دیوان نظام‌الدین محمود قمر اصفهانی

دیوان نظام الدین محمود قمر اصفهانی
پدیدآوران	ن‍ظام‌ اص‍ف‍ه‍ان‍ی‌، م‍ح‍م‍ود (نويسنده) بینش، تقی (مصحح)
ناشر	محمد شحام
مکان نشر	ایران - مشهد مقدس
سال نشر	1363ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 6ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	1363 9د 5112 PIR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان نظام‌الدین محمود قمر اصفهانی، دیوان یکی از شعرای گمنام یا کم‌نام ایرانی به نام محمود قمر و متخلص به نظام (درگذشته 599 تا 614ق) است که به اهتمام و با مقدمه تقی بینش برای اولین بار به طبع رسیده است.

بینش معتقد است احتمال دارد گمنامی یا کم‌نامی قمر اصفهانی تا حد زیاد معلول کم‌ بودن نسخ خطی دیوان او باشد؛ زیرا تنها دو نسخه از دیوان قمر، یکی در کتابخانه ایندیاافیس لندن و دیگری در آستان قدس رضوی یافته است. این دو نسخه نیز در حقیقت منتخبی از دیوان او محسوب می‌شود.

در بین کسانی که نامشان در دیوان قمر آمده است و به‌طریقی مورد ستایش یا هجا قرار گرفته‌اند فقط عده معدودی را می‌توان شناخت. علت این است که این اشخاص باآنکه در زمان خود مقام و منصبی داشته و با شاعر مربوط بوده‌اند، در حدی نبوده‌اند که اسمشان باقی بماند و در طول تاریخ به ‌دست فراموشی سپرده نشود. در درجه اول باید از اتابکان فارس نام برد؛ زیرا دوران زندگانی قمر با سلطنت این خاندان مصادف بوده و اتابک سعد بن زنگی را مدح گفته است. در بین مدایح قمر اشعاری در مدح مظفرالدین سعد بن زنگی دیده می‌شود که با توجه به دوران سلطنت او باید متعلق به اوایل دوره زمامداری وی باشد. دیگر از ممدوحان قمر صاعدیان اصفهان هستند.

محقق کتاب، معتقد است چون دیوان قمر از تعداد زیادی قصیده و قطعه و چند غزل یا تغزل و مقدار معتنابهی رباعی تشکیل می‌شود، می‌توان گفت قمر قصیده‌سرا بوده است. همچنین در اشعار قمر به اقتضای قصیده‌سرایی مضامین حماسی بیشتر وجود دارد و برخلاف سعدی که به تعبیری با او معاصر محسوب می‌شود، به سبک خراسانی متمایل است.

از شعر قمر به‌صورت‌های مختلف می‌توان استفاده کرد: در درجه اول لغات و ترکیبات جالب توجهی دارد. دیگر جنبه علمی و معنوی شعر قمر است که مانند اغلب شعرای قدیم ایران مملو از نکات و اصطلاحات علمی است. گذشته از اینها در اشعار قمر اشاراتی به آداب و رسوم و نحوه زندگی مردم در گذشته‌های دور هست که می‌تواند برای علاقه‌مندان به این قبیل مسائل مفید باشد.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.