سرقات أبي‌نواس

سرقات أبي‌نواس، از آثار شاعر و منتقد ادبی قرن چهارم هجری قمری، ابونضله مهلهل بن یموت بن مزرّع بن یموت بن موسی عبدی شامی مشهور به مهلهل بن یموت (زنده در ۳۳۴ق)، است که به بررسی سرقت‌های شعری شاعر شهیر و جنجالی دوره عباسیان در قرن دوم هجری قمری، حسن به هانی معروف به ابونواس (متوفای ۱۹۸ق) می‌پردازد.

سرقات أبي نواس
پدیدآوران	اب‍ن‌ ال‍م‍زرع‌، م‍ه‍ل‍ه‍ل‌ ب‍ن‌ ی‍م‍وت‌ (نويسنده) هداره‌، محمد مصطفی‌ (محقق)
ناشر	دار الفکر العربي
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1957م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف29 س4 168 PN
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

پژوهشگر معاصر و استاد زبان و ادبیات عربی و رئیس زبان عربی دانشکده ادبیات در دانشگاه اسکندریه و طنطا، محمد مصطفی‌ هدّاره‌ این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند بر آن افزوده و شخصیت و آثار ابونضله مهلهل بن یموت را معرفی کرده است.

هدف و روش

• ابونضله مهلهل بن یموت که در اثر دیگری به نام محاسن شعر أبي‌نواس، امتیازات اشعار ابونواس را ستوده است، مورخ، ادیب و لغوی معاصرش حمزه بن حسن اصفهانی (270- حدود 351ق)، را مخاطب قرار داده و با تأکید بر آنکه، درباره ابونواس افراط و تفریط شده و برخی با تعصب مدحش کردند و بعضی دیگر متعصبانه مذمومش شمردند، افزوده است: من اقرار می‌کنم که اشعار مشهورش از نظر ادبی، برتر است و در بین شاعران جایگاه والاتری دارد و استاد ما ابوتمام او را بر هم شاعران ترجیح می‌داد. و من که همانند ابونواس اهل بصره هستم و حقّ همشهری بودن را بجا آوردم، عیوب و سرقت‌های ادبی و شعری او را نیز بیان می‌کنم.
• محمد مصطفی‌ هدّاره‌ بر آن است که این کتاب فقط از نظر نقد ادبی اهمیت ندارد بلکه از نظر پژوهش در اشعار ابونواس نیز مهمّ است به‌خصوص که نویسنده‌اش (ابونضله مهلهل بن یموت) دانشوری است که در این مباحث، توانایی ادبی و جایگاهی خاصّ دارد.

ساختار و محتوا

• در این اثر، تنظیم و تقسیم مباحث به باب و فصل و مانند آن مشاهده نمی‌شود و نویسنده در هر موردی (مدح، مرثیه، غزل، معاتبه و...) که نشانی از سرقت‌های شعری ابونواس یافته، آورده است.

نمونه مباحث

• نمری در مدح رشید گفت:

  إن أخلف الغیث لم تخلف مخایله

  أو ضاق أمر ذکرناه فیتسع.

  و ابونواس آن را سرقت کرد و گفت:

  إن أمسک الغیث لم تخلف مخایله

  وليُّ عهد یداه تستهلّان.

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.