دیوان الشماخ بن ضرار الذبیاني

ديوان الشماخ بن ضرار الذبياني، مجموعه اشعار شاعر مخضرم قرن اول هجری، ابوسعید معقل بن ضرار غطفانی ذبیانی مازنی، مشهور به شَمّاخ (متکبر) (متوفای 22ق)، است و البته شامل همه اشعار او نیست و برخی از اشعار مذکور در این اثر نیز منسوب به اوست. پژوهشگر معاصر، صلاح‌الدین الهادی، این کتاب را تصحیح و تحقیق و شرح کرده و علاوه بر مقدمه و تعلیقات، ملحقاتی نیز بر آن افزوده است.

دیوان الشماخ بن ضرار الذبیاني
پدیدآوران	مؤلف ناشناخته (قرن 4ق.) (نويسنده) شماخ بن ضرار (نویسنده) هادی، صلاح الدین (محقق)
ناشر	دار المعارف
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1968م
چاپ	1
موضوع	شماخ بن ضرار - ‎۲۲ق- ‎۶۴۲م.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PJA ۳۱۰۰/د۹ش۸
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• صلاح‌الدین الهادی، این تحقیق را به‌عنوان پایان‌نامه کارشناسی ارشد خودش انجام داده و کوشیده تا متنی کامل عرضه کند، ولی موفقیت صددرصدی نیافته است.

ویژگی‌های اشعار

• بخش قابل توجهی از این اشعار به توصیف طبیعت و حیوانات، به‌ویژه شکار و حیوانات شکاری مانند گورخر وحشی (حمار وحشی) و شتر ماده (ناقه) اختصاص دارد. همچنین، برخی از قصائد با بخش "نسیب" آغاز می‌شود.

ساختار و محتوا

1. مقدمه رئیس پژوهش‌های ادبی دانشکده دارالعلوم، عمر دسوقی، در معرفی کتاب حاضر و نقش صلاح‌الدین الهادی در تحقیق و تصحیح و شرح دیوان حاضر.
2. مقدمه مفصل محقق و شارح در معرفی این دیوان.
3. متن دیوان (شامل 27 قطعه).
4. ملحقات دیوان (شامل 51 قطعه).

نمونه مباحث

• اولین بیت از قصیده آغازین این دیوان با توصیف ناقه (شتر ماده) شروع می‌شود و آن را به گورخر وحشی تشبیه می‌کند:

• و حرفٍ قد بعثتُ علی وجاها

  تباري أينقاً متواترات

  ؛ واژه "حرف" در اینجا به معنای شتر ماده قوی و تنومندی است که از کثرت سفر، ورزیده شده و به‌سوی لاغری روی کرده است و....

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.