سوره‌ی صفه: متن کهن بودایی ذن

سوره‌ی صفه: متن کهن بودایی ذن تألیف تامس کلیری، ترجمه ع.پاشایی، «سورۀ صفه» نام کوتاه‌شدۀ «سورۀ صفۀ گوهر درمۀ ششمین پیر بزرگ چن/ ذن چین» یعنی هونی ننگ است. این کتاب در شمار متن‌های ریشه‌ای نامداری چون «سورۀ الماس» و «سورۀ دل» است و درچن/ ذن جایگاه والایی دارد و حدود دوازده قرن از عمر آن می‌گذرد.

سوره‌ی صفه: متن کهن بودایی ذن
پدیدآوران	کلیری، تامس (نویسنده) پاشایی، ع (مترجم)
ناشر	چرخ
مکان نشر	تهران
سال نشر	1403
شابک	‎8ـ75ـ5250ـ622ـ978
کد کنگره	‏

ساختار

کتاب در ده فصل تدوین شده است.

گزارش کتاب

«سورۀ صفه» نام کوتاه‌شدۀ «سورۀ صفۀ گوهر درمۀ ششمین پیر بزرگ چن/ ذن چین» یعنی هونی ننگ است. این کتاب در شمار متن‌های ریشه‌ای نامداری چون «سورۀ الماس» و «سورۀ دل» است و درچن/ ذن جایگاه والایی دارد و حدود دوازده قرن از عمر آن می‌گذرد.

«سوتره» که در اینجا به آن «سوره» گفته می‌شود، به چینی «جینگ» و به ژاپنی «کیو» معمولاً حاوی گفتارها یا «مجالس» یک بودا یا مریدان یک بوداست. «صفه» بخشی از دیرهای چین بوده است و از قرن پنجم میلادی بوداییان در چین این صفه‌های بلند چوبی یا خشتی را برای انتقال «دستورهای آیین، یعنی مبادی و احکام سلوک رهبانان» و «پیش‌نشینان» یعنی مؤمنان عام غیررهرو می‌ساختند.

در آغاز تاریخ آیین بودای ذن در چین دو نام مهم وجود دارند؛ طبعاً یکی از آن دو بودی‌درمه بنیادگذار ذن است و دیگری هم هونی‌ننگ که راه اندیشۀ ذن را که بودی‌درمه آغاز کرده بود، مشخص کرد. شاید اگر هونی‌ننگ و شاگردان بی‌واسطه‌اش نبودند، ذن هیچ‌گاه به چنان تحولی دست نمی‌یافت که در اوایل دورۀ تانگ از تاریخ چین به آن رسید. در قرن هشتم میلادی کتاب ششمین پیر، یعنی هوئی‌ننگ که به «سورۀ صفه» یا «تن‌جینگ» معروف است، موقعیت مهمی را در ذن به دست آورد و فرازونشیب‌های سرنوشت که به آنها دچار شد چشمگیر است. از طریق این اثر بود که مقام بودی‌درمه، به عنوان سرسلسلۀ اندیشۀ ذن در چین به‌درستی مشخص شد. همچنین از طریق این اثر، طرح کلی اندیشۀ ذن برای پیروان او به‌مثابۀ الگوی تربیت روحی‌شان ترسیم شد. از طریق هوئی‌ننگ است که یوگی‌های ذن نو به بودی‌درمه متصل می‌شوند و باز هم از طریق اوست که می‌توان تاریخ تولد ذن چینی را به گونه‌ای متمایز از شکل هندی آن تعیین کرد.

«سورۀ صفه» را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد: بخش اول مجلس در معبد دافن است که شامل سرگذشت هوئی‌ننگ است. بخش دوم مابقی سوره است که ربطی به آن مجلس ندارد و گه‌گاه برای تکرار تقویت بخش‌های معینی از آموزۀ ذن به کار برده می‌شود. عنوان «مکتب جنوبی آموزۀ ناگهانی، مهایانۀ برین کمال بزرگ فراشناخت: سورۀ صفه، مجلس ششمین پیر هوئی‌ننگ در معبد دافن در سائو ـ جوئو» فقط برای آن مجلس به کار برده می‌شود، به‌روشنی آن نوع از آیین بودا را معرفی می‌کند که باید در مجلس گفته شود. نخست به سرگذشت هوئی‌ننگ پرداخته می‌شود که پیداست گردآورندگان می‌خواهند در مخاطبان حس صمیمیتی با هوئی‌ننگ پدید آورند. ساده‌مردی از اصل و نسبی پایین، بی‌سواد و بی‌ادعا که توانست با قابلیت‌های فطری‌اش به برترین مقام در ذن برسد، درحالی‌که مؤمنی «پیش‌نشین» است. در سراسر این متن در دسترس عام‌بودن این آموزه تأکید می‌شود.

از قرن هشتم میلادی به این‌سو چند نسخۀ چینی از «سورۀ صفه» در دست است که از این میان دو نسخه مشهورند؛ یکی نسخۀ زونگ‌بائوی رهبان و دیگری نسخۀ دون‌هوانگ که در غارهای واحۀ دون‌هوانگ در چین یافته شده است. متن انگلیسی پایه‌ای این برگردان از تامس کلیری است؛ اما مترجم در برگردان از شش برگردان انگلیسی استفاده کرده است که اساس چهار مورد از آنها نسخۀ زونگ‌بائو و دو برگردان دیگر از نسخۀ دون‌هوانگ هستند و تفاوت‌های مهم را در پانویس‌ها اشاره کرده است. نسخۀ زونگ‌بائو در ده فصل تنظیم شده و نسخۀ دون‌هوانگ در 57 بخش.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات

وابسته‌ها

ذن چیست؟

ذن