شارحى ناموفق دانسته و شروح او را سست و پرخلل شمرده‌اند. به‌علاوه در شناخت او از لغت و ادب عرب نيز ترديد كرده‌اند و مثلاًبه شرح او بر قصيده «برده» خرده‌هایى گرفته‌اند.

وفات

ازهری در پایان عمر به سفر حج رفت و در در بازگشت، در محلى به نام بركة الحاج، در روز چهاردهم محرم در 905ق برابر با 1499م و در سن شصت و هفت سالگی از دنیا رفت.

آثار

الألغاز النحویة؛
التصريح بمضمون التوضيح يا التصريح في شرح التوضيح (شرح مبسوطى است شامل سه هزار بيت بر کتاب «أوضح المسالك إلى ألفية ابن مالك» از ابن هشام)؛
تمرين الطلاب في صناعة الإعراب؛
الحواشي الأزهرية في حل ألفاظ المقدمة الجزرية (شرح مقدمه ابن جزرى در تجوید)؛
الزبدة في شرح قصيدة البردة؛
شرح الآجرومیة (شرح «المقدمة الآجرومیة» صنهاجى در نحو)؛
شرح المقدمة الأزهرية (شرح «المقدمة الأزهرية في علم العربية» كه اثر خود مؤلف است)؛
المقدمة الأزهرية في علم العربية؛
موصل الطلاب إلى قواعد الإعراب (شرح کتاب «الإعراب عن قواعد الإعراب» اثر ابن هشام)؛
إعراب الكافية؛
بلوغ الأمل في فن الزجل؛
تفسير آية «فلا أقسم بمواقع النجوم»؛
تقييد في الحمد و الشكر؛
الثمار اليوانع في الأصول؛
شرح العوامل المائة؛
القول السامی على كلام ملاعبدالرحمان الجامی» منسوب به اوست)^[۱].

پانویس

↑ ملا ابراهیمی، عزت، ج8، ص78

منابع مقاله

ملا ابراهیمی، عزت، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی،چاپ دوم، 1377.

وابسته‌ها

شرح التصريح علی التوضيح ابن مالك في النحو و الصرف للشيخ ابي‌محمد بن عبدالله بن يوسف بن هشام الانصاري

موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب

الحواشي الأزهرية في حل ألفاظ المقدمة الجزرية

شرح التصريح علی التوضيح علی ألفية إبن مالک في النحو

حاشية الشيخ محمد ابوالنجا علی شرح الشيخ خالد الأزهري علی الآجرومية في النحو لإبن آجروم محمد بن محمد بن داود الصنهاجي

تنبيهات علي کتاب شرح الجزرية لخالد الازهري

إعراب الألفية المسماة بتمرين الطلاب في صناعة الإعراب

[1] ملا ابراهیمی، عزت، ج8، ص78

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR07741.jpg|بندانگشتی|ازهری، خالد بن عبدالله]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|ازهری، خالد بن عبدالله
+! نام!! data-type="authorName" |ازهری، خالد بن عبدالله
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'|
+| data-type="authorOtherNames" |
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |عبدالله
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |838
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |جرجا در صعید مصر
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|905 هـ.ق
+| data-type="authorDeathDate" |905 ‌‎ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |يعيش مغربى، داوود مالكى، سنهورى، حصنى، شمنى و [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوى]]
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |[[شرح التصريح علی التوضيح ابن مالك في النحو و الصرف للشيخ ابي‌محمد بن عبدالله بن يوسف بن هشام الانصاري]]
-|-class='articleCode'
-|کد مولف
+[[موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب]]
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE7741AUTHORCODE
+|- class="articleCode"
+|کد مؤلف
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE07741AUTHORCODE
 |}
 </div>
+{{کاربردهای دیگر|ازهری (ابهام‌زدایی)}}
+'''ابوولید زين‌الدين خالد بن عبدالله بن ابى‌بكر''' (838 - 905ق)، فقیه شافعی که به وقاد معروف می‌باشد و متخصص در علوم منطق، بلاغت، نحو و لغت است.
-«ابووليد زين‌الدين خالد بن عبدالله بن ابى‌بكر»، متولد 838ق / 1434م، نحودان، لغت‌شناس و فقيه شافعى است كه به وقاد نيز معروف مى‌باشد. نسب وى به ابومنصور ازهرى صاحب «تهذيب اللغة» مى‌رسد. در جرجه (جرجا) واقع در صعيد مصر، به دنيا آمد و نسبت جرجى (جرجاوى) او از همين جاست.
+==ولادت==
+ایشان در سال 838ق برابر با 1434م متولد شد. نسب وى به ابومنصور ازهرى صاحب «تهذيب اللغة» مى‌رسد. در جرجه (جرجا) واقع در صعيد مصر، به دنيا آمد و نسبت جرجى (جرجاوى) او از همین جاست.
-ازهرى در كودكى همراه خانواده‌اش به قاهره رفت و همان جا پرورش يافت. در آغاز، قرائت قرآن آموخت و کتاب‌هاى «العمدة» و «مختصر» ابوشجاع را فراگرفت و سپس وارد الأزهر شد و در آنجا به تكميل دانش خويش و فراگيرى علومى چون معانى و بيان، صرف و نحو، منطق و اصول فقه پرداخت و از استادانى چون يعيش مغربى، داوود مالكى، سنهورى، حصنى، شمنى و سخاوى دانش آموخت. اما بنا بر روايتى كه ابن عماد نقل كرده است، وى در آغاز، خادم الأزهر بود و در 36 سالگى، در پى تحولى روحانى به تحصيل علم روى آورد. وى علت اصلى اين حال را، ناسزاى يكى از طلاب الأزهر مى‌داند كه سخت بر وى گران آمده بود. ازهرى پس از فراگيرى علم به تدريس پرداخت و دانش‌دوستان بسيارى به مجالس درس وى راه يافتند و نام او بر سر زبان‌ها افتاد. برخى او را هم‌پايه جلال‌الدين [[سيوطى]] و [[جامی، عبدالرحمن|عبدالرحمان جامى]]  شمرده‌اند و حتى از برخى جهات، برتر از آن دو دانسته‌اند.
+ازهرى در كودكى همراه خانواده‌اش به قاهره رفت و همان جا پرورش يافت.
-ازهرى در پايان عمر به سفر حج رفت و در بازگشت، در محلى به نام بركة الحاج، نزديك قاهره، از دنيا رفت. وى در روزگار خود، از نحويان بزرگ بشمار مى‌رفت و در منابع، از وى ستايش بسيار شده است. بااين‌همه، او نيز همچون ديگر نحويان آن عصر كه سخن تازه‌اى نداشتند، به شرح يا تلخيص آثار ديگران مى‌پرداخت؛ ازاين‌رو کتاب‌هاى وى همه در شرح آثار نحويان ديگر چون ابن مالك و ابن هشام است. شيوه وى در شرح آثار نحويان و استناد به منابع نحوى، مبتنى بر اختصار و ايجاز است؛ به‌گونه‌اى كه اين ايجاز، خود گاه مخل معنى و مايه ابهام شده است. ازاين‌رو برخى از منتقدان، وى را شارحى ناموفق دانسته و شروح او را سست و پرخلل شمرده‌اند. به‌علاوه در شناخت او از لغت و ادب عرب نيز ترديد كرده‌اند و مثلا به شرح او بر قصيده «برده» خرده‌هايى گرفته‌اند.
+==تحصیلات==
+در آغاز، قرائت قرآن آموخت و کتاب‌هاى «العمدة» و «مختصر» ابوشجاع را فراگرفت و سپس وارد الأزهر شد و در آنجا به تكمیل دانش خویش و فراگیرى علومى چون معانى و بيان، صرف و نحو، منطق و اصول فقه پرداخت و از استادانى چون يعيش مغربى، داوود مالكى، سنهورى، حصنى، شمنى و [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|سخاوى]] دانش آموخت. اما بنابر روايتى كه ابن عماد نقل كرده است، وى در آغاز، خادم الأزهر بود و در 36 سالگى، در پى تحولى روحانى به تحصيل علم روى آورد. وى علت اصلى این حال را، ناسزاى یکى از طلاب الأزهر مى‌داند كه سخت بر وى گران آمده بود. ازهرى پس از فراگیرى علم به تدريس پرداخت و دانش‌دوستان بسيارى به مجالس درس وى راه يافتند و نام او بر سر زبان‌ها افتاد. برخى او را هم‌پايه [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدين سيوطى]] و [[جامی، عبدالرحمن|عبدالرحمان جامى]] شمرده‌اند و حتى از برخى جهات، برتر از آن دو دانسته‌اند.
-== آثار ==
+وى در روزگار خود، از نحویان بزرگ بشمار مى‌رفت و در منابع، از وى ستايش بسيار شده است. بااين‌همه، او نيز همچون ديگر نحویان آن عصر كه سخن تازه‌اى نداشتند، به شرح يا تلخيص آثار ديگران مى‌پرداخت؛ ازاين‌رو کتاب‌هاى وى همه در شرح آثار نحویان ديگر چون [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] و [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]] است. شيوه وى در شرح آثار نحویان و استناد به منابع نحوى، مبتنى بر اختصار و ايجاز است؛ به‌گونه‌اى كه این ايجاز، خود گاه مخل معنى و مايه ابهام شده است. ازاين‌رو برخى از منتقدان، وى را شارحى ناموفق دانسته و شروح او را سست و پرخلل شمرده‌اند. به‌علاوه در شناخت او از لغت و ادب عرب نيز ترديد كرده‌اند و مثلاًبه شرح او بر قصيده «برده» خرده‌هایى گرفته‌اند.
+==وفات==
+ازهری در پایان عمر به سفر حج رفت و در در بازگشت، در محلى به نام بركة الحاج، در روز چهاردهم محرم در 905ق برابر با 1499م و در سن شصت و هفت سالگی از دنیا رفت.
-. الألغاز النحوية؛
+==آثار==
+# الألغاز النحویة؛
+# التصريح بمضمون التوضيح يا التصريح في شرح التوضيح (شرح مبسوطى است شامل سه هزار بيت بر کتاب «[[أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك|أوضح المسالك إلى ألفية ابن مالك]]» از [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]])؛
+# تمرين الطلاب في صناعة الإعراب؛
+# الحواشي الأزهرية في حل ألفاظ المقدمة الجزرية (شرح مقدمه [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزرى]] در تجوید)؛
+# الزبدة في شرح قصيدة البردة؛
+# شرح الآجرومیة (شرح «المقدمة الآجرومیة» صنهاجى در نحو)؛
+# شرح المقدمة الأزهرية (شرح «المقدمة الأزهرية في علم العربية» كه اثر خود مؤلف است)؛
+# المقدمة الأزهرية في علم العربية؛
+# موصل الطلاب إلى قواعد الإعراب (شرح کتاب «الإعراب عن قواعد الإعراب» اثر ابن هشام)؛
+# إعراب الكافية؛
+# بلوغ الأمل في فن الزجل؛
+# تفسير آية''' «فلا أقسم بمواقع النجوم»'''؛
+# تقييد في الحمد و الشكر؛
+# الثمار اليوانع في الأصول؛
+# شرح العوامل المائة؛
+# القول السامی على كلام ملاعبدالرحمان الجامی» منسوب به اوست)<ref>ملا ابراهیمی، عزت، ج8، ص78</ref>.
+==پانویس==
+<references/>
-. التصريح بمضمون التوضيح يا التصريح في شرح التوضيح (شرح مبسوطى است شامل سه هزار بيت بر کتاب «أوضح المسالك إلى ألفية ابن مالك» از ابن هشام)؛
+==منابع مقاله==
-. تمرين الطلاب في صناعة الإعراب؛
+ملا ابراهیمی، عزت، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی،چاپ دوم، 1377.
-. الحواشي الأزهرية في حل ألفاظ المقدمة الجزرية (شرح مقدمه [[جزری، محمد بن محمد|ابن جزرى]] در تجويد)؛
-. الزبدة في شرح قصيدة البردة؛
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-. شرح الآجرومية (شرح «المقدمة الآجرومية» صنهاجى در نحو)؛
-. شرح المقدمة الأزهرية (شرح «المقدمة الأزهرية في علم العربية» كه اثر خود مؤلف است)؛
+[[شرح التصريح علی التوضيح ابن مالك في النحو و الصرف للشيخ ابي‌محمد بن عبدالله بن يوسف بن هشام الانصاري]]
-. المقدمة الأزهرية في علم العربية؛
-. موصل الطلاب إلى قواعد الإعراب (شرح کتاب «الإعراب عن قواعد الإعراب» اثر ابن هشام)؛
-. إعراب الكافية؛
-. بلوغ الأمل في فن الزجل؛
-. تفسير آية ''' «فلا أقسم بمواقع النجوم» '''؛
-. تقييد في الحمد و الشكر؛
-. الثمار اليوانع في الأصول؛
-. شرح العوامل المائة؛
-. القول السامي على كلام ملاعبدالرحمان الجامي» منسوب به اوست).
-== منابع مقاله ==
-برگرفته از: بجنوردى، سيد كاظم و همكاران (1377)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى (چاپ دوم)، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 8، ص 78، نوشته: عزت ملاابراهيمى.
-== وابسته‌ها ==
-{{وابسته‌ها}}
-[[شرح التصریح علی التوضیح ابن مالک فی النحو و الصرف للشیخ ابی محمد بن عبدالله بن یوسف بن هشام الانصاری]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
-[[موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب لإبن هشام الأنصاري المصري]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب]]
-[[الحواشي الأزهرية في حل ألفاظ المقدمة الجزرية]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[الحواشي الأزهرية في حل ألفاظ المقدمة الجزرية]]
-[[شرح التصريح علي التوضيح علي ألفية إبن مالک في النحو]] / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
+[[شرح التصريح علی التوضيح علی ألفية إبن مالک في النحو]]
-[[تنبيهات علي کتاب شرح الجزرية لخالد الازهري]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[حاشية الشيخ محمد ابوالنجا علی شرح الشيخ خالد الأزهري علی الآجرومية في النحو لإبن آجروم محمد بن محمد بن داود الصنهاجي]]
-[[إعراب الألفية المسماة بتمرين الطلاب في صناعة الإعراب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[تنبيهات علي کتاب شرح الجزرية لخالد الازهري]]
-[[حاشية الشيخ محمد ابوالنجا علي شرح الشيخ خالد الأزهري علي الآجرومية في النحو لإبن آجروم محمد بن محمد بن داود الصنهاجي]] / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
+[[إعراب الألفية المسماة بتمرين الطلاب في صناعة الإعراب]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]