ترجمه قرآن (نیشابوری): تفاوت میان نسخهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'AUTOMATIONCODE.....AUTOMATIONCODE' به 'AUTOMATIONCODE......AUTOMATIONCODE') |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان = | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره =BP ۵۹/۶۶/ن۶ ۱۳۹۷ | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| سال نشر =1397 | | سال نشر =1397 | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE.....AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE......AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ = | | چاپ = | ||
| شابک =8ـ291ـ220ـ600ـ978 | | شابک =8ـ291ـ220ـ600ـ978 | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''ترجمه قرآن''' تألیف نظامالدین حسن بن محمد | '''ترجمه قرآن''' تألیف [[نظامالاعرج، حسن بن محمد|نظامالدین حسن بن محمد نیشابوری]]، با تحقیق و تصحیح [[دزفولی، محمد|محمد دزفولی]]، [[نظامالاعرج، حسن بن محمد|نظام نیشابوری]] با تسلطی که در دو زبان عربی و فارسی داشته است و بویژه بر اثر آشنایی کامل با قواعد صرفی و نحوی و بلاغی، با دقت خاص، مبادرت به ترجمۀ قرآن به زبان فارسی نموده که این ترجمه از همان روزهای نخستین مورد استفادۀ بسیاری از مردم قرار گرفته است. | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
حسن بن محمد بن حسین قمی نیشابوری که اصل او از قم، و منشأش نیشابور است ملقب به «نظامالدین» و مشهور به | [[نظامالاعرج، حسن بن محمد|حسن بن محمد بن حسین قمی نیشابوری]] که اصل او از قم، و منشأش نیشابور است ملقب به «نظامالدین» و مشهور به «[[نظامالاعرج، حسن بن محمد|نظام نیشابوری]]» و «[[نظامالاعرج، حسن بن محمد|نظام اعرج]]» است. تاریخ تولد وی معلوم نیست و در مورد تاریخ وفاتش نیز اختلاف است. ولی آنچه مسلم و قطعی به نظر میرسد آن است که: وی از ناموران اهل تسنن در قرن 8 ق بوده و چنان که از انتهای تفسیر «غرائب القرآن» بر میآید، تا سال 728 ق حیات داشته است. از سوی دیگر با توجه به تاریخ تألیف کتابهای او همچون «أوقاف القرآن» که در سال 704 ق تألیف کرده و نیز با توجه به این مسأله که نگارش این کتابها نوعاً باید در دوران پختگی عقلی و عملی وی بوده باشد، میتوان حدس زد که ولادت نظام به احتمال قریب به یقین در اوائل نیمۀ دوم قرن هفتم هجری (یعنی بعد از 650ق) بوده است. محل تولد او را نیشابور نوشتهاند. | ||
آثار نظامالدین عبارتنداز: غرائب القرآن و رغائب | آثار [[نظامالاعرج، حسن بن محمد|نظامالدین]] عبارتنداز: [[تفسير غرائب القرآن و رغائب الفرقان|غرائب القرآن و رغائب الفرقان]]، لُبُّ التَّاویل، أوقاف القرآن، [[شرح النظام علی الشافية|شرح نظام]]، توضیح التذکره، تعبیر التَّحریر، البصائر فی مختصر تنقیح المناظر، شرحی بر مختصری مجسطی بیرونی، کشف الحقایق، رِبع مقنطر، رسالهای در حساب، الجملیۀ، ترجمۀ قرآن. در برخی از منابع آمده که نظامالدین اهل شعر سرودن نیز بوده است. | ||
در اینکه نظام | در اینکه [[نظامالاعرج، حسن بن محمد|نظام نیشابوری]]، ترجمۀای بر قران نگاشته هیچ تردیدی نیست، هر چند که در هیچ منبعی ذکری از آن به میان نیامده است اما نوشتۀ خود نظامالدین در این زمینه، شاهدی است کافی براین مدعا. وی در مقدمۀ تفسیر غرائب القرآن، پس از ذکر شیوۀ تفسیر خود مینویسد: «ملتزم شدم آوردن لفظ قرآن کریم را اولاً همراه با ترجمۀ آن به گونهای نو و شیوهای متین و استوار که مشتمل باشد بر آشکار کردن تقدیر گرفته شدهها و ظاهر ساختن ضمایر و تأویل آیات متشابه و روشن ساختن کنایهها و بیان و تحقیق مجازها و استعارهها و بیشک این نوع ترجمه، از آن چیزهایی است که اشک انسان را جاری میسازد...». و در آخر جلد 3 تفسیر خویش مینویسد: و همراه با ترجمۀ آن به فارسی. | ||
پس مسلم میگردد که نظام ترجمهای به فارسی بر قران نوشته است که تاریخ نگارش آن، همزمان با نگارش تفسیر غرائب القرآن، یعنی بین سالهای 723 ق تا 728 ق بوده است. | پس مسلم میگردد که نظام ترجمهای به فارسی بر قران نوشته است که تاریخ نگارش آن، همزمان با نگارش تفسیر غرائب القرآن، یعنی بین سالهای 723 ق تا 728 ق بوده است. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
نسخۀ «س»: در کتابخانۀ آستان قدسف قرآنی بسیار نفیس موحود است تحت شمارۀ 1502 که علاوه بر محسنات دیگر، ترجمۀ قرآن را نیز به همراه دارد. این ترجمه به خط قرمز در زیر آیات مربوط به خود نوشته شده است. کاتب این نسخه، «محمود بن احمد نیریزی» است که در تاریخ 25 جمادی الأولی سال 987 قمری، نگارش آن را به پایان برده است (یعنی 71 سال بعد از نسخۀ اول). در انتهای این قرآن رسالههایی است پیرامون مسائل مختلف قرآن از جمله مباحث وقوف و تجوید. | نسخۀ «س»: در کتابخانۀ آستان قدسف قرآنی بسیار نفیس موحود است تحت شمارۀ 1502 که علاوه بر محسنات دیگر، ترجمۀ قرآن را نیز به همراه دارد. این ترجمه به خط قرمز در زیر آیات مربوط به خود نوشته شده است. کاتب این نسخه، «محمود بن احمد نیریزی» است که در تاریخ 25 جمادی الأولی سال 987 قمری، نگارش آن را به پایان برده است (یعنی 71 سال بعد از نسخۀ اول). در انتهای این قرآن رسالههایی است پیرامون مسائل مختلف قرآن از جمله مباحث وقوف و تجوید. | ||
نظام نیشابوری با تسلطی که در دو زبان عربی و فارسی داشته است و بویژه بر اثر آشنایی کامل با قواعد صرفی و نحوی و بلاغی، با دقت خاص، مبادرت به ترجمۀ قرآن به زبان فارسی نموده که این ترجمه از همان روزهای نخستین مورد استفادۀ بسیاری از مردم قرار گرفته است. مترجم تنها به ترجمۀ تحتاللفظی اکتفا نکرده بلکه هر جا ضروری دیده، کلمهای یا جملهای را به متن افزوده است تا معنای آیه بهتر فهمیده شود. مترجم سعی بسیار کرده تا ترجمه را دقیق و بدون غلط انجام دهد؛ ودر عین آنکه میخواهد از حدود آیه خارج نشود، میکوشد که ترجمه از نثری روان و قابل فهم برخوردار باشد. فعلهایی را که ریشۀ واحد دارند، امروزه ممکن است ما همه را، با توجه به زمان و صیغۀ فعل، بر یک معنا بیاوریم. ولی نظامالدین در این ترجمه، به معنای کلمه در موضع خاص خودش در آیه، توجه کرده و هر کدام را به تناسب آن موضع معنا کرده است که این مطأله از اهیمت ویژهای برخوردار است و نشاندهندۀ دقت بسیار زیاد مترجم و تبحر و مهارت او میباشد.<ref>[https://literaturelib.com/books/3635 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | [[نظامالاعرج، حسن بن محمد|نظام نیشابوری]] با تسلطی که در دو زبان عربی و فارسی داشته است و بویژه بر اثر آشنایی کامل با قواعد صرفی و نحوی و بلاغی، با دقت خاص، مبادرت به ترجمۀ قرآن به زبان فارسی نموده که این ترجمه از همان روزهای نخستین مورد استفادۀ بسیاری از مردم قرار گرفته است. مترجم تنها به ترجمۀ تحتاللفظی اکتفا نکرده بلکه هر جا ضروری دیده، کلمهای یا جملهای را به متن افزوده است تا معنای آیه بهتر فهمیده شود. مترجم سعی بسیار کرده تا ترجمه را دقیق و بدون غلط انجام دهد؛ ودر عین آنکه میخواهد از حدود آیه خارج نشود، میکوشد که ترجمه از نثری روان و قابل فهم برخوردار باشد. فعلهایی را که ریشۀ واحد دارند، امروزه ممکن است ما همه را، با توجه به زمان و صیغۀ فعل، بر یک معنا بیاوریم. ولی نظامالدین در این ترجمه، به معنای کلمه در موضع خاص خودش در آیه، توجه کرده و هر کدام را به تناسب آن موضع معنا کرده است که این مطأله از اهیمت ویژهای برخوردار است و نشاندهندۀ دقت بسیار زیاد مترجم و تبحر و مهارت او میباشد.<ref>[https://literaturelib.com/books/3635 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references /> | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۳: | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | |||
[[رده:قرآن و علوم قرآنی]] | |||
[[رده: ترجمههای قرآن]] | |||
[[رده:مقالات(اسفند) باقی زاده]] | [[رده:مقالات(اسفند) باقی زاده]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 فروردین 1404]] | ||
[[رده:فاقد اتوماسیون]] | [[رده:فاقد اتوماسیون]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ اکتبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۳
ترجمه قرآن تألیف نظامالدین حسن بن محمد نیشابوری، با تحقیق و تصحیح محمد دزفولی، نظام نیشابوری با تسلطی که در دو زبان عربی و فارسی داشته است و بویژه بر اثر آشنایی کامل با قواعد صرفی و نحوی و بلاغی، با دقت خاص، مبادرت به ترجمۀ قرآن به زبان فارسی نموده که این ترجمه از همان روزهای نخستین مورد استفادۀ بسیاری از مردم قرار گرفته است.
| ترجمه قرآن (نیشابوری) | |
|---|---|
J1.jpg) | |
| پدیدآوران | نظامالاعرج، حسن بن محمد (نویسنده) دزفولی، محمد (محقق و مصحح) |
| ناشر | کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1397 |
| شابک | 8ـ291ـ220ـ600ـ978 |
| کد کنگره | BP ۵۹/۶۶/ن۶ ۱۳۹۷ |
گزارش کتاب
حسن بن محمد بن حسین قمی نیشابوری که اصل او از قم، و منشأش نیشابور است ملقب به «نظامالدین» و مشهور به «نظام نیشابوری» و «نظام اعرج» است. تاریخ تولد وی معلوم نیست و در مورد تاریخ وفاتش نیز اختلاف است. ولی آنچه مسلم و قطعی به نظر میرسد آن است که: وی از ناموران اهل تسنن در قرن 8 ق بوده و چنان که از انتهای تفسیر «غرائب القرآن» بر میآید، تا سال 728 ق حیات داشته است. از سوی دیگر با توجه به تاریخ تألیف کتابهای او همچون «أوقاف القرآن» که در سال 704 ق تألیف کرده و نیز با توجه به این مسأله که نگارش این کتابها نوعاً باید در دوران پختگی عقلی و عملی وی بوده باشد، میتوان حدس زد که ولادت نظام به احتمال قریب به یقین در اوائل نیمۀ دوم قرن هفتم هجری (یعنی بعد از 650ق) بوده است. محل تولد او را نیشابور نوشتهاند.
آثار نظامالدین عبارتنداز: غرائب القرآن و رغائب الفرقان، لُبُّ التَّاویل، أوقاف القرآن، شرح نظام، توضیح التذکره، تعبیر التَّحریر، البصائر فی مختصر تنقیح المناظر، شرحی بر مختصری مجسطی بیرونی، کشف الحقایق، رِبع مقنطر، رسالهای در حساب، الجملیۀ، ترجمۀ قرآن. در برخی از منابع آمده که نظامالدین اهل شعر سرودن نیز بوده است.
در اینکه نظام نیشابوری، ترجمۀای بر قران نگاشته هیچ تردیدی نیست، هر چند که در هیچ منبعی ذکری از آن به میان نیامده است اما نوشتۀ خود نظامالدین در این زمینه، شاهدی است کافی براین مدعا. وی در مقدمۀ تفسیر غرائب القرآن، پس از ذکر شیوۀ تفسیر خود مینویسد: «ملتزم شدم آوردن لفظ قرآن کریم را اولاً همراه با ترجمۀ آن به گونهای نو و شیوهای متین و استوار که مشتمل باشد بر آشکار کردن تقدیر گرفته شدهها و ظاهر ساختن ضمایر و تأویل آیات متشابه و روشن ساختن کنایهها و بیان و تحقیق مجازها و استعارهها و بیشک این نوع ترجمه، از آن چیزهایی است که اشک انسان را جاری میسازد...». و در آخر جلد 3 تفسیر خویش مینویسد: و همراه با ترجمۀ آن به فارسی.
پس مسلم میگردد که نظام ترجمهای به فارسی بر قران نوشته است که تاریخ نگارش آن، همزمان با نگارش تفسیر غرائب القرآن، یعنی بین سالهای 723 ق تا 728 ق بوده است.
از این ترجمه دو نسخه موجود است: نسخۀ «ج»: این نسخه در مجلس شورای اسلامی نگهداری میشود و کتابت آن، حدود هشتاد و اندی سال بعد از درگذشت مؤلف صورت پذیرفته است. این نسخه تماماً ترجمه است یعنی آیات را ذکر نکرده و فقط معنای آیات را آورده است. این دفتر در قطع وزیری و دارای 356 صفحه یا 178 برگ است که هر صفحه، از 29 سطر ریز و درهم تشکیل شده است. خط آن نازیبا ولی قابل خواندن است. کاتب آن محمد بن علی الرومی و تاریخ پایان کتابت آن ماه رجب سال 916 قمری در مشهد مقدس است. این نسخه با شمارۀ 11309 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری میشود.
نسخۀ «س»: در کتابخانۀ آستان قدسف قرآنی بسیار نفیس موحود است تحت شمارۀ 1502 که علاوه بر محسنات دیگر، ترجمۀ قرآن را نیز به همراه دارد. این ترجمه به خط قرمز در زیر آیات مربوط به خود نوشته شده است. کاتب این نسخه، «محمود بن احمد نیریزی» است که در تاریخ 25 جمادی الأولی سال 987 قمری، نگارش آن را به پایان برده است (یعنی 71 سال بعد از نسخۀ اول). در انتهای این قرآن رسالههایی است پیرامون مسائل مختلف قرآن از جمله مباحث وقوف و تجوید.
نظام نیشابوری با تسلطی که در دو زبان عربی و فارسی داشته است و بویژه بر اثر آشنایی کامل با قواعد صرفی و نحوی و بلاغی، با دقت خاص، مبادرت به ترجمۀ قرآن به زبان فارسی نموده که این ترجمه از همان روزهای نخستین مورد استفادۀ بسیاری از مردم قرار گرفته است. مترجم تنها به ترجمۀ تحتاللفظی اکتفا نکرده بلکه هر جا ضروری دیده، کلمهای یا جملهای را به متن افزوده است تا معنای آیه بهتر فهمیده شود. مترجم سعی بسیار کرده تا ترجمه را دقیق و بدون غلط انجام دهد؛ ودر عین آنکه میخواهد از حدود آیه خارج نشود، میکوشد که ترجمه از نثری روان و قابل فهم برخوردار باشد. فعلهایی را که ریشۀ واحد دارند، امروزه ممکن است ما همه را، با توجه به زمان و صیغۀ فعل، بر یک معنا بیاوریم. ولی نظامالدین در این ترجمه، به معنای کلمه در موضع خاص خودش در آیه، توجه کرده و هر کدام را به تناسب آن موضع معنا کرده است که این مطأله از اهیمت ویژهای برخوردار است و نشاندهندۀ دقت بسیار زیاد مترجم و تبحر و مهارت او میباشد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات