اباحه‌گری در تصوف

اباحه گری در تصوف تألیف مهدی الماسی؛ این کتاب اثری پژوهشی در حوزه عرفان اسلامی است که به بررسی انتقادی پدیده اباحه‌گری در تاریخ تصوف می‌پردازد. کتاب با رویکردی تاریخی و تحلیلی، زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و نظری اباحه‌گری را در میان فرقه‌های صوفیه و جریان‌های مرتبط با آن واکاوی می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه جریان تصوف از زهد و پرهیز آغازین، دچار آفات و انحرافاتی شد که آن را در معرض اتهامات منتقدان قرار داد.

اباحه گری در تصوف
پدیدآوران	الماسی، مهدی (نویسنده)
ناشر	فراهم
مکان نشر	تهران
سال نشر	1403
چاپ	اول
شابک	‎978-622-92302-0-6
موضوع	تصوف -- تاریخ -- اسلام، عرفان اسلامی -- نقد و تفسیر
زبان	فارسی
تعداد جلد	1

ساختار

این کتاب شامل یک پیش‌درآمد و چهار فصل اصلی می‌باشد.

گزارش کتاب

کتاب "اباحه گری در تصوف" اثر مهدی الماسی، پژوهشی عمیق و تحلیلی در مورد پدیده اباحه‌گری در تاریخ تصوف اسلامی است. نویسنده در این اثر با رویکردی تاریخی و انتقادی، به بررسی زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و نظری این پدیده در میان فرقه‌های صوفیه می‌پردازد.

نویسنده با مروری بر تاریخ تصوف اسلامی، نشان می‌دهد که تصوف از زهد و پرهیز و روی‌گردانی از دنیا آغاز شد. گروه‌های نخستین صوفیان افرادی زاهد بودند که حتی به دلیل افراط در انجام اعمال و عبادات، از سوی برخی عالمان و فقیهان سرزنش می‌شدند. اما به تدریج، گرایش صوفیه به جمال و زیبایی، اشتیاق به ابراز هیجانات درونی بدون پرده‌پوشی، و روش خاص آنان در تفسیر احکام شرعی، موجب بروز انحرافاتی در این جریان شد.

الماسی در پیش‌درآمد کتاب به بررسی تحول تصوف از زهد خشک به عرفان عاشقانه می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه مفاهیمی چون عشق الهی، وحدت وجود و تفسیر باطنی آیات قرآن، جایگاه ویژه‌ای در اندیشه و رفتار صوفیان پیدا کرد. در این مسیر، برخی از صوفیان و پیروانشان به آسان‌گیری در احکام شرعی و حتی اباحه‌گری متهم شدند.

در فصل اول با عنوان "زمینه‌های فرهنگی و تاریخی اباحه‌گری در تصوف"، نویسنده به بررسی تأثیر آیین‌هایی مانند مزدکی و مانوی بر شکل‌گیری برخی باورهای اباحه‌گرانه در فرقه‌های اسلامی و تصوف می‌پردازد. همچنین ورود افراد متظاهر به حلقه‌های صوفیانه و شیوع صوفی‌نمایی از سوی کسانی که در پی گریزگاهی برای اعمال نفسانی خود بودند، مورد تحلیل قرار می‌گیرد.

فصل دوم به "زمینه‌های نظری اباحه‌گری در تصوف" اختصاص دارد و نویسنده در آن به بررسی مبانی فکری و نظری که موجب بروز رفتارهای اباحه‌گرانه در میان برخی صوفیان شد، می‌پردازد.

در فصل سوم با عنوان "مصادیق اباحه‌گری در تصوف/ شطح"، الماسی به بررسی مصادیق عینی اباحه‌گری مانند شطح‌گویی، سماع و شاهدبازی می‌پردازد و تفاوت میان تصوف اصیل و انحرافات اباحه‌گرانه را مورد تأکید قرار می‌دهد.

فصل چهارم به "ملامتیه، قلندریه و اباحه‌گری" اختصاص دارد و نویسنده در آن به بررسی رفتارها و عقاید این دو جریان مهم در تاریخ تصوف و ارتباط آنها با پدیده اباحه‌گری می‌پردازد.

نویسنده در سرتاسر کتاب به نقدهای فقها و متکلمان بر صوفیه و نیز انتقادات درون‌گروهی صوفیان نسبت به انحرافات و بدعت‌ها اشاره دارد و نشان می‌دهد که چگونه مشایخ صوفی به نقد صوفی‌نمایان نفس‌مسلک پرداختند.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات