المخیال العربی في الأحاديث المنسوبة إلى الرسول: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ']]') |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پدیدآورندگان | | پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[جزار، منصف | [[جزار، منصف]] (نويسنده) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| کد کنگره = /ج4م3 23 BP | | کد کنگره = /ج4م3 23 BP | ||
| موضوع =محمد (ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - سرگذشتنامه - نقد و تفسیر | | موضوع =محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - سرگذشتنامه - نقد و تفسیر | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر = دار محمد علي للنشر ** مؤسسة الإنتشار العربي | | ناشر = دار محمد علي للنشر ** مؤسسة الإنتشار العربي | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
''' | '''المخیال العربی في الأحاديث المنسوبة إلى الرسول'''، نوشته نویسنده معاصر عرب [[جزار، منصف|منصف جزار]]. این کتاب به بررسی و تحلیل انتقادی روایات تاریخی و دینی منسوب به پیامبر اسلام(ص) در بستر فرهنگی عرب میپردازد و بر تطبیق این روایات با مفاهیم قرآنی و تحولات فکری اسلامی تمرکز دارد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
==سبک نگارش== | ==سبک نگارش== | ||
• تحلیل تطبیقی و مقارنه میان روایات: اتخاذ رویکردی انتقادی با مقایسه دقیق یک روایت در منابع تاریخی و حدیثی (مانند مقایسه روایات ابن اسحاق، واقدی و طبری) به منظور درک تحولات متنی و معنایی آنها. | • تحلیل تطبیقی و مقارنه میان روایات: اتخاذ رویکردی انتقادی با مقایسه دقیق یک روایت در منابع تاریخی و حدیثی (مانند مقایسه روایات [[ابن اسحاق، محمد|ابن اسحاق]]، [[واقدی، محمد بن عمر|واقدی]] و [[طبری، محمد بن جریر بن یزید|طبری]]) به منظور درک تحولات متنی و معنایی آنها. | ||
• تمرکز بر مؤلفههای اسطورهای و خیالی: تحلیل ساختاری روایات برای کشف و تبیین نقش عناصر اسطورهای و خیالی در شکلگیری تصویر پیامبر(ص) و وقایع مرتبط با نبوت <ref>ر.ک: متن کتاب، ص330-327</ref>. | • تمرکز بر مؤلفههای اسطورهای و خیالی: تحلیل ساختاری روایات برای کشف و تبیین نقش عناصر اسطورهای و خیالی در شکلگیری تصویر پیامبر(ص) و وقایع مرتبط با نبوت <ref>ر.ک: متن کتاب، ص330-327</ref>. | ||
• استناد گسترده از منابع مختلف: در مطالب کتاب از منابع مختلفی چون کتب سیره و کرامات صوفیه و کتب تاریخ و تفاسیر استفاده شده است. | • استناد گسترده از منابع مختلف: در مطالب کتاب از منابع مختلفی چون کتب سیره و کرامات صوفیه و کتب تاریخ و تفاسیر استفاده شده است. <ref>ر.ک: همان، ص509،514،516</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
باب اول: نویسنده در این باب نسب نبوی را عنصر اساسی در ضبط سیره و شیوه روایتگری نویسندگان کتب سیره و مانند آن دانسته است. | باب اول: نویسنده در این باب نسب نبوی را عنصر اساسی در ضبط سیره و شیوه روایتگری نویسندگان کتب سیره و مانند آن دانسته است. وی دو دایره تصور کرده که ابراهیم(ع) مرکز آن و محمد(ص) جوهر آن است<ref>ر.ک: همان، ص 48</ref>. | ||
وی در نذر عبدالمطلب، روایات یونس بن بُکیر و هشام بن زیاد بکائی را با یکدیگر مقایسه میکند تا فعالیت خیالی نهفته در این داستانها را در سطح روایی مشخص کند <ref>ر.ک: همان، ص56-53</ref>. | |||
وی | وی تأکید میکند که بنا ندارد این روایات را صرفاً به تحلیل محض درآورد؛ بلکه میخواهد این روایات را پیگیری کند تا از طریق آنها به یک تکنیک ویژه که عبارت است از ردیابی جلوههای خیال است، دست یابد و بدینترتیب میتوانیم این پژوهش را بر مبنای یک روش دوگانه انجام دهیم که مبتنی بر تفسیر و سپس تأویل است. منظور ما از تفسیر، تجزیه واحدهای مرتبط با خیال و آنچه که نص را در سطح تصاویر و دلالات توضیح میدهد؛ اما تأویل (هرمنوتیک)، ابزاری است که با آن به باطن متن میرسیم و این اجازه میدهد در سطح معانی و رموز نفوذ کنیم. <ref>ر.ک: همان، ص 66</ref> | ||
نویسنده با تفکیک میان «تفسیر» و «تأویل» قصد دارد نشان دهد که هدف، صرفاً شرح یا تحلیل تاریخی روایات نیست؛ بلکه فراتر رفتن بهسوی تحلیل ساختاری خیال و کشف معانی رمزی نهفته در ورای وقایع ظاهری است. | نویسنده با تفکیک میان «تفسیر» و «تأویل» قصد دارد نشان دهد که هدف، صرفاً شرح یا تحلیل تاریخی روایات نیست؛ بلکه فراتر رفتن بهسوی تحلیل ساختاری خیال و کشف معانی رمزی نهفته در ورای وقایع ظاهری است. | ||
در باب دوم، پنج مسئله از جمله تبشیر به نبوت محمد(ص) و حادثه شق الصدر مورد مداقه قرار گرفته است. در رابطه با تبشیر نبوت پیامبر(ص) مواردی چون فروریختن ایوان کسری در پادشاهی ساسانی و رؤیای موبدان که در مجلس کسری نقل شده است. <ref>ر.ک: همان، ص 171،174</ref> | در باب دوم، پنج مسئله از جمله تبشیر به نبوت محمد(ص) و حادثه شق الصدر مورد مداقه قرار گرفته است. در رابطه با تبشیر نبوت پیامبر(ص) مواردی چون فروریختن ایوان کسری در پادشاهی ساسانی و رؤیای موبدان که در مجلس کسری نقل شده است. <ref>ر.ک: همان، ص 171،174</ref> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۲: | ||
باب سوم با موضوع خوارق و آغاز نزول وحی، به بررسی خوارق عادت مرتبط با آغاز وحی اختصاص دارد؛ از جمله گوشدادن جنیان به قرآن و موضوع استراق سمع شیاطین از آسمان <ref>ر.ک: همان، ص298-297</ref>. | باب سوم با موضوع خوارق و آغاز نزول وحی، به بررسی خوارق عادت مرتبط با آغاز وحی اختصاص دارد؛ از جمله گوشدادن جنیان به قرآن و موضوع استراق سمع شیاطین از آسمان <ref>ر.ک: همان، ص298-297</ref>. | ||
در این تحلیل، روایات مربوط به رؤیاهای صادقه پیامبر(ص) و اختلافنظرها در تفسیر آنها موردبحث قرار میگیرد. بخش اعظم این باب به موضوع اسراء و معراج اختصاصیافته است. روایات معراج که جزئیات مربوط به سفر آسمانی و دیدار با انبیا و فرشتگان را در برمیگیرند، با هدف تحکیم جایگاه نبوی محمد (ص) در ساحت الهی تحلیل میشوند. تحلیل این روایات نشان میدهد که چگونه اختلافات در جزئیات این سفر (مانند جسمانی یا روحانی بودن آن) ریشه در تمایلات کلامی مختلف و تلاش برای تطبیق روایت با نیازهای اجتماعی و معرفتی داشته است. این حادثه، چه از منظر مادی و چه نمادین، در توسعه دامنه خیال اسلامی در طول قرون نقش مهمی ایفا کرده است <ref>ر.ک: همان، ص 408-300</ref>. | در این تحلیل، روایات مربوط به رؤیاهای صادقه پیامبر(ص) و اختلافنظرها در تفسیر آنها موردبحث قرار میگیرد. بخش اعظم این باب به موضوع اسراء و معراج اختصاصیافته است. روایات معراج که جزئیات مربوط به سفر آسمانی و دیدار با انبیا و فرشتگان را در برمیگیرند، با هدف تحکیم جایگاه نبوی محمد(ص) در ساحت الهی تحلیل میشوند. تحلیل این روایات نشان میدهد که چگونه اختلافات در جزئیات این سفر (مانند جسمانی یا روحانی بودن آن) ریشه در تمایلات کلامی مختلف و تلاش برای تطبیق روایت با نیازهای اجتماعی و معرفتی داشته است. این حادثه، چه از منظر مادی و چه نمادین، در توسعه دامنه خیال اسلامی در طول قرون نقش مهمی ایفا کرده است <ref>ر.ک: همان، ص 408-300</ref>. | ||
باب چهارم که به اخبار عجیب بین هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه مانند داستان غار و تارعنکبوت و روایات مرتبط با غزوات میپردازد<ref>ر.ک: همان، ص461 | باب چهارم که به اخبار عجیب بین هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه مانند داستان غار و تارعنکبوت و روایات مرتبط با غزوات میپردازد<ref>ر.ک: همان، ص461 | ||
،486-476</ref>. این روایات که غالباً در تفاسیر و متون تاریخی آمدهاند، بهمنظور تأیید حمایت الهی از پیامبر(ص) و پیروانش و استحکام بخشیدن به جایگاه رهبری محمد (ص) در برابر مشرکان قریش عمل میکنند. | ،486-476</ref>. این روایات که غالباً در تفاسیر و متون تاریخی آمدهاند، بهمنظور تأیید حمایت الهی از پیامبر(ص) و پیروانش و استحکام بخشیدن به جایگاه رهبری محمد(ص) در برابر مشرکان قریش عمل میکنند. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۰: | ||
[[رده:سرگذشتنامهها]] | [[رده:سرگذشتنامهها]] | ||
[[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | [[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 آبان 1404]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی | |||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ مهر 1404 توسط سید محمد رضا موسوی]] | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ مهر 1404 توسط سید محمد رضا موسوی]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ مهر 1404 توسط فریدون سبحانی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ مهر 1404 توسط فریدون سبحانی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۵ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶
المخیال العربی في الأحاديث المنسوبة إلى الرسول، نوشته نویسنده معاصر عرب منصف جزار. این کتاب به بررسی و تحلیل انتقادی روایات تاریخی و دینی منسوب به پیامبر اسلام(ص) در بستر فرهنگی عرب میپردازد و بر تطبیق این روایات با مفاهیم قرآنی و تحولات فکری اسلامی تمرکز دارد.
| المخیال العربی فی الأحادیث المنسوبة إلی الرسول | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جزار، منصف (نويسنده) |
| ناشر | دار محمد علي للنشر ** مؤسسة الإنتشار العربي |
| مکان نشر | تونس ** لبنان - بیروت |
| سال نشر | 2007م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - سرگذشتنامه - نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ج4م3 23 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
این کتاب در چهار باب اصلی تنظیم شده است: باب اول: در دایره نسب محمد(ص) و طلسم تولد مقدس، باب دوم: تبشیر به محمد(ص) و حادثه شق الصدر، باب سوم: خوارق و آغاز نزول وحی، شامل مسأله معراج و اسراء، و باب چهارم: اخبار و روایات اعجازآمیز به هنگام هجرت از مکه به مدینه و غزوات.
سبک نگارش
• تحلیل تطبیقی و مقارنه میان روایات: اتخاذ رویکردی انتقادی با مقایسه دقیق یک روایت در منابع تاریخی و حدیثی (مانند مقایسه روایات ابن اسحاق، واقدی و طبری) به منظور درک تحولات متنی و معنایی آنها.
• تمرکز بر مؤلفههای اسطورهای و خیالی: تحلیل ساختاری روایات برای کشف و تبیین نقش عناصر اسطورهای و خیالی در شکلگیری تصویر پیامبر(ص) و وقایع مرتبط با نبوت [۱].
• استناد گسترده از منابع مختلف: در مطالب کتاب از منابع مختلفی چون کتب سیره و کرامات صوفیه و کتب تاریخ و تفاسیر استفاده شده است. [۲].
گزارش محتوا
باب اول: نویسنده در این باب نسب نبوی را عنصر اساسی در ضبط سیره و شیوه روایتگری نویسندگان کتب سیره و مانند آن دانسته است. وی دو دایره تصور کرده که ابراهیم(ع) مرکز آن و محمد(ص) جوهر آن است[۳].
وی در نذر عبدالمطلب، روایات یونس بن بُکیر و هشام بن زیاد بکائی را با یکدیگر مقایسه میکند تا فعالیت خیالی نهفته در این داستانها را در سطح روایی مشخص کند [۴].
وی تأکید میکند که بنا ندارد این روایات را صرفاً به تحلیل محض درآورد؛ بلکه میخواهد این روایات را پیگیری کند تا از طریق آنها به یک تکنیک ویژه که عبارت است از ردیابی جلوههای خیال است، دست یابد و بدینترتیب میتوانیم این پژوهش را بر مبنای یک روش دوگانه انجام دهیم که مبتنی بر تفسیر و سپس تأویل است. منظور ما از تفسیر، تجزیه واحدهای مرتبط با خیال و آنچه که نص را در سطح تصاویر و دلالات توضیح میدهد؛ اما تأویل (هرمنوتیک)، ابزاری است که با آن به باطن متن میرسیم و این اجازه میدهد در سطح معانی و رموز نفوذ کنیم. [۵]
نویسنده با تفکیک میان «تفسیر» و «تأویل» قصد دارد نشان دهد که هدف، صرفاً شرح یا تحلیل تاریخی روایات نیست؛ بلکه فراتر رفتن بهسوی تحلیل ساختاری خیال و کشف معانی رمزی نهفته در ورای وقایع ظاهری است.
در باب دوم، پنج مسئله از جمله تبشیر به نبوت محمد(ص) و حادثه شق الصدر مورد مداقه قرار گرفته است. در رابطه با تبشیر نبوت پیامبر(ص) مواردی چون فروریختن ایوان کسری در پادشاهی ساسانی و رؤیای موبدان که در مجلس کسری نقل شده است. [۶] تبشیر به ولادت محمد(ص) به بررسی روایاتی میپردازد که در متون قرآنی و دینی، از آنحضرت خبر دادهاند [۷].
از دیگر روایات، حادثه لرزش و فروریختن ایوان کسری در پادشاهی ساسانی و خاموششدن آتش مقدس فارس است که بهعنوان نمادهایی برای انتقال قدرت و آغاز دوران جدید اسلامی تلقی میشوند [۸]. سپس به حادثه شق الصدر (شکافتن سینه) میپردازد که به گونههای مختلفی نقل شده است. در بعضی منابع بهاختصار و در برخی بهتفصیل آمده است. روایات این حادثه که اغلب بهمنظور بیرونکردن «بهره شیطان» از سینه پیامبر(ص) برای تضمین عصمت او آمدهاند، در منابع متعددی از اهلسنت و شیعه موردبررسی قرار میگیرد [۹].
باب سوم با موضوع خوارق و آغاز نزول وحی، به بررسی خوارق عادت مرتبط با آغاز وحی اختصاص دارد؛ از جمله گوشدادن جنیان به قرآن و موضوع استراق سمع شیاطین از آسمان [۱۰].
در این تحلیل، روایات مربوط به رؤیاهای صادقه پیامبر(ص) و اختلافنظرها در تفسیر آنها موردبحث قرار میگیرد. بخش اعظم این باب به موضوع اسراء و معراج اختصاصیافته است. روایات معراج که جزئیات مربوط به سفر آسمانی و دیدار با انبیا و فرشتگان را در برمیگیرند، با هدف تحکیم جایگاه نبوی محمد(ص) در ساحت الهی تحلیل میشوند. تحلیل این روایات نشان میدهد که چگونه اختلافات در جزئیات این سفر (مانند جسمانی یا روحانی بودن آن) ریشه در تمایلات کلامی مختلف و تلاش برای تطبیق روایت با نیازهای اجتماعی و معرفتی داشته است. این حادثه، چه از منظر مادی و چه نمادین، در توسعه دامنه خیال اسلامی در طول قرون نقش مهمی ایفا کرده است [۱۱].
باب چهارم که به اخبار عجیب بین هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه مانند داستان غار و تارعنکبوت و روایات مرتبط با غزوات میپردازد[۱۲]. این روایات که غالباً در تفاسیر و متون تاریخی آمدهاند، بهمنظور تأیید حمایت الهی از پیامبر(ص) و پیروانش و استحکام بخشیدن به جایگاه رهبری محمد(ص) در برابر مشرکان قریش عمل میکنند.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب