ديوان ابن دراج القسطلي

ديوان ابن دراج القسطلي
پدیدآوران	ابن دراج، احمد بن محمد (نويسنده)
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	13سده
چاپ	1
موضوع	شعر عربی, -- قرن‏‫ ۴ق.‏‬,ابن دراج، احمد بن محمد،‭۴۲۱-۳۴۷ ‬ق. - سرگذشتنامه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PJA ۳۷۹۵‬/د۹ ۱۳۴۰
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ديوان ابن دراج القسطلي، مجموعه اشعار شاعر و کاتب اواخر عصر امویان اندلس و اوایل دوره ملوک‌الطوایف در آن سرزمین، ابوعمر احمد بن محمد قسطلی، مشهور به ابن دَرّاج (متوفای 421ق) است که بسیاری از شعرشناسان آن را تحسین کرده‌اند. حاجب بزرگ، منصور بن ابی‌عامر، نخستین ممدوح ابن دراج بود.

ارزش اشعار

• به گفته یکی از پژوهشگران:
• ابن دراج در شعر و ادب اندلس سهمی بسزا دارد. اهمیت او را در این خصوص از توصیفات و ستایش‌های گاه مبالغه‌آمیزی که معاصران و صاحب‌نظرانِ پس از او از شعرش به عمل آورده‌اند، می‌توان دریافت. از یک‌سو در خود اندلس بزرگانی چون ابن شهید، ابن حیان، ابن بسام و دیگران، سخت او را ستوده‌اند و به‌ویژه شاگرد نامدار وی ابن حزم (د ۴۵۶ق)، او را در ردیف متنبی و ابوتمام شمرده است. از سوی دیگر در مغرب و افریقیه و شرق نیز از همان زمان شعر ابن دراج شهرت یافته بود. فی‌المثل، ابن ‌شرف قیروانی، مراکشی و ابن خلدون او را از زمره بزرگان شعر و ادب بشمار آورده‌اند و از آن مهم‌تر، وی هنوز در قید حیات بود که ثعالبی در ایران او را ستایش کرد و تعدادی از قصایدش را در یتیمه خویش آورد.

ویژگی‌های اشعار

• وی اشعار بسیاری در مدح منصور سروده و در لابه‌لای آنها بسیاری از رویدادها و تحولات تاریخی عصر او را که از دوران‌های رونق و عظمت اندلس بشمار می‌آید، ثبت کرده است؛ از جمله ورود برخی پادشاهان ممالک مسیحی اندلسی به قرطبه و استقبال قدرتمندانه منصور از آنان است که در پاره‌ای موارد، جز اشعار ابن دراج منبع دیگری از آنها خبر نداده است و نیز خبر برخی لشکرکشی‌های معروف منصور به سرزمین‌های مسیحی اندلس را که با پیروزی‌هایی بزرگ همراه بود، فقط در اشعار او می‌توان یافت. ابن دراج که در بسیاری از این لشکرکشی‌ها همراه منصور بوده، تصاویری زنده و پرشکوه را از نبردهای وی به دست داده است. در یکی از مهم‌ترین این لشکرکشی‌ها، یعنی غزوه شَنتیاقُب، ابن دراج به فرمان منصور و از جانب او فتح‌نامه معروف را نوشت که به قرطبه نزد هشام بن حکم خلیفه و سایر مراکز مهم اندلس فرستاده شد. گویند وی در این فتح‌نامه، شرحی کامل از این لشکرکشی و عرصه‌های پیکار را در عباراتی بدیع و با تعابیری زیبا به رشته تحریر درآورد. این سند تاریخی که اکنون از میان رفته است، ستایش و شگفتی همگان را برانگیخت و در زمان خود همواه مورد استفاده ادیبان بود.

تمامی دیوان ابن دراج که خود شاعری نوکلاسیکی و پیرو سنن شرقی است، جز پاره‌ای نوریات و مرثیه‌ها، از قصایدی تشکیل شده که وی در مدح بزرگان اندلس سروده است.

نمونه مباحث

هو الحاجب المنصور و الملك الذي

سعى فتعالى جده فتناهى

و ....
• ترجمه: او همان حاجبِ منصور و پادشاهی است که بس کوشید و شکوهش به اوج رسید.

منابع مقاله

• متن کتاب.
• ارزنده، مهران، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، تهران 1369ش.