درآمدی بر مکاتب زبان‌شناسی

درآمدی بر مکاتب زبان‌شناسی تألیف دکتر مهدی سبزواری، هدف این کتاب و بسیاری از کتب مشابه در واقع نمایاندن و برجسته‌سازی اشخاص و جریان‌هایی در مطالعات معاصر زبان شناسی و بازاندیشی در آثار و افکار آنهاست، نه اینکه صرفاً به دنبال ارائۀ روایتی تاریخی باشد.

درآمدی بر مکاتب زبان‌شناسی
پدیدآوران	سبزواری، مهدی (نویسنده)
ناشر	بوی کاغذ
مکان نشر	تهران
سال نشر	1397
شابک	‎5ـ19ـ6070ـ622ـ978
موضوع	زبا‌ن‌ شنا‌سی‌ -- تا‌ریخ‌ rotsiHC -- scitsiugniL,زبا‌ن‌ شنا‌سی‌ citsiugniLC
کد کنگره	P ۶۱/س۲د۴ ۱۳۹۷‏

ساختار

کتاب در هفت فصل تدوین شده است.

گزارش کتاب

سابقۀ مطالعات زبان و دستور زبان‌ها و زبان‌شناسی در غرب به قرون وسطی و قبل از آن در شرق به طور خاص به عصر دانشمندان اسلامی باز می‌گردد؛ اما آنچه در این میان در مورد زبان‌شناسی حائز اهمیت است، مطالعات نظری و نظریه‌پردازی و مطالعات منسجم زبان تحت شاخه‌ای مستقل به نام زبان‌شناسی است که سابقۀ اینگونه مطالعات به یکی دو قرن معاصر در غرب باز می‌گردد و از این رهگذر مکاتب و جریان‌های فکری و نظری زبان‌شناسی پدیدار شدند که هر کدام اصولی را بنیان نهادند و در چارچوب نظریاتی که عرضه کردند، مطالعات زبان را به شکلی علمی و نظام‌مند پیش بردند.

زبان‌شناسی در ایران در دو دهۀ اخیر تحت تأثیر زبان‌شناسی غرب به لحاظ نظری همواره دنباله‌رو دو جریان عمدۀ زبان‌شناسی زایشی و نقش‌گرا و اخیرا رویکرد شناختی بوده است. بنابراین با مطالعۀ چارچوب نظری این جریان‌ها و مکاتب تأثیرگذار زبان‌شناسی می‌توان دریافت که توصیف و تحلیل زبان فارسی در مواردی در چارچوب نظریه‌ای خاص مانند بسیاری از زبان‌های دیگر دنیا، بیشتر نوعی الگوبرداری نظری به‌روز بوده است و تبیین و تحلیل نظری زبان فارسی تمام و کمال لزوماً محدود به چارچوب نظری خاصی نیست. نکتۀ مهم در اینجا طرح مبانی نظری و تعاریف دربارۀ ماهیت زبان بشری و زبان‌آموزی است که در مورد همۀ زبان‌ها صدق می‌کند؛ اما در توصیف‌ها و روش‌های مختلف هر کدام شیوه‌ای خاص خود را داشته‌اند و اگر زبان‌شناسان بخواهند مطالعۀ یک زبان را صرفاً محدود به تحلیل در چارچوبی مشخص بکنند، پس از مدت‌زمانی با چالش‌ها و بن‌بست‌هایی مواجه خواهند شد.

آشنایی با مکاتب زبان‌شناسی غرب فراتر از مطالعات زبان‌شناسی حاکی از رشد تفکر و نگاه غربیان به مسائل بشری و شناخت انسان و جهان پیرامون و زبان به عنوان توانایی منحصربه‌فرد نوع بشر است. آشنایی با مکاتب زبان‌شناسی در این معنی شناخت تکوین تفکر بشری برای شناخت بشر است.

هدف این کتاب و بسیاری از کتب مشابه در واقع نمایاندن و برجسته‌سازی اشخاص و جریان‌هایی در مطالعات معاصر زبان شناسی و بازاندیشی در آثار و افکار آنهاست، نه اینکه صرفاً به دنبال ارائۀ روایتی تاریخی باشد. در این کتاب سعی شده است با معرفی اجمالی زبان‌شناسی شاخص اروپایی و آمریکایی و جریان‌ها و مکاتب بارز، نگاهی تحلیلی به روند تغییرات در شکل‌گیری آراء و مکاتب زبان‌شناسی نوین غرب شده است. این کتاب درآمدی بر اندیشه‌ورزی زبان‌شناسی و مکاتب زبان‌شناسی معاصر است و برای تدریس درس مکاتب زبان‌شناسی دانشجویان رشتۀ زبان‌شناسی و سایر علاقمندان سودمند است. سعی نویسنده بر آن بوده تا خوانندگان با چارچوب‌های نظری بارز در زبان‌شناسی غرب آشنا شوند؛ در عین حال به دلیل اینکه هدف اصلی کتاب آشنایی با آراء و افکار زبان‌شناسان شاخص غربی و خطوط کلی تحلیلی و نظری مکاتب زبان‌شناسی است، از پرداختن به جزئیات و معرفی کامل زبان‌شناسان مکاتب غربی صرف‌نظر شده است. در بخشی از کتاب نیز به طور خلاصه به تعدادی از فیلسوفان معاصر که به حوزۀ زبان توجه بیشتری داشتند، اشاراتی شده است. در این کتاب به عنوان نمونه‌ای از مطالعات تاریخی و نشانه‌شناسی، سابقۀ مطالعات دستوری شدن و تصویرگونگی نیز مروری شده است. همچنین در فصلی جداگانه از کتاب به ارتباط میان زبان‌شناسی و پسامدرنیسم اشاره‌ای گردیده است. در فصل آخر برای اینکه مشاهده شود سابقۀ مطالعات زبان‌شناسان غربی در مواردی ریشه در مطالعۀ دانشمندان اسلامی دارد، صرفاً به بیان گوشه‌ای از افکار سیبویه زبان‌شناسی شهیر جهان اسلام و نمونه‌های دیگر پرداخته شده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات