موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'عبد الله' به 'عبدالله') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '.↵↵↵رده:کتاب‌شناسی' به '. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی') |
||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR15403J1.jpg | |||
| عنوان =موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب لإبن هشام الأنصاري المصري | |||
| | | عنوان‌های دیگر =قواعد الاعراب. شرح | ||
| پدیدآوران = | |||
[[ابن هشام، عبدالله بن یوسف]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[ازهری، خالد بن عبدالله]] ( | [[ازهری، خالد بن عبدالله]] (نویسنده) | ||
[[زهران، البدراوی]] (مصحح) | [[زهران، البدراوی]] (مصحح) | ||
[[زهران، البدراوی]] ( | [[زهران، البدراوی]] (مقدمه‌نويس) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =PJ 6121 /الف2 ق9* | ||
| موضوع = | |||
ابن هشام، عبدالله بن یوسف، 708 - 761ق. قواعد الاعراب - نقد و تفسیر | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
زبان عربی - نحو | زبان عربی - نحو | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | [بی نا] | ||
| مکان نشر =[بی جا] - [بی جا] | |||
| سال نشر = | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15403AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =15403 | |||
| کتابخوان همراه نور =15403 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب'''، اثر [[ازهری، خالد بن عبدالله|شيخ خالد الازهرى]] (متوفى 905ق)، شرح مزجى «الإعراب عن قواعد الإعراب» [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام انصارى]] مصرى (متوفى 761ق)، با تحقيق و تعليق دكتر البدراوى زهران، كتابى پيرامون اعراب كلمات و جمل و قواعد مربوط به آن مى‌باشد. | |||
كتاب به زبان عربى بوده و اصل آن كه در قرن هشتم تأليف گرديده، در اوايل قرن دهم هجرى، شرح شده است. | كتاب به زبان عربى بوده و اصل آن كه در قرن هشتم تأليف گرديده، در اوايل قرن دهم هجرى، شرح شده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
اصل كتاب داراى چهار باب بوده و مطالب اثر حاضر نيز پس از مقدمه مفصلى از محقق در چهار باب، تنظيم شده است. | اصل كتاب داراى چهار باب بوده و مطالب اثر حاضر نيز پس از مقدمه مفصلى از محقق در چهار باب، تنظيم شده است. | ||
شيوه شيخ الازهرى در شرح آثار نحويان و استناد به منابع نحوى، مبتنى بر اختصار و ايجاز است، به‌گونه‌اى كه برخى معتقدند اين ايجاز، خود گاه مخل معنى و مايه ابهام شده است. ازاين‌رو برخى از منتقدان، وى را شارحى ناموفق دانسته و شروح او را سست و پرخلل شمرده‌اند. به‌علاوه در شناخت او از لغت و ادب عرب نيز ترديد كرده‌اند <ref>دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 8، ص 78</ref> | شيوه [[ازهری، خالد بن عبدالله|شيخ الازهرى]] در شرح آثار نحويان و استناد به منابع نحوى، مبتنى بر اختصار و ايجاز است، به‌گونه‌اى كه برخى معتقدند اين ايجاز، خود گاه مخل معنى و مايه ابهام شده است. ازاين‌رو برخى از منتقدان، وى را شارحى ناموفق دانسته و شروح او را سست و پرخلل شمرده‌اند. به‌علاوه در شناخت او از لغت و ادب عرب نيز ترديد كرده‌اند<ref>دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 8، ص 78</ref> | ||
شرح مطالب، به‌صورت مزجى مى‌باشد؛ به اين صورت كه شارح ابتدا قسمتى از مطلب مصنف را در داخل پرانتز آورده و سپس، به شرح آن پرداخته است، به‌گونه‌اى كه مطالب به‌هم‌پيوسته و ممزوج مى‌باشد. | شرح مطالب، به‌صورت مزجى مى‌باشد؛ به اين صورت كه شارح ابتدا قسمتى از مطلب مصنف را در داخل پرانتز آورده و سپس، به شرح آن پرداخته است، به‌گونه‌اى كه مطالب به‌هم‌پيوسته و ممزوج مى‌باشد. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه، ابتدا خصوصيات و ويژگى‌هاى مكتب لغوى مصر بيان و سپس، ضمن ارائه شرح حال مختصرى از نویسنده، شيوخ و تأليفات [[ازهری، خالد بن عبدالله|شيخ الازهرى]] و همچنين [[ابن هشام، عبدالملک بن هشام|ابن هشام]]، مطالب زير عنوان گرديده است: ابنيه لغوى، جمله صغرى، جمله كبرى، كلمه، عبارت، تعريف جمله از ديدگاه «فرايز»، جمله موسعه، جملاتى كه محلى از اعراب ندارند و جملاتى كه داراى محلى از اعراب هستند و شبه جمله<ref>مقدمه، ص 1</ref> | |||
باب اول، به شرح جمل و ذكر اقسام و احكام آن اختصاص يافته است. از جمله مباحث مطرح‌شده در اين باب، عبارتند از: جمله اسميه و فعليه؛ جمله‌هاى وصفيه صغرى و كبرى<ref>متن كتاب، ص 63</ref> | |||
در باب دوم، به احكام مربوط به جار و مجرور، حكم معرفه و نكره و متعلق جار و مجرور و حذف آن در مواضع مختلف پرداخته شده است<ref>همان، ص 95</ref> | |||
در باب دوم، به احكام مربوط به جار و مجرور، حكم معرفه و نكره و متعلق جار و مجرور و حذف آن در مواضع مختلف پرداخته شده است <ref>همان، ص 95</ref> | |||
در سومين باب، به تفسير كلمات و عوامل مختلفى پرداخته شده كه خواننده علم نحو و لغت عربى، به فهم و دانستن آن‌ها، احتياج دارد <ref>همان، ص 104</ref> | در سومين باب، به تفسير كلمات و عوامل مختلفى پرداخته شده كه خواننده علم نحو و لغت عربى، به فهم و دانستن آن‌ها، احتياج دارد<ref>همان، ص 104</ref> | ||
آخرين باب، به اشتباهات رايج در لسان مردم و تصحيح و تبيين خطاهاى مصطلح نحوى، اختصاص يافته است. | آخرين باب، به اشتباهات رايج در لسان مردم و تصحيح و تبيين خطاهاى مصطلح نحوى، اختصاص يافته است. | ||
| خط ۷۶: | خط ۵۷: | ||
اين اثر بارها در استانبول (1285ق)، قاهره (1292، 1299 و 1325ق) و عمان (1985م، به كوشش عبدالكريم مجاهد و سعيد عبدالهادى با حاشيه‌اى از ابوبكر شنوانى) به چاپ رسيده است <ref>دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 8، ص 78</ref> | اين اثر بارها در استانبول (1285ق)، قاهره (1292، 1299 و 1325ق) و عمان (1985م، به كوشش عبدالكريم مجاهد و سعيد عبدالهادى با حاشيه‌اى از ابوبكر شنوانى) به چاپ رسيده است<ref>دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 8، ص 78</ref> | ||
فهارس فنى شامل: فهرست آيات قرآنى‌اى كه در كتاب ذكر شده (بر حسب ورود آن‌ها در ابواب كتاب)؛ فهرست احاديث نبوى (بر حسب ورود در كتاب)؛ اقوال مأثوره؛ شواهد شعرى (بر حسب حروف الفبا به ترتيب حروف روى همراه با ذكر صفحه ورود در كتاب)؛ مصادر و منابع مورد استفاده محقق و فهرست محتويات، در انتهاى كتاب آمده است. | فهارس فنى شامل: فهرست آيات قرآنى‌اى كه در كتاب ذكر شده (بر حسب ورود آن‌ها در ابواب كتاب)؛ فهرست احاديث نبوى (بر حسب ورود در كتاب)؛ اقوال مأثوره؛ شواهد شعرى (بر حسب حروف الفبا به ترتيب حروف روى همراه با ذكر صفحه ورود در كتاب)؛ مصادر و منابع مورد استفاده محقق و فهرست محتويات، در انتهاى كتاب آمده است. | ||
| خط ۸۳: | خط ۶۴: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
#مقدمه و متن كتاب. | |||
#بجنوردى، سيد كاظم و همكاران (1377)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى (چاپ دوم)، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 8، ص 78. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۳۰
| موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب لإبن هشام الأنصاري المصري | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن هشام، عبدالله بن یوسف (نویسنده)
ازهری، خالد بن عبدالله (نویسنده) زهران، البدراوی (مصحح) زهران، البدراوی (مقدمه‌نويس) |
| عنوان‌های دیگر | قواعد الاعراب. شرح |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ابن هشام، عبدالله بن یوسف، 708 - 761ق. قواعد الاعراب - نقد و تفسیر زبان عربی - نحو |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJ 6121 /الف2 ق9* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
موصل الطلاب إلی قواعد الإعراب، اثر شيخ خالد الازهرى (متوفى 905ق)، شرح مزجى «الإعراب عن قواعد الإعراب» ابن هشام انصارى مصرى (متوفى 761ق)، با تحقيق و تعليق دكتر البدراوى زهران، كتابى پيرامون اعراب كلمات و جمل و قواعد مربوط به آن مى‌باشد.
كتاب به زبان عربى بوده و اصل آن كه در قرن هشتم تأليف گرديده، در اوايل قرن دهم هجرى، شرح شده است.
ساختار
اصل كتاب داراى چهار باب بوده و مطالب اثر حاضر نيز پس از مقدمه مفصلى از محقق در چهار باب، تنظيم شده است.
شيوه شيخ الازهرى در شرح آثار نحويان و استناد به منابع نحوى، مبتنى بر اختصار و ايجاز است، به‌گونه‌اى كه برخى معتقدند اين ايجاز، خود گاه مخل معنى و مايه ابهام شده است. ازاين‌رو برخى از منتقدان، وى را شارحى ناموفق دانسته و شروح او را سست و پرخلل شمرده‌اند. به‌علاوه در شناخت او از لغت و ادب عرب نيز ترديد كرده‌اند[۱]
شرح مطالب، به‌صورت مزجى مى‌باشد؛ به اين صورت كه شارح ابتدا قسمتى از مطلب مصنف را در داخل پرانتز آورده و سپس، به شرح آن پرداخته است، به‌گونه‌اى كه مطالب به‌هم‌پيوسته و ممزوج مى‌باشد.
گزارش محتوا
در مقدمه، ابتدا خصوصيات و ويژگى‌هاى مكتب لغوى مصر بيان و سپس، ضمن ارائه شرح حال مختصرى از نویسنده، شيوخ و تأليفات شيخ الازهرى و همچنين ابن هشام، مطالب زير عنوان گرديده است: ابنيه لغوى، جمله صغرى، جمله كبرى، كلمه، عبارت، تعريف جمله از ديدگاه «فرايز»، جمله موسعه، جملاتى كه محلى از اعراب ندارند و جملاتى كه داراى محلى از اعراب هستند و شبه جمله[۲]
باب اول، به شرح جمل و ذكر اقسام و احكام آن اختصاص يافته است. از جمله مباحث مطرح‌شده در اين باب، عبارتند از: جمله اسميه و فعليه؛ جمله‌هاى وصفيه صغرى و كبرى[۳]
در باب دوم، به احكام مربوط به جار و مجرور، حكم معرفه و نكره و متعلق جار و مجرور و حذف آن در مواضع مختلف پرداخته شده است[۴]
در سومين باب، به تفسير كلمات و عوامل مختلفى پرداخته شده كه خواننده علم نحو و لغت عربى، به فهم و دانستن آن‌ها، احتياج دارد[۵]
آخرين باب، به اشتباهات رايج در لسان مردم و تصحيح و تبيين خطاهاى مصطلح نحوى، اختصاص يافته است.
وضعيت كتاب
اين اثر بارها در استانبول (1285ق)، قاهره (1292، 1299 و 1325ق) و عمان (1985م، به كوشش عبدالكريم مجاهد و سعيد عبدالهادى با حاشيه‌اى از ابوبكر شنوانى) به چاپ رسيده است[۶]
فهارس فنى شامل: فهرست آيات قرآنى‌اى كه در كتاب ذكر شده (بر حسب ورود آن‌ها در ابواب كتاب)؛ فهرست احاديث نبوى (بر حسب ورود در كتاب)؛ اقوال مأثوره؛ شواهد شعرى (بر حسب حروف الفبا به ترتيب حروف روى همراه با ذكر صفحه ورود در كتاب)؛ مصادر و منابع مورد استفاده محقق و فهرست محتويات، در انتهاى كتاب آمده است.
پاورقى‌ها توسط محقق نوشته شده و در آن‌ها، علاوه بر ذكر منابع، توضيحات جامع و مفصلى پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن داده شده است.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- بجنوردى، سيد كاظم و همكاران (1377)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى (چاپ دوم)، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 8، ص 78.