مبانی فقهی جاسوسی و ضدجاسوسی: تفاوت میان نسخهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' (ص)' به '(ص)') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
==سبک نگارش== | ==سبک نگارش== | ||
این اثر تقریر بحث خارج فقه نویسنده | این اثر تقریر بحث خارج فقه نویسنده است که به بررسی عمیق مسائل فقهی جاسوسی و تجسس میپردازد و در هر بخش با استناد به آیات و روایات به بحث و استدلال در خصوص احکام شرعی میپردازد. | ||
شیوه نگارش شامل نقل و تحلیل آرای فقهای شیعه و عامه در مورد موضوعات مختلف مرتبط با جاسوسی (مانند حکم جاسوس مسلمان یا غیرمسلمان) است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص129- 6،143</ref>. | شیوه نگارش شامل نقل و تحلیل آرای فقهای شیعه و عامه در مورد موضوعات مختلف مرتبط با جاسوسی (مانند حکم جاسوس مسلمان یا غیرمسلمان) است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص129- 6،143</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مقام اول: معنای | مقام اول: معنای تجسس؛ این مقام با تبیین معنای لغوی و عرفی تجسس آغاز میشود؛ تجسس به معنای جستجو و تفحص در امور پنهان است. در این بخش، تلاش شده است تا تفاوت بین «تجسس» (با جیم) و «تحسس» (با حاء) روشن شود. نتیجهای که از بحث لغوی گرفته میشود این است که تجسس به معنای تحقیق و تفحص در امور پوشیده است، چه این کار بهقصد خیر باشد و چه بهقصد شر<ref>همان، ص17- 20</ref>. | ||
مقام دوم: اقسام تجسس و | مقام دوم: اقسام تجسس و جاسوسی؛ در این بخش، تجسس به سه دسته، تجسس با هدف عقلایی و صحیح (مانند حفظ نظام اسلامی) و تجسس با هدف فاسد (مانند هتک حرمت دیگران) و تجسس فقط بهمنظور آگاهی از احوال اشخاص (فضولی) تقسیم میگردد. همچنین، جاسوسی نیز به دو نوع جاسوسی به نفع دشمنان اسلام و جاسوسی به نفع دولت اسلامی دستهبندی میشود؛ جاسوس میتواند از لحاظ دینی مسلمان یا کافر ذمی یا کافر حربی باشد<ref>همان، ص23- 24</ref>. | ||
مقام سوم: حکم | مقام سوم: حکم تجسس؛ این مقام که یکی از مفصلترین بخشهای کتاب است، حکم فقهی جاسوسی را در دو فصل بررسی میکند. فصل اول بهحکم تجسس به سود و مصلحت کفر اختصاص دارد و در آن بهحکم جاسوس مسلمان پرداخته میشود. دراینخصوص، باتوجهبه فتاوای علمای شیعه، در شرایطی که عمل جاسوس باعث فساد و گسترش کفر نشود، تعزیر (مجازات کمتر از حد شرعی) برای او در نظر گرفته میشود. اما اگر اقدام جاسوس منجر به مفسده بزرگ یا تقویت دشمنان گردد، حکم اعدام و مجازات شدید مطرح است. | ||
فصل دوم بهحکم تجسس به مصلحت اسلام و نظام اسلامی میپردازد و مشروعیت جاسوسی و جمعآوری اطلاعات برای حفظ مصالح مسلمین و نظام را ثابت میکند. همچنین، بحث مفصلی در مورد شکنجهکردن جاسوس و اعتبار اقرارهای او در این مقام مطرح شده است و روایات اهلبیت(ع) و عامه دراینخصوص بررسی میگردد؛ با این نتیجه که شکنجه برای آشکارکردن حقیقت حرام است، مگر در مواردی خاص که برای حفظ نظام یا دفع مفسده بزرگ ضروری باشد<ref>همان، ص27- 196</ref>. | فصل دوم بهحکم تجسس به مصلحت اسلام و نظام اسلامی میپردازد و مشروعیت جاسوسی و جمعآوری اطلاعات برای حفظ مصالح مسلمین و نظام را ثابت میکند. همچنین، بحث مفصلی در مورد شکنجهکردن جاسوس و اعتبار اقرارهای او در این مقام مطرح شده است و روایات اهلبیت(ع) و عامه دراینخصوص بررسی میگردد؛ با این نتیجه که شکنجه برای آشکارکردن حقیقت حرام است، مگر در مواردی خاص که برای حفظ نظام یا دفع مفسده بزرگ ضروری باشد<ref>همان، ص27- 196</ref>. | ||
مقام چهارم: درباره عریف و | مقام چهارم: درباره عریف و نقیب؛ این مقام به بررسی نقش تاریخی و فقهی عریف و نقیب میپردازد. این دو عنوان در روایات بهمثابه افرادی توصیف شدهاند که وظایف اطلاعاتی، نظارتی و امنیتی مهمی را در دولت اسلامی بر عهده داشتند. این بخش با هدف تقویت استدلال برای مشروعیت وجود نهادهای جمعآوری اطلاعات در نظام اسلامی (ضدجاسوسی) ارائه شده است<ref>همان، ص199- 211</ref>. | ||
مقام پنجم: حکم تحریم هنگام | مقام پنجم: حکم تحریم هنگام تجسس؛ که به بررسی ادله قرآنی حرمت تجسس اختصاص دارد. استدلال اصلی بر پایه آیاتی است که از ظن بد (بدگمانی) و تجسس نهی میکنند. این آیات عموماً ناظر به حرمت تجسس در امور شخصی و عیوب دیگران است که هتک آبروی مؤمنین را در پی دارد. همچنین، به آیاتی استناد شده است که از خیانت به خدا و رسول(ص) نهی میکنند، و این خیانت میتواند شامل افشای اسرار نظامی و سیاسی دولت اسلامی به دشمنان باشد<ref>همان، ص212- 216</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۱
مبانی فقهی جاسوسی و ضدجاسوسی، اثر شیخ نجمالدین طبسی (متولد ۱۳۳۴ش)، به تبیین و تحلیل مسائل فقهی ناظر بر پدیده جاسوسی و اقدامات ضدجاسوسی میپردازد. مباحث این اثر که پیش از این در کلاسهای مؤلف تدریس شده، با استناد به منابع معتبر اسلامی، چارچوب شرعی این موضوعات را روشن میسازد.
| مبانی فقهی جاسوسی و ضد جاسوسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طبسی، نجمالدین (نويسنده) |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 1 |
| موضوع | جاسوسی (اسلام) |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ط2م2 231 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب در قالب پنج مقام اصلی تدوین شده است که عبارتاند از: معنای تجسس، اقسام تجسس و جاسوسی، حکم تجسس، درباره عریف و نقیب و ارتکاب حرام هنگام تجسس.
سبک نگارش
این اثر تقریر بحث خارج فقه نویسنده است که به بررسی عمیق مسائل فقهی جاسوسی و تجسس میپردازد و در هر بخش با استناد به آیات و روایات به بحث و استدلال در خصوص احکام شرعی میپردازد. شیوه نگارش شامل نقل و تحلیل آرای فقهای شیعه و عامه در مورد موضوعات مختلف مرتبط با جاسوسی (مانند حکم جاسوس مسلمان یا غیرمسلمان) است[۱].
گزارش محتوا
مقام اول: معنای تجسس؛ این مقام با تبیین معنای لغوی و عرفی تجسس آغاز میشود؛ تجسس به معنای جستجو و تفحص در امور پنهان است. در این بخش، تلاش شده است تا تفاوت بین «تجسس» (با جیم) و «تحسس» (با حاء) روشن شود. نتیجهای که از بحث لغوی گرفته میشود این است که تجسس به معنای تحقیق و تفحص در امور پوشیده است، چه این کار بهقصد خیر باشد و چه بهقصد شر[۲].
مقام دوم: اقسام تجسس و جاسوسی؛ در این بخش، تجسس به سه دسته، تجسس با هدف عقلایی و صحیح (مانند حفظ نظام اسلامی) و تجسس با هدف فاسد (مانند هتک حرمت دیگران) و تجسس فقط بهمنظور آگاهی از احوال اشخاص (فضولی) تقسیم میگردد. همچنین، جاسوسی نیز به دو نوع جاسوسی به نفع دشمنان اسلام و جاسوسی به نفع دولت اسلامی دستهبندی میشود؛ جاسوس میتواند از لحاظ دینی مسلمان یا کافر ذمی یا کافر حربی باشد[۳].
مقام سوم: حکم تجسس؛ این مقام که یکی از مفصلترین بخشهای کتاب است، حکم فقهی جاسوسی را در دو فصل بررسی میکند. فصل اول بهحکم تجسس به سود و مصلحت کفر اختصاص دارد و در آن بهحکم جاسوس مسلمان پرداخته میشود. دراینخصوص، باتوجهبه فتاوای علمای شیعه، در شرایطی که عمل جاسوس باعث فساد و گسترش کفر نشود، تعزیر (مجازات کمتر از حد شرعی) برای او در نظر گرفته میشود. اما اگر اقدام جاسوس منجر به مفسده بزرگ یا تقویت دشمنان گردد، حکم اعدام و مجازات شدید مطرح است. فصل دوم بهحکم تجسس به مصلحت اسلام و نظام اسلامی میپردازد و مشروعیت جاسوسی و جمعآوری اطلاعات برای حفظ مصالح مسلمین و نظام را ثابت میکند. همچنین، بحث مفصلی در مورد شکنجهکردن جاسوس و اعتبار اقرارهای او در این مقام مطرح شده است و روایات اهلبیت(ع) و عامه دراینخصوص بررسی میگردد؛ با این نتیجه که شکنجه برای آشکارکردن حقیقت حرام است، مگر در مواردی خاص که برای حفظ نظام یا دفع مفسده بزرگ ضروری باشد[۴].
مقام چهارم: درباره عریف و نقیب؛ این مقام به بررسی نقش تاریخی و فقهی عریف و نقیب میپردازد. این دو عنوان در روایات بهمثابه افرادی توصیف شدهاند که وظایف اطلاعاتی، نظارتی و امنیتی مهمی را در دولت اسلامی بر عهده داشتند. این بخش با هدف تقویت استدلال برای مشروعیت وجود نهادهای جمعآوری اطلاعات در نظام اسلامی (ضدجاسوسی) ارائه شده است[۵].
مقام پنجم: حکم تحریم هنگام تجسس؛ که به بررسی ادله قرآنی حرمت تجسس اختصاص دارد. استدلال اصلی بر پایه آیاتی است که از ظن بد (بدگمانی) و تجسس نهی میکنند. این آیات عموماً ناظر به حرمت تجسس در امور شخصی و عیوب دیگران است که هتک آبروی مؤمنین را در پی دارد. همچنین، به آیاتی استناد شده است که از خیانت به خدا و رسول(ص) نهی میکنند، و این خیانت میتواند شامل افشای اسرار نظامی و سیاسی دولت اسلامی به دشمنان باشد[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.