سیر الملوک (سیاست‌نامه): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'هـ' به 'ه'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'هـ' به 'ه')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
خط ۵۲: خط ۵۲:
بنابر آنچه در مقدمۀ سیرالملوک آمده است [[نظام‌الملک، حسن بن علی|خواجه نظام‌الملک]] از سال 479ق مأموریت یافت که چنین کتابی تألیف کند، پس از مدتی سی‌ونه فصل نخست آن را که در آیین کشورداری بود، نوشت و از نظر سلطان گذراند؛ اما در روزهای که رابطۀ سلطان و خواجه به تیرگی گراییده بود، یازده فصل دیگر که عمدتاً به تبیین علل حوادث و عوامل نگرانی‌های خواجه مربوط می‌شد، بر آن افزود و در سال 485ق، هنگام عزیمت به بغداد به شخص قابل‌اعتمادی سپرد که در وقت مناسب به سلطان برساند. با توجه به یادداشتی که به شیوۀ غیرمعمول پس از فهرست مطالب کتاب آمده است و همۀ اطلاعات آن با قراین دیگر تأیید می‌شود، سیرالملوک در میانۀ سال‌های 479ـ485ق تألیف و تکمیل شده است.
بنابر آنچه در مقدمۀ سیرالملوک آمده است [[نظام‌الملک، حسن بن علی|خواجه نظام‌الملک]] از سال 479ق مأموریت یافت که چنین کتابی تألیف کند، پس از مدتی سی‌ونه فصل نخست آن را که در آیین کشورداری بود، نوشت و از نظر سلطان گذراند؛ اما در روزهای که رابطۀ سلطان و خواجه به تیرگی گراییده بود، یازده فصل دیگر که عمدتاً به تبیین علل حوادث و عوامل نگرانی‌های خواجه مربوط می‌شد، بر آن افزود و در سال 485ق، هنگام عزیمت به بغداد به شخص قابل‌اعتمادی سپرد که در وقت مناسب به سلطان برساند. با توجه به یادداشتی که به شیوۀ غیرمعمول پس از فهرست مطالب کتاب آمده است و همۀ اطلاعات آن با قراین دیگر تأیید می‌شود، سیرالملوک در میانۀ سال‌های 479ـ485ق تألیف و تکمیل شده است.


سیرالملوک از نوع ادبی اندرزنامه‌هاست. اندرزنامه‌نویسی در تاریخ ادب و فرهنگ ما پیشینه‌ای طولانی دارد، در فاصلۀ میانۀ لوح‌نوشته‌ها و سنگ‌نوشته‌ها تا چهار خطابۀ ملک‌الشعرا بهار اندرزنامه‌های گوناگون به‌وجود آمده و امروز ما بسیاری از آنها را می‌شناسیم. نوع این اندرزنامه‌های شناخته شده را، همواره مقام و منزلت اجتماعی پدیدآورنده تعیین می‌کرده است. این کتاب در مجموعۀ آثار فارسی با شاهکارهایی مانند تاریخ بیهقی و قابوس‌نامه قابل سنجش است و از جنبه‌های مختلف زیر دارای اهمیت و ارزش‌های کم‌نظیری است: الف) در آیین کشورداری و مدیریت امور مملکت، ب) در نمودن چند و چون ساختار اداری و تشکیلات دیوانی حکومت سلجوقی سندی قاطع است. ج) در عرضۀ بعضی از وقایع تاریخی قابل توجه است. د) سیرالملوک از نظر فوائد زبانی هم به تمام معنی گنجینۀ مغتنمی است. هـ) و سرانجام سیرالملوک برای شناخت احوال خواجه نظام‌الملک منبع منحصری است و با دقت نظر در برگ‌برگ آن، نوع اندیشۀ سیاسی، برنامۀ عملی، آرمان‌های اجتماعی و فرهنگی و نیز نگرانی‌های یکی از رجال نامدار ایران را در آن شناسایی می‌توان کرد.
سیرالملوک از نوع ادبی اندرزنامه‌هاست. اندرزنامه‌نویسی در تاریخ ادب و فرهنگ ما پیشینه‌ای طولانی دارد، در فاصلۀ میانۀ لوح‌نوشته‌ها و سنگ‌نوشته‌ها تا چهار خطابۀ ملک‌الشعرا بهار اندرزنامه‌های گوناگون به‌وجود آمده و امروز ما بسیاری از آنها را می‌شناسیم. نوع این اندرزنامه‌های شناخته شده را، همواره مقام و منزلت اجتماعی پدیدآورنده تعیین می‌کرده است. این کتاب در مجموعۀ آثار فارسی با شاهکارهایی مانند تاریخ بیهقی و قابوس‌نامه قابل سنجش است و از جنبه‌های مختلف زیر دارای اهمیت و ارزش‌های کم‌نظیری است: الف) در آیین کشورداری و مدیریت امور مملکت، ب) در نمودن چند و چون ساختار اداری و تشکیلات دیوانی حکومت سلجوقی سندی قاطع است. ج) در عرضۀ بعضی از وقایع تاریخی قابل توجه است. د) سیرالملوک از نظر فوائد زبانی هم به تمام معنی گنجینۀ مغتنمی است. ه) و سرانجام سیرالملوک برای شناخت احوال خواجه نظام‌الملک منبع منحصری است و با دقت نظر در برگ‌برگ آن، نوع اندیشۀ سیاسی، برنامۀ عملی، آرمان‌های اجتماعی و فرهنگی و نیز نگرانی‌های یکی از رجال نامدار ایران را در آن شناسایی می‌توان کرد.


مصحح در تصحیح این کتاب از نسخۀ موجود در کتابخانۀ ملی تبریز مکتوب 673 قمری به عنوان نسخۀ اساس استفاده کرده و آن را با نسخه‌های دیگری در قبیل کتابخانۀ ملی پاریس، نسخۀ مینوی، نسخۀ مؤسسه اسلامی استانبول و مجلس مقابله کرده است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3942 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>
مصحح در تصحیح این کتاب از نسخۀ موجود در کتابخانۀ ملی تبریز مکتوب 673 قمری به عنوان نسخۀ اساس استفاده کرده و آن را با نسخه‌های دیگری در قبیل کتابخانۀ ملی پاریس، نسخۀ مینوی، نسخۀ مؤسسه اسلامی استانبول و مجلس مقابله کرده است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3942 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>