گواهان اعمال

گواهان اعمال، مجموعه‌ای است از سخنرانی‌های آیت‌الله علیرضا اعرافی (متولد 1338ش)، پژوهشگر و فقیه شیعی که توسط محمد آزادی تدوین شده و به بررسی جامع و نظام‌مند مفهوم «گواهان اعمال» در فرهنگ اسلامی می‌پردازد و ابعاد فلسفی، اخلاقی و تربیتی آن را با تکیه بر آیات قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) تبیین می‌کند.

گواهان اعمال
پدیدآوران	اعرافی، علیرضا (نويسنده) آزادی، محمد (گردآورنده)
عنوان‌های دیگر	گواهان اعمال (مجموعه گفتارها)
ناشر	مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1397ش
چاپ	1
موضوع	شهود -- جنبه‌های قرآنی - شهادت - جنبه‌‏های قرآنی
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP ۱۰۴/ش۸۶۵الف۶ ۱۳۹۷
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اهمیت کتاب

این کتاب از جهات گوناگون حائز اهمیت است:

1. پایه‌گذاری مبانی عمیق اخلاقی و تربیتی: کتاب به‌عنوان یک منبع علمی، مبانی فلسفی و اخلاقی عمیقی را برای شکل‌گیری نظام اسلامی و تربیت انسان در مسیر کمال ارائه می‌دهد.
2. تأکید بر مسئولیت‌پذیری انسان: با تبیین نقش گواهان و ناظران بر اعمال، کتاب بر اهمیت عمل و مسئولیت‌پذیری انسان در برابر خداوند و پیامدهای اعمالش در دنیا و آخرت تأکید می‌کند.
3. جامعیت و انسجام موضوعی: این اثر با رویکردی نظام‌مند، به‌طور جامع و سازمان‌یافته به مفهوم گواهان اعمال می‌پردازد و ابعاد مختلف آن را از منظر قرآن و روایات بررسی می‌کند.

ساختار

کتاب در سه فصل اصلی، به‌همراه پیشگفتار، مقدمه، خاتمه، کتابنامه و نمایه، به بررسی کلیات، معرفی گواهان و جزئیات مربوط به اعمال می‌پردازد.

سبک نگارش

1. مستند به منابع دینی: کتاب بر آیات قرآن کریم و روایات معصومین تکیه دارد و برای هر ادعا یا تبیینی، مستندات قرآنی و روایی را ارائه می‌کند.
2. تحلیلی و تفسیری: نویسنده تنها به ذکر روایات اکتفا نمی‌کند، بلکه به تحلیل و تفسیر عمیق مفاهیم می‌پردازد و ابعاد مختلف کلمات کلیدی مانند «شهید» را از دیدگاه‌های گوناگون بررسی می‌کند.
3. نظام‌مند و منسجم: مطالب به‌صورت فصول و بخش‌های مشخص، با نظم منطقی و هدفمند چیدمان شده‌اند، که این امر به فهم آسان‌تر و عمیق‌تر موضوع کمک می‌کند.
4. تربیتی و اخلاقی: در کنار رویکرد علمی، جنبه‌های تربیتی و اخلاقی موضوع به‌وضوح مورد توجه قرار گرفته است؛ هدف نهایی، رشد و کمال معنوی مخاطب است.
5. چندبعدی: کتاب از ابعاد مختلفی همچون فلسفی، کلامی، فقهی و تفسیری به موضوع می‌نگرد و تنها به یک جنبه خاص محدود نمی‌شود.

گزارش محتوا

فصل اول (کلیات): این فصل، به مبانی نظری و مفاهیم بنیادین مربوط به «گواهان اعمال» می‌پردازد. ابتدا به اعتقاد به وجود شاهدان اعمال می‌پردازد و این باور را به‌عنوان یک اصل دینی مطرح می‌کند که اعمال انسان در محضر الهی مشاهده و ثبت می‌شود. سپس به مفهوم‌شناسی واژه «شهید» و سایر اصطلاحات مرتبط می‌پردازد و معانی مختلف آنها را در فرهنگ اسلامی، از جمله «حاضر آگاه» و «شهادت‌دهنده» بررسی می‌کند. در نهایت، به فلسفه تربیتی - اخلاقی وجود گواهان اعمال می‌پردازد و توضیح می‌دهد که این باور چگونه به خودسازی، مراقبت از اعمال و دوری از گناهان کمک می‌کند و مسیر کمال و سعادت را برای انسان هموار می‌سازد.

فصل دوم (معرفی شاهدان): این فصل به معرفی مصادیق و انواع مختلف گواهان اعمال می‌پردازد که در منابع دینی به آن‌ها اشاره شده است. این گواهان، عبارتند از: خداوند سبحان به‌عنوان شاهد مطلق و همه‌جانبه، پیامبران الهی، خصوصاً پیامبر اکرم که ناظر و گواه بر اعمال امت‌هایشان هستند و امامان معصوم که آن‌ها نیز بر اعمال مردم گواهی می‌دهند. همچنین، به قرآن کریم به‌عنوان کتابی که بر اعمال شاهد است، ملائکه که مسئول ثبت و ضبط اعمالند، مکان (زمین و زمان) که بر اعمال انجام‌شده گواهی می‌دهند و شیطان که از اعمال گناهکاران آگاه است، اشاره شده است. در پایان، به انسان و وجدان انسان نیز به‌عنوان گواهان درونی اشاره می‌شود که اعضا و جوارح جسمانی و نیز ضمیر فرد بر اعمال او شهادت خواهند داد.

فصل سوم (فروع): این فصل، به جزئیات و ابعاد مرتبط با «گواهان اعمال» می‌پردازد. ابتدا به نامه اعمال، چیستی، چگونگی ثبت و ارائه آن در روز قیامت پرداخته می‌شود. این بخش توضیح می‌دهد که چگونه اعمال نیک و بد در این نامه ثبت شده و چگونگی تحویل آن به انسان (از راست یا چپ) در قیامت و پیامدهای آن را تعیین می‌کند. در ادامه، به تعداد شاهدان و گستردگی آن‌ها اشاره می‌شود که تنوع و کثرت ناظران بر اعمال انسان را نشان می‌دهد. سپس، تفاوت‌های شاهدان از نظر مقام، نوع شهادت و میزان آگاهی آن‌ها بررسی می‌شود، که تمایز بین شهادت الهی، معصومین و سایر موجودات را روشن می‌کند. همچنین، به تقدم و تأخر ادای شهادت در روز قیامت و محدوده شهادت (ظاهری و باطنی) هریک از گواهان پرداخته می‌شود. در نهایت، به موضوع مهم بررسی نسبت وجود شاهدان و ستّار العیوب بودن خداوند پرداخته می‌شود؛ این بخش تبیین می‌کند که چگونه وجود گواهان با صفت «پوشاننده عیوب» بودن خداوند در تضاد نیست، بلکه هر دو به هدف هدایت و تربیت انسان خدمت می‌کنند و حکمت الهی را آشکار می‌سازند.

منابع مقاله

متن کتاب.