المعتمد في أصول الدين

المعتمد في أصول الدين اثر ابن فراء، محمد بن حسين (متوفی 458ق)، در اشاره به برخی از اصول و فروعات مذهب حنبلی.

المعتمد في أصول الدين
پدیدآوران	ابن فراء، محمد بن حسین (نويسنده) حداد، ودیع زیدان (محقق)
ناشر	دار المشرق
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	13سده
چاپ	1
موضوع	قرن‌ ۵ق‌ کلام‌ اهل‌ سنت‌
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP ۲۰۴/الف۲م۶
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

آنچنان که مؤلف در خطبه کتاب، متذکر گردیده، گویا اثر حاضر، مختصر کتاب بزرگ دیگری تحت همین عنوان می‌باشد که ابویعلی خود آن را به درخواست برخی از شاگردان و اصحاب خویش، تلخیص نموده است. متأسفانه اشاره‌ای به تاریخ تألیف کتاب یا تاریخ تلخیص آن، نشده اما محقق به واسطه بررسی‌هایی که انجام داده، معتقد است که کتاب اصلی، باید قبل از سال 428ق، نوشته شده باشد.

کتاب با مقدمه کوتاهی از محقق در اشاره به مشخصات نسخ خطی آن آغاز و مطالب در چندین باب و فصول متعدد، تنظیم شده است. باب نخست، به احکام نظر اختصاص یافته و در آن، در چندین فصل به احکام و ثمرات نظر و تفکر اشاره شده است. از جمله آنکه تفکر صحیح، باعث تولید دانش می‌شود. از دیگر مطالب این باب، می‌توان به معرفت خداوند، صفات خداوند خداوند و اسامی او، اراده خداوند و رؤیت خداوند اشاره نمود. در باب دوم، به مبحث کلام خداوند پرداخته شده و به این موضوع اشاره گردیده است که خداوند با کلمات کهن و غیر مخلوق سخن می‌گوید، نه جسم است و نه جوهر و نه عرض و با آن در آنچه همیشه بوده، توصیف شده است.

در باب سوم، موضوع حیات، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نویسنده معتقد است حیات، مقوله‌ای است که احتیاجی به ساختار و بنیه نداشته و ممکن است در جوهر منفرد وجود داشته باشد، به خلاف باور معتزله که معتقدند حیات به بنیه نیاز داشته و وجود آن در جوهر منفرد، ممکن نیست. روح، عقل، فعل عالم، فعل اصلح، افعال عباد و کسب، رزق، ارسال رسل، نبوت پیامبر(ص) و اعجاز قرآن و... از دیگر موضوعات مطرح شده در این قسمت از کتاب می‌باشد.

باب ایمان، امر به معروف و نهی از منکر، توبه، بیان اصول پنجگانه ایمان، مسائل تعلق بالسالمیه، کتاب الامامة، مسائل مربوط به غلات و رافضه، اکفار المتأولین و تفسیر عبارات اهل کلام، از دیگر موضوعات مطرح شده در سایر ابواب کتاب می‌باشد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.