مطلع الأنوار: تفاوت میان نسخهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) (صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR126784J1.jpg | عنوان =مطلع الأنوار | عنوانهای دیگر = |پدیدآورندگان | پدیدآوران = امير خسرو، خسرو بن محمود (نویسنده) زماني، مريم (مصحح) |زبان | زبان =فارسي | کد کنگره =1397 / 5357 PIR | موضوع =شعر فارسي - قرن 8ق. |ناشر | ناشر =مر...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی') |
||
| (۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ | [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود]] (نویسنده) | ||
[[زماني، مريم]] (مصحح) | [[زماني، مريم]] (مصحح) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =1397 / 5357 PIR | | کد کنگره =1397 / 5357 PIR | ||
| موضوع =شعر | | موضوع =شعر فارسی - قرن 8ق. | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر =مرکز پژوهشي ميراث مکتوب | | ناشر =مرکز پژوهشي ميراث مکتوب | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''مطلع الأنوار''' تألیف امیرخسرو دهلوی، مصحح مریم | '''مطلع الأنوار''' تألیف [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو دهلوی]]، مصحح [[زماني، مريم|مریم زمانی]]؛ این کتاب منظومهای است به بحر سریع در پاسخ به [[مخزن الاسرار]] [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] در 3310 بیت که در سال 698 هجری و در مدت دو هفته سروده شده است. | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
امیر ناصرالدین ابوالحسن خسرو بن امیر سیفالدین دهلوی از شاعران و عارفان پارسیگوی و بنام شبه قاره در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری میزیسته است. وی در مقدمه در غرة الکمال (بخشی از دیوانش) اشارهای به چگونگی زندگیاش و آنچه از روزگار بر وی گذشته دارد و چنانکه میگوید در کودکی سایۀ پدر از سرش رفته و در حمایت جد مادری عمادالملک درآمده و از وقتی به سن تمییز رسیده، برای تعلیم به مکتبخانه رفته و خط را نزد سعدالدین خطاط آموخته است. در همان آغاز به جای خواندن و نوشتن به شعر سرودن پرداخته که مورد توجه واقع شده است. از نوشتههایش چنین برمیآید که به زبان عربی تسلط داشته و در سن 15 تا 20 سالگی از کسب تمام علوم درسی فارغ شده است. پس از درگذشت عمادالملک که مصادف با بیستسالگی وی بود، به قول خودش تعلق به فتراک دولتخان معظم علاءالدین کشلی خان معروف به ملک چهجو کرد و دو سال در خدمت پادشاه به سر برد. گویا در این دوره حکومت هند به صورت ایالتی اداره میشده و سلطان هند، پادشاهی را برای هر منطقه انتخاب میکرده و از وی تبعیت سیاسی و نظامی خواسته و خراج سالیانه در همین دوره امیرخسرو نخستین مجموعۀ اشعارش را که شامل اشعار دورۀ کودکی تا نوزده سالگی وی است گردآوری میکند. | [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیر ناصرالدین ابوالحسن خسرو بن امیر سیفالدین دهلوی]] از شاعران و عارفان پارسیگوی و بنام شبه قاره در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری میزیسته است. وی در مقدمه در غرة الکمال (بخشی از دیوانش) اشارهای به چگونگی زندگیاش و آنچه از روزگار بر وی گذشته دارد و چنانکه میگوید در کودکی سایۀ پدر از سرش رفته و در حمایت جد مادری عمادالملک درآمده و از وقتی به سن تمییز رسیده، برای تعلیم به مکتبخانه رفته و خط را نزد سعدالدین خطاط آموخته است. در همان آغاز به جای خواندن و نوشتن به شعر سرودن پرداخته که مورد توجه واقع شده است. از نوشتههایش چنین برمیآید که به زبان عربی تسلط داشته و در سن 15 تا 20 سالگی از کسب تمام علوم درسی فارغ شده است. پس از درگذشت عمادالملک که مصادف با بیستسالگی وی بود، به قول خودش تعلق به فتراک دولتخان معظم علاءالدین کشلی خان معروف به ملک چهجو کرد و دو سال در خدمت پادشاه به سر برد. گویا در این دوره حکومت هند به صورت ایالتی اداره میشده و سلطان هند، پادشاهی را برای هر منطقه انتخاب میکرده و از وی تبعیت سیاسی و [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] خواسته و خراج سالیانه در همین دوره [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]] نخستین مجموعۀ اشعارش را که شامل اشعار دورۀ کودکی تا نوزده سالگی وی است گردآوری میکند. | ||
این ترک پارسیگوی در سرودن انواع شعر از قصیده تا غزل و مثنوی مهارت داشته و کلیات دیوان وی حاکی از توانایی و طبع روان وی برای سرودن هر قالب شعری است. امیرخسرو دیوان خود را به چند بخش تقسیم کرده و در هر بخش اشعار دورهای خاص از زندگیاش را جای داده است. بعد از دیوان باید به ثمانیۀ خسرو اشاره کرد که مثنویهای هشتگانهای است که قسمتی از آنها نظیرهگویی بر خمسه نظامی است و قسمتی دیگر شرح وقایع مشهود. | این ترک پارسیگوی در سرودن انواع شعر از قصیده تا غزل و مثنوی مهارت داشته و کلیات دیوان وی حاکی از توانایی و طبع روان وی برای سرودن هر قالب شعری است. [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]] دیوان خود را به چند بخش تقسیم کرده و در هر بخش اشعار دورهای خاص از زندگیاش را جای داده است. بعد از دیوان باید به ثمانیۀ خسرو اشاره کرد که مثنویهای هشتگانهای است که قسمتی از آنها نظیرهگویی بر [[خمسه]] [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] است و قسمتی دیگر شرح وقایع مشهود. | ||
مطلع الانوار منظومهای است به بحر سریع در پاسخ به مخزن الاسرار نظامی در 3310 بیت که در سال 698 هجری و در مدت دو هفته سروده شده است. این منظومه میان منظومههای امیرخسرو از جایگاه ویژهای برخوردار است. یکی به سبب ویژگیهای زبانی و ادبیای که به تقلید از مخزن الاسرار در آن شکل گرفته و دیگر به دلیل محتوا و اشتمال بر مباحث اخلاقی و عرفانیای که سبب آنها عرفان و اخلاق اسلامی در شبه قاره در میان آثار بهجامانده از شاعران فارسیزبان آن منطقه مورد توجه است. | مطلع الانوار منظومهای است به بحر سریع در پاسخ به [[مخزن الاسرار]] [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] در 3310 بیت که در سال 698 هجری و در مدت دو هفته سروده شده است. این منظومه میان منظومههای [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]] از جایگاه ویژهای برخوردار است. یکی به سبب ویژگیهای زبانی و ادبیای که به تقلید از مخزن الاسرار در آن شکل گرفته و دیگر به دلیل محتوا و اشتمال بر مباحث اخلاقی و عرفانیای که سبب آنها عرفان و اخلاق اسلامی در شبه قاره در میان آثار بهجامانده از شاعران فارسیزبان آن منطقه مورد توجه است. | ||
امیرخسرو این منظومه را به شیوۀ نظامی در بیست باب و با تقدیس خداوند، مناجات و نعت پیامبر آغاز کرده، در هر فصل عنوانی اخلاقی یا دینی انتخاب نموده و با آوردن فصلی در موضوع طرحشده مطلب را با حکایتی کوتاه به پایان رسانده است. هرچند امیرخسرو در هر موضوعی فصلی جداگانه نگاشته و به شکلی مباحث اخلاقی را ذیل عنوان هر باب دستهبندی نموده، اما پراکندگی گفتار و آوردن موضوعات متفاوت در هر فصل از ویژگیهای مطلع الانوار است؛ بهگونهای که هر چند بیت که آنها را در موضوعی سروده، به گونهای شناور و سیال از موضوع به شاخههای متصل و مرتبط رسیده و گاه سبب پراکندگی بسیار در مباحثی که مطرح کرده، شده است. وی سعی کرده که در این مجموعه آنچه از نظرش پسندیده و ناپسند از رفتار آدمی است بیان کند و هر مقاله مملو از است از فضایل و رذایلی که گاه زیرمجموعۀ هم در دستهبندی اخلاقی نیستند؛ از اینرو میتوان این منظومه را سرشار از ذکر رفتارهای خطا و صوابی دانست که ممکن است از آدمی سر بزند. و امیرخسرو سعی کرده تمامی آنها را در نظر آورد؛ چه از نظر سنتی آنچه ناشایست است؛ چون سرمهکشیدن زنان بیوه، رازنگفتن با زالان و در خانه نشاندن زنان و چه از نظر دینی و حکمی. توجه به مباحث عرفانیای چون ترک دنیا، تحمل بلای عشق و رضا از جمله مباحثی است که در مطلع الانوار به چشم میخورد. | [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]] این منظومه را به شیوۀ [[نظامی، الیاس بن یوسف|نظامی]] در بیست باب و با تقدیس خداوند، مناجات و نعت پیامبر آغاز کرده، در هر فصل عنوانی اخلاقی یا دینی انتخاب نموده و با آوردن فصلی در موضوع طرحشده مطلب را با حکایتی کوتاه به پایان رسانده است. هرچند امیرخسرو در هر موضوعی فصلی جداگانه نگاشته و به شکلی مباحث اخلاقی را ذیل عنوان هر باب دستهبندی نموده، اما پراکندگی گفتار و آوردن موضوعات متفاوت در هر فصل از ویژگیهای مطلع الانوار است؛ بهگونهای که هر چند بیت که آنها را در موضوعی سروده، به گونهای شناور و سیال از موضوع به شاخههای متصل و مرتبط رسیده و گاه سبب پراکندگی بسیار در مباحثی که مطرح کرده، شده است. وی سعی کرده که در این مجموعه آنچه از نظرش پسندیده و ناپسند از رفتار آدمی است بیان کند و هر مقاله مملو از است از فضایل و رذایلی که گاه زیرمجموعۀ هم در دستهبندی اخلاقی نیستند؛ از اینرو میتوان این منظومه را سرشار از ذکر رفتارهای خطا و صوابی دانست که ممکن است از آدمی سر بزند. و [[امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود|امیرخسرو]] سعی کرده تمامی آنها را در نظر آورد؛ چه از نظر سنتی آنچه ناشایست است؛ چون سرمهکشیدن زنان بیوه، رازنگفتن با زالان و در خانه نشاندن زنان و چه از نظر دینی و حکمی. توجه به مباحث عرفانیای چون ترک دنیا، تحمل بلای عشق و رضا از جمله مباحثی است که در مطلع الانوار به چشم میخورد. | ||
هرچند این منظومه در سال 1975 با مقدمه و تصحیح دقیق طاهر احمد اوغلی محرماوف در انتشارات دانش انستیتو خاورشناسی مسکو به صورت چاپ سنگی منتشر شده، اما نکته آن است که افزون بر گذشت سالها از انتشار آن و نیاز علاقمندان و جامعۀ ادبی به چاپ مجدد این منظومه با ابزار و شیوههای مدرن، آنچه تصحیح مجدد این منظومه را قوت و قدرت بخشیده، وجود نسخههای ارزشمندی از آن است که در کتابخانهها و موزههای ایران نگهداری میشود و سال کتابت آنها به دورۀ حیات شاعر نزدیکتر از نسخههای مسکو است و از صحت و سلامت قابل توجهی برخوردارند. | هرچند این منظومه در سال 1975 با مقدمه و تصحیح دقیق طاهر احمد اوغلی محرماوف در انتشارات دانش انستیتو خاورشناسی مسکو به صورت چاپ سنگی منتشر شده، اما نکته آن است که افزون بر گذشت سالها از انتشار آن و نیاز علاقمندان و جامعۀ ادبی به چاپ مجدد این منظومه با ابزار و شیوههای مدرن، آنچه تصحیح مجدد این منظومه را قوت و قدرت بخشیده، وجود نسخههای ارزشمندی از آن است که در کتابخانهها و موزههای ایران نگهداری میشود و سال کتابت آنها به دورۀ حیات شاعر نزدیکتر از نسخههای مسکو است و از صحت و سلامت قابل توجهی برخوردارند. | ||
در تصحیح این نسخه از قدیمیترین نسخههای موجود در کتابخانهها بهره برده شده و گاه ابیات و موضوعات با نسخۀ چاپ سنگی مسکو مقایسه شدهاند.<ref>[https://literaturelib.com/books/3624 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | در تصحیح این نسخه از قدیمیترین نسخههای موجود در کتابخانهها بهره برده شده و گاه ابیات و موضوعات با نسخۀ چاپ سنگی مسکو مقایسه شدهاند.<ref>[https://literaturelib.com/books/3624 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references /> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۱: | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:زبانشناسی، زبان و ادبیات]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]] | |||
[[رده:مقالات(اسفند) باقی زاده]] | [[رده:مقالات(اسفند) باقی زاده]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 فروردین 1404]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۱
مطلع الأنوار تألیف امیرخسرو دهلوی، مصحح مریم زمانی؛ این کتاب منظومهای است به بحر سریع در پاسخ به مخزن الاسرار نظامی در 3310 بیت که در سال 698 هجری و در مدت دو هفته سروده شده است.
| مطلع الأنوار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | امیرخسرو دهلوی، خسرو بن محمود (نویسنده) زماني، مريم (مصحح) |
| ناشر | مرکز پژوهشي ميراث مکتوب |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1397ش. |
| چاپ | يکم |
| شابک | 978-600-203-156-3 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 8ق. |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | 1397 / 5357 PIR |
گزارش کتاب
امیر ناصرالدین ابوالحسن خسرو بن امیر سیفالدین دهلوی از شاعران و عارفان پارسیگوی و بنام شبه قاره در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری میزیسته است. وی در مقدمه در غرة الکمال (بخشی از دیوانش) اشارهای به چگونگی زندگیاش و آنچه از روزگار بر وی گذشته دارد و چنانکه میگوید در کودکی سایۀ پدر از سرش رفته و در حمایت جد مادری عمادالملک درآمده و از وقتی به سن تمییز رسیده، برای تعلیم به مکتبخانه رفته و خط را نزد سعدالدین خطاط آموخته است. در همان آغاز به جای خواندن و نوشتن به شعر سرودن پرداخته که مورد توجه واقع شده است. از نوشتههایش چنین برمیآید که به زبان عربی تسلط داشته و در سن 15 تا 20 سالگی از کسب تمام علوم درسی فارغ شده است. پس از درگذشت عمادالملک که مصادف با بیستسالگی وی بود، به قول خودش تعلق به فتراک دولتخان معظم علاءالدین کشلی خان معروف به ملک چهجو کرد و دو سال در خدمت پادشاه به سر برد. گویا در این دوره حکومت هند به صورت ایالتی اداره میشده و سلطان هند، پادشاهی را برای هر منطقه انتخاب میکرده و از وی تبعیت سیاسی و نظامی خواسته و خراج سالیانه در همین دوره امیرخسرو نخستین مجموعۀ اشعارش را که شامل اشعار دورۀ کودکی تا نوزده سالگی وی است گردآوری میکند.
این ترک پارسیگوی در سرودن انواع شعر از قصیده تا غزل و مثنوی مهارت داشته و کلیات دیوان وی حاکی از توانایی و طبع روان وی برای سرودن هر قالب شعری است. امیرخسرو دیوان خود را به چند بخش تقسیم کرده و در هر بخش اشعار دورهای خاص از زندگیاش را جای داده است. بعد از دیوان باید به ثمانیۀ خسرو اشاره کرد که مثنویهای هشتگانهای است که قسمتی از آنها نظیرهگویی بر خمسه نظامی است و قسمتی دیگر شرح وقایع مشهود.
مطلع الانوار منظومهای است به بحر سریع در پاسخ به مخزن الاسرار نظامی در 3310 بیت که در سال 698 هجری و در مدت دو هفته سروده شده است. این منظومه میان منظومههای امیرخسرو از جایگاه ویژهای برخوردار است. یکی به سبب ویژگیهای زبانی و ادبیای که به تقلید از مخزن الاسرار در آن شکل گرفته و دیگر به دلیل محتوا و اشتمال بر مباحث اخلاقی و عرفانیای که سبب آنها عرفان و اخلاق اسلامی در شبه قاره در میان آثار بهجامانده از شاعران فارسیزبان آن منطقه مورد توجه است.
امیرخسرو این منظومه را به شیوۀ نظامی در بیست باب و با تقدیس خداوند، مناجات و نعت پیامبر آغاز کرده، در هر فصل عنوانی اخلاقی یا دینی انتخاب نموده و با آوردن فصلی در موضوع طرحشده مطلب را با حکایتی کوتاه به پایان رسانده است. هرچند امیرخسرو در هر موضوعی فصلی جداگانه نگاشته و به شکلی مباحث اخلاقی را ذیل عنوان هر باب دستهبندی نموده، اما پراکندگی گفتار و آوردن موضوعات متفاوت در هر فصل از ویژگیهای مطلع الانوار است؛ بهگونهای که هر چند بیت که آنها را در موضوعی سروده، به گونهای شناور و سیال از موضوع به شاخههای متصل و مرتبط رسیده و گاه سبب پراکندگی بسیار در مباحثی که مطرح کرده، شده است. وی سعی کرده که در این مجموعه آنچه از نظرش پسندیده و ناپسند از رفتار آدمی است بیان کند و هر مقاله مملو از است از فضایل و رذایلی که گاه زیرمجموعۀ هم در دستهبندی اخلاقی نیستند؛ از اینرو میتوان این منظومه را سرشار از ذکر رفتارهای خطا و صوابی دانست که ممکن است از آدمی سر بزند. و امیرخسرو سعی کرده تمامی آنها را در نظر آورد؛ چه از نظر سنتی آنچه ناشایست است؛ چون سرمهکشیدن زنان بیوه، رازنگفتن با زالان و در خانه نشاندن زنان و چه از نظر دینی و حکمی. توجه به مباحث عرفانیای چون ترک دنیا، تحمل بلای عشق و رضا از جمله مباحثی است که در مطلع الانوار به چشم میخورد.
هرچند این منظومه در سال 1975 با مقدمه و تصحیح دقیق طاهر احمد اوغلی محرماوف در انتشارات دانش انستیتو خاورشناسی مسکو به صورت چاپ سنگی منتشر شده، اما نکته آن است که افزون بر گذشت سالها از انتشار آن و نیاز علاقمندان و جامعۀ ادبی به چاپ مجدد این منظومه با ابزار و شیوههای مدرن، آنچه تصحیح مجدد این منظومه را قوت و قدرت بخشیده، وجود نسخههای ارزشمندی از آن است که در کتابخانهها و موزههای ایران نگهداری میشود و سال کتابت آنها به دورۀ حیات شاعر نزدیکتر از نسخههای مسکو است و از صحت و سلامت قابل توجهی برخوردارند.
در تصحیح این نسخه از قدیمیترین نسخههای موجود در کتابخانهها بهره برده شده و گاه ابیات و موضوعات با نسخۀ چاپ سنگی مسکو مقایسه شدهاند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات