المنتخب من سنن العرب

المنتخب من سنن العرب، از آثار شاعر، لغوی، کاتب و تاریخ‌نگار ایرانی قرن چهارم و پنجم هجری قمری، ابومنصور عبدالملک بن محمد بن اسماعیل ثعالبى نیشابوری، مشهور به ابومنصور ثعالبی (350-429ق)، به توضیح مباحثی ادبی و چگونگی ادبیات عربی و قواعد و سنن زبانی آن می‌پردازد و شواهد قرآنی فراوانی را می‌آورد؛ به‌گونه‌ای که می‌توان آن را «تفسیر ادبی قرآن» شمرد. نسخه‌پژوهِ برجسته پاکستانی و مدیر مرکز حمایت نسخه‌های خطی عربی اسلام‌آباد پاکستان، احمد خان (متولد 1935م)، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند را بر آن افزوده و شخصیت و آثار ابومنصور ثعالبی و به‌خصوص ویژگی‌ها و روش اثر حاضر را شناسانده است.

المنتخب من سنن العرب
پدیدآوران	ثعالبی، عبدالملک بن محمد (نويسنده) احمدخان (گردآورنده)
ناشر	مجمع الذخائر الإسلامية
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1431ق - 2010م
چاپ	1
شابک	‎978-964-988-142-3
موضوع	مقاله‌‏های عربی - قرن 5ق. - نثر عربی - قرن 5ق.
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/‎‏ر‎‏5‎‏م‎‏8 3914 ‏PJA‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• ابومنصور ثعالبی، در مقدمه کوتاهش این کتاب را سخنی درباره راه و رسم جریان یافتن کلام عرب و قوانین آن و استشهادهایی از قرآن کریم بر بیشتر آنها دانسته است.
• احمد خان، با تأکید بر آنکه اثر حاضر نیازی به وصف و ستایش ندارد، زیرا پدیدآورنده‌اش نویسنده‌ای بزرگ و ادیبی بی‌نظیر است و در این کتاب، نکته‌های ارزشمندی را در نظم و نثر جمع کرده و بیشتر اعتمادش بر قرآن و بعد به اشعار عربی بوده، افزوده است: اگر به کثرت ورود آیات قرآنی و فراوانی جوانب تشریحی ادبی در آن بنگریم، تصدیق خواهیم کرد که «المنتخب من سنن العرب»، تفسیری سودمند است که آیات را ادیبانه معنا می‌کند.

ساختار و محتوا

• این اثر 100 فصل دارد و برخی از مهم‌ترین مسائل آن عبارت است از: تقدیم مؤخّر و تأخیر مقدم، اضافه اسم به فعل، انواع الف (وصل، قطع، جمع، تعدیه، حینونت، وجدان و...)، انواع باء (زائده، قسم، الصاق، اعتماد، مصاحبه و...)، انواع تاء (زائده در اسم و فعل، قسم و...)، مجاز، معانی باب‌های افعال، مفاعله و... تشبیه بدون ادات تشبیه و قرار دادن عمو به‌جای پدر و خاله به‌جای مادر.

نمونه مباحث

• گاهی «لام» بر تخصیص دلالت می‌کند، مانند «الحمد لله» (حمد: 2)، که ستایش در حقیقت مخصوص خدای عزَّ و جلَّ است و از همین باب است: «و الأمرُ يومئذٍ لله» (انفطار: 19).
• تکرار و اعاده از سنن زبان عربی است که برای بیان عنایت به آن می‌آید، مانند «أولی لك فأولی» (قیامت: 34).

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.