گنجینۀ گویش‌های ایرانی استان گیلان: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
 
خط ۳۱: خط ۳۱:


==گزارش کتاب==
==گزارش کتاب==
سرزمین پهناور ایران در طول تاریخ دیرپای خود، زبان‌ها و گویش‌های پرشماری داشته است که بسیاری از آنها اکنون گویشوری ندارد و از میان رفته است و تنها از روی نوشته‌های بازمانده بر سنگ، فلز، چوب، دیوار، پوست و .... به خط‌ها و زبان‌های مختلف به وجود آنها می‌توان پی برد. از میان همۀ زبان‌ها و گویش‌های کهن، زبان فارسی با گویندگان پرشمار خود به عنوان زبان رسمی و گویش‌های متنوع آن به همت سخنوران، نویسندگان و گویشوران آن بر جای مانده و آثار ارزشمند ادبی و علمی که حاصل کوشش متفکران ایرانی است، به آن نوشته شده و برترین عامل پیوند اقوام گوناگون و سند افتخار ملی و هویت‌بخش ایران و ایرانی به شمار می‌رود.
سرزمین پهناور ایران در طول تاریخ دیرپای خود، زبان‌ها و گویش‌های پرشماری داشته است که بسیاری از آنها اکنون گویشوری ندارد و از میان رفته است و تنها از روی نوشته‌های بازمانده بر سنگ، فلز، چوب، دیوار، پوست و.... به خط‌ها و زبان‌های مختلف به وجود آنها می‌توان پی برد. از میان همۀ زبان‌ها و گویش‌های کهن، زبان فارسی با گویندگان پرشمار خود به عنوان زبان رسمی و گویش‌های متنوع آن به همت سخنوران، نویسندگان و گویشوران آن بر جای مانده و آثار ارزشمند ادبی و علمی که حاصل کوشش متفکران ایرانی است، به آن نوشته شده و برترین عامل پیوند اقوام گوناگون و سند افتخار ملی و هویت‌بخش ایران و ایرانی به شمار می‌رود.


گویش‌های ایرانی در شهرها و روستاهای ایران و کشورهای هم‌جوار سده‌های متمادی را درنوردیده و میراث پربار فرهنگی و فکری مردم را در درازای تاریخ پاییده است. این گویش‌ها در حفظ واژه‌های کهن و ویژگی‌های دستوری از زبان‌های رسمی محافظه‌کارترند و راویان راستین اندیشه‌ها و پندارهای عامۀ مردم و نسل‌های پیشین‌اند که امروزه با گسترش رسانه‌های همگانی و ارتباط‌های آسان میان شهرها و کشورها و توسعۀ مدارس و اقبال به آموختن زبان‌های دیگر و ... در معرض زوال و خاموشی‌اند و بیم آن است که در آینده‌ای نه‌چندان دور به فراموشی سپرده شوند یا اینکه بسی از ویژگی‌های کهن آن زیر سلطۀ زبان معیار کم‌رنگ و بی‌اثر شود؛ بنابراین ثبت و حفظ گویش‌ها در بعد واژه‌ها، دستور زبان، مکالمه‌های روزانه، داستان‌ها، مثل‌ها و اصطلاحات محلی خاص پیشه‌ها ضرورتی انکارناپذیر است.
گویش‌های ایرانی در شهرها و روستاهای ایران و کشورهای هم‌جوار سده‌های متمادی را درنوردیده و میراث پربار فرهنگی و فکری مردم را در درازای تاریخ پاییده است. این گویش‌ها در حفظ واژه‌های کهن و ویژگی‌های دستوری از زبان‌های رسمی محافظه‌کارترند و راویان راستین اندیشه‌ها و پندارهای عامۀ مردم و نسل‌های پیشین‌اند که امروزه با گسترش رسانه‌های همگانی و ارتباط‌های آسان میان شهرها و کشورها و توسعۀ مدارس و اقبال به آموختن زبان‌های دیگر و... در معرض زوال و خاموشی‌اند و بیم آن است که در آینده‌ای نه‌چندان دور به فراموشی سپرده شوند یا اینکه بسی از ویژگی‌های کهن آن زیر سلطۀ زبان معیار کم‌رنگ و بی‌اثر شود؛ بنابراین ثبت و حفظ گویش‌ها در بعد واژه‌ها، دستور زبان، مکالمه‌های روزانه، داستان‌ها، مثل‌ها و اصطلاحات محلی خاص پیشه‌ها ضرورتی انکارناپذیر است.


زبان گیلکی از زبان‌های پرگویندۀ ایرانی و از دستۀ زبان‌های حاشیۀ دریای کاسپین و از شاخۀ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو غربی است. گروهی از پژوهشگران ریشه و پیشینۀ زبان‌های کرانۀ خزر، به‌ویژه گیلکی را مرتبط با زبان پارتی می‌دانند. زبان گیلکی گونه‌ها و لهجه‌های بسیاری دارد که در ویژگی‌های بنیادین زبان گیلکی کاملاً همسان هستند. از دید ساختاری نیز تفاوت زیادی بین گونه‌های این زبان نیست؛ اما اختلاف آوایی و واژگانی گاه بسیاری میان این گونه‌ها برقرار است، گرچه مانع درک متقابل گویندگان آن نمی‌شود. بیشتر گونه‌های زبان گیلکی با گونۀ کناری خود ساخت و شکل و ویژگی‌های یکسان دارند و درکی متقابل بین گویشوران هم‌جوار و همسایه برقرار است.
زبان گیلکی از زبان‌های پرگویندۀ ایرانی و از دستۀ زبان‌های حاشیۀ دریای کاسپین و از شاخۀ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو غربی است. گروهی از پژوهشگران ریشه و پیشینۀ زبان‌های کرانۀ خزر، به‌ویژه گیلکی را مرتبط با زبان پارتی می‌دانند. زبان گیلکی گونه‌ها و لهجه‌های بسیاری دارد که در ویژگی‌های بنیادین زبان گیلکی کاملاً همسان هستند. از دید ساختاری نیز تفاوت زیادی بین گونه‌های این زبان نیست؛ اما اختلاف آوایی و واژگانی گاه بسیاری میان این گونه‌ها برقرار است، گرچه مانع درک متقابل گویندگان آن نمی‌شود. بیشتر گونه‌های زبان گیلکی با گونۀ کناری خود ساخت و شکل و ویژگی‌های یکسان دارند و درکی متقابل بین گویشوران هم‌جوار و همسایه برقرار است.