تحفة الأحباب، شرح فارسی بر تشریح الافلاک

تحفة الأحباب، اثر سید محمدجواد ذهنی تهرانی (1326-1381ش)، شرحی به زبان فارسی بر رسالۀ مختصر «تشریح الافلاک» شیخ بهایی (1030-953ق) است که به تبیین و تفصیل اصول و چکیده مباحث مهم علم هیئت و بررسی اجرام سماوی می‌پردازد.

تحفة الأحباب
پدیدآوران	ذهنی تهرانی، محمد جواد (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	شرح فارسی بر تشريح الافلاک
ناشر	نشر حاذق
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1371ش
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ش9 ت5024 23 QB
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

سبک نگارش

این اثر یک شرح تفصیلی است که روش آن شرح قولی (قوله) کاملاً نظام‌مند و ساختارمند است؛ به‌طوری‌که ابتدا متن اصلی (متن)، سپس ترجمۀ آن (ترجمه)، و در نهایت شرح و تفسیر مفصل عبارت‌ها (شرح) ارائه شده است. نویسنده تعمد داشته که از ایجاز (اختصار بیش از حد) دوری کرده و مطالب را با وضوح و تفصیل بیان کند و به شرح مجملات و توضیح معضلات پرداخته است. از ویژگی‌های بسیار مهم این سبک، استفاده گسترده از اشکال و تصاویر ترسیمی برای روشن ساختن مفاهیم پیچیده و مدل‌های کُروی نجومی است.

ویژگی شرح

مهم‌ترین ویژگی‌های محتوایی این شرح عبارت‌اند از:

1. تشریح دقیق مفاهیم اساسی هیئت: شرح به‌تفصیل، اصطلاحات فنی علم هیئت مانند فلک اطلس، کرۀ ثوابت، فلک‌البروج، دوائر عظام، و مناطق عرض را تعریف و تبیین می‌کند.
2. تمرکز بر مدل‌های سیارات: بخش عمده‌ای از محتوا به شرح هیئت افلاک سیارات مشهور مانند خورشید، ماه، عطارد و زهره اختصاص‌یافته است و حرکات و مدل‌های نجومی آن‌ها (مانند فلک حامل، فلک تدویر، و اوج و حضیض) با جزئیات توضیح داده شده است.
3. بررسی پدیده‌های نجومی و کاربردی: پدیده‌هایی مانند حالات کرۀ ماه (اجتماع، بدر، هلال) و چگونگی وقوع خسوف و کسوف (ماه‌گرفتگی و خورشیدگرفتگی) با شرح کامل و استفاده از تصاویر توضیح داده شده است.
4. مباحث جغرافیایی و زمان‌سنجی: در کنار مباحث کیهانی، به مسائل مربوط به زمین و جغرافیا همچون تعریف اقالیم، استخراج خط نصف‌النهار، و تعیین سمت قبله پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.