دیوان داعی دزفولی

دیوان داعی دزفولی تألیف سید عبدالله داعی دزفولی (۱۱۵۸-۱۲۵۶ق) شاعر و ادیب؛ به اهتمام، تصحیح و مقدمه حسین نصیر باغبان و محمدحسین حکمت‌فر؛ مجموعه کامل اشعار یکی از ادبای برجسته اما کمترشناخته‌شده دزفول است که مشتمل بر انواع قالب‌های شعری و حاوی اطلاعات تاریخی ارزشمندی از دوران زندیه و قاجار می‌باشد.

دیوان داعی دزفولی
پدیدآوران	داعی دزفولی، سید عبدالله (شاعر) نصيرباغبان، حسين (محقق) ح‍ک‍م‍ت‌ف‍ر، م‍ح‍م‍دح‍س‍ي‍ن‌ (محقق)
ناشر	انتشارات دارالمؤمنین
مکان نشر	دزفول
سال نشر	1393
چاپ	اول
شابک	‎978-600-5161-29-8
موضوع	شعر فارسی - قرن ۱۲ و ۱۳ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	1394 9د / 6686/5 PIR

ساختار

این کتاب در یک جلد و شامل بخش‌های متعددی از جمله قصاید، غزلیات، مثنویات و سایر قالب‌های شعری است.

گزارش کتاب

سید عبدالله بن سید محمدباقر الموسوی الدزفولی معروف به داعی دزفولی، از سادات جلیل صفوی و از اولاد سید خواجه علی پسر شیخ صدرالدین موسی پسر شیخ صفی‌الدین اسحاق اردبیلی است. وی در سال ۱۱۵۸ قمری در دزفول متولد شد و تحصیلات خود را در اصفهان نزد فقیه زمان حاج سید محمدباقر شفتی معروف به حجت‌الاسلام و نیز آقا محمد بیدآبادی از عرفا و فلاسفه آن دوران گذراند.

داعی دزفولی در علوم مختلفی از جمله حکمت، کلام، طب و تصوف تبحر داشت و در ادبیات و تاریخ نیز آثار ارزشمندی از خود به جای گذاشته است. محمود میرزا قاجار او را "مهتر و بهتر سادات زمان" دانسته و وی را طبیب، حکیم، ادیب و مورخی نامیده که در اخبار و علوم بسیار صاحب اطلاع بوده است. وی در نظم یکی از غزل‌سرایان برجسته به شمار می‌رفت و طبق منابع، بیش از صدهزار بیت شعر سروده است.

از تألیفات وی می‌توان به کتاب "نهایة الطلب" در علم طب، "مجمع الاخیار و تذکرة الابرار"، "درّ مکنون" در دفاع از سید صدرالدین کاشف، و "تاریخ مظهرالدوله" اشاره کرد. داعی سرانجام در سال ۱۲۵۶ قمری در سن ۹۸ سالگی در دزفول وفات یافت و در مقبره‌ای که به امر خودش ساخته بود، دفن شد.

دیوان داعی دزفولی از نظر تاریخی اطلاعات وسیعی را در اختیار محققان قرار می‌دهد. حجم بیشتری از دیوان به مدح و تمجید شاهزادگان و حکام دوران حیات مؤلف اختصاص دارد. از اشعار وی می‌توان به روحیه و دغدغه‌های زندگی او پی برد. رقابت شعری میان او و هم‌عصران و متقدمان از دیگر مواردی است که در دیوان وی مشهود است.

دیوان با مقدمه‌ای از مؤلف در توحید و منقبت ائمه معصومین و سپس پادشاه و حکام وقت آغاز می‌شود. این اثر بر اساس دو نسخه اصلی تصحیح شده است: نسخه موجود در کتابخانه ملی ملک تهران به شماره ۴۷۴۳ و نسخه دو مجلدی متعلق به کتابخانه آیت‌الله العظمی شیخ مرتضی انصاری اهواز. از دیگر نسخه‌های پراکنده نیز برای تکمیل اثر استفاده شده است.

فهرست مطالب کتاب شامل بخش‌های زیر است: پیش‌سخن، تصاویر، دیوان داعی دزفولی، مقدمه دیوان یا "رساله مسمی به تاریخ مظهرالدوله"، قصاید، غزلیات، مثنویات، قطعات، ترجیع‌بندها، مخمس‌ها، رباعیات، دوبیتی‌ها، مفردات، خطبه‌ها، عناوین دیگر، منابع و مآخذ در تصحیح دیوان، فهرست‌ها و تعلیقات.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات