التحصيل لفوائد کتاب التفصیل الجامع لعلوم التنزیل

التحصيل لفوائد کتاب التفصيل الجامع لعلوم التنزيل اثر ابوالعباس احمد بن عمار مهدوی (متوفی 440ق)، دربردارنده مجموعه مباحث مربوط به تفسیر، لغات و احکام در قرآن کریم.

التحصيل لفوائد کتاب التفصیل الجامع لعلوم التنزیل
پدیدآوران	مهدوی، احمد بن عمار (نويسنده) شعبان، محمد زیاد محمد طاهر (مصحح) صری شیخ البزوریة، فرح (مصحح) شربجی، محمد یوسف (سایر) حورانی، محمد زیاد (سایر) عبید، محمد کمال (سایر)
سال نشر	1435ق - 2014م
چاپ	1
موضوع	تفسیر -- اهل‌ سنت‌
زبان	عربی
تعداد جلد	7
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مؤلف در ابتدا، قصد داشت کتابی تحت عنوان «التفصیل الجامع لعلوم التنزيل» نوشته و آن را به مجاهد عامری (400- 436ق) یکی از موالی بنی عامر، تقدیم نماید، اما به دلیل حجیم شدن کتاب، آن را تلخیص و همین نام را برای آن، برگزیده که اثر حاضر است.

علما و بزرگانی همچون ابن خیر در «الفهرست» و حاجی خلیفه در «کشف الظنون»، از این کتاب نام برده و به نیکی از آن یاد کرده‌اند.

در این کتاب، در هفت فصل، به مباحث و موضوعاتی همچون احکام مجمل، آیات منسوخ و احکام مهمل آنها، قرائات معهود مورد استفاده قاریان، تفسیر، الفاظ و واژگان غریب و مشکل قرآن، اعراب، مواعظ، امثال، آداب و سایر امور مشابهی که متعلق به تفسیر و تأویل قرآن می‌باشد، پرداخته شده است.

نویسنده، احکامی که مربوط به مبانی حلال و حرام در اکثر فروع مسائل پراکنده بوده را حذف کرده و از بیان اختلافات علما درباره مسائل مختلف، خودداری و فقط به ذکر اقوال مشهور، اکتفا نموده است. وی آیات ناسخ و منسوخ را به طور کامل ذکر کرده و به صورت خلاصه، آنها را توضیح داده است و همچنین به مباحث مربوط به قرائت و قاریان هفتگانه مشهور، پرداخته است.

وی سوره‌های طولانی را به حسب موضوعات آن و یا به حسب طولانی یا کوتاه بودن آیات، به فصول مختلفی تقسیم کرده و به توضیح نکات و مطالب موجود در آنها اعم از مباحث مربوط به احکام و نسخ، تفسیر، قرائات و اعراب، پرداخته است. در پایان هر سوره نیز به محل نزول آن و اختلافات موجود پیرامون تعدادت آیات آن سوره، اشاره شده است.

در تمامی سوره، از رویکرد و روش یکسانی استفاده کرده است. نویسنده در ابتدا احکام شرعی مربوط به آیات را در مذاهب چهارگانه اهل سنت و نیز آنچه که اصحاب و تابعین درباره آن ذکر نموده‌اند را بیان کرده و سپس، به ذکر اقوال پیرامون نسخ آیات، پرداخته است. پس از آن، به اقوال مفسرین و اهل لغت درباره وجوه مختلف الفاظ و صورت تأویل معانی، به صورت مستند، پرداخته است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.